Moskova Antlaşması

Moskova Antlaşması hakkında bilgi

Moskova Antlaşması, Rusya ile TBMM Hükümeti arasında 16 Mart 1921'de imzalanan antlaşma



Moskova Antlaşması, Rusya ile TBMM Hükümeti arasında 16 Mart 1921'de imzalanan antlaşma

BMM açıldığında Mustafa Kemal Sovyetlere dostluk önerisinde bulunmuştu Fakat Sovyetler Birliği bu sıralarda, içte karşı devrimci güçlerle ve dışta da Polonya ile savaşıyordu Diğer yandan İngiltere, 1917 Ekim Devrimi sonrası, Çarlık dönemi borçlarını ret eden Bolşevikler'e ekonomik ambargo uygulamaya başlamıştı Türkiye'nin tam bağımsızlık ilkesinden ödün vermeden dış ilişkilere hazır olması tezi de Sovyetlerin hoşuna gitmemişti Emperyalizme karşı savaşan Türkiye'nin Sovyetleşebileceği umudunu duymuştu Ermeni konusundaki yaklaşımları da Türkiye ile Sovyetler arasındaki ilişkilerin olumlu gelişmesini engellemişti Birinci İnönü Savaşı'nın kazanılması Sovyetlerin Türkiye'ye daha çok yakınlaşmasını hazırladı Ermeni konusunda ise sorun çözülmüştü Londra'da İngilizler ile ticari bir antlaşma imzalamak üzere olan Sovyetler, İngilizleri kuşkulandırmamak için Türkiye ile görüşmelerini geciktirdi İngiliz Başbakanı Lloyd George'u anlaşmaya Sovyetlerin Kemalistlere yardım etmemeleri hükmünü koydurmak istediyse de Sovyetler bunu ret ettiler Ticari antlaşmayı saklayan Sovyetler daha rahat duruma geldiler Fakat Londra Konferansı'na TBMM delegelerinin katılmasını, Türkiye'nin Emperyalistlerle anlaşmak istediği biçiminde yorumlayan Sovyetler bu sebeple olumlu bir sonuca ulaşmakta geciktiler 8 Kasım 1920'de Moskova Elçiliği'ne atanan Ali Fuat Paşa'nın çalışmaları sonunda Türkiye ile Sovyetler Birliği 16 Mart 1921'de Moskova Antlaşması'nı imzaladılar

Antlaşmanın hükümlerine göre:

1- İki taraftan birinin tanımadığı devletlerarası bir senedi diğeri de tanımayacaktır(Madde 1)

2- Sovyetler Birliği Misak-ı Milli'yi tanıyorlar(Madde 1)

3- Osmanlı Devleti ile Çarlık Rusyası arasında imzalanmış olan antlaşmalar hükümsüzdür(Madde 6)

4- Sovyetler kapitülasyonların kaldırılmış olmasını kabul ediyorlar (Madde7)

5- İki devlet aralarındaki ilişkileri sıklaştıracak iktisadi, mali ve sair antlaşmalar yapmayı kabul ediyorlardı

6- Sovyetler, Türkiye Büyük Millet Meclisi ve Ermenistan ve Gürcistan arasında imzalanmış antlaşmalara göre tespit edilmiş olan sınırı, Batum Gürcistan'a geri verilmek şartıyla, tanıdılar Ancak Türkiye Batum Limanı'nı serbestçe kullanabilecek ve bölge halkına geniş bu özerklik verecekti(Madde 2)

7- Boğazların bütün devletlerin ticaret gemilerine açık kalmasını sağlamak amacıyla Karadeniz'e kıyısı olan Devletlerin temsilcilerinin katıldığı bir konferansta konunun ele alınması prensip olarak kabul edildi Fakat bu konferansta Türkiye'nin İstanbul üzerindeki egemenliğini tehdit eden kararlar alınmayacaktı (Madde 5)

8- Rusya elinde bulunan bütün esrirleri üç ay içinde iade edecektir (Madde l3)

Moskova Antlaşması Türkiye için büyük başarı idi Büyük bir devlet TBMM Hükümeti'ni resmen tanıdı Misak-ı Milli'yi ve Türkiye'nin kabul etmediği anlaşmaları (Sevr'i) kabul etmemeyi kabul etti Her iki devlet de kendilerinden önceki (Çarlık Rusya ve Osmanlı Devleti) döneme ait antlaşmaların geçersiz olduğunu ilan ettiler Yalnız, Batum Gürcistan'a, işin gerçeği Sovyetlere bırakılıyordu Buna karşılık, Sovyetler Kars ve Ardahan'ın Türkiye'ye ait olduğunu kabul ettiler Türkiye Doğu Cephesi'ndeki kuvvetlerini Batıya kaydırmak olanağına kavuştu Türkiye, Sovyetler gibi büyük bir devletin, İtilaf Devletleri'ne karşı politik desteğini ve ayrıca Türkiye'ye silah, cephane, araç, ilaç vs göndermesini sağladı

Moskova Antlaşması'nın imzalanmasından yedi ay sonra, Sovyetler Birliği'nin aracılığı ile Türkiye ve Kafkas Cumhuriyetleri arasında 13 Ekim 1921'de Kars Antlaşması imzalandı Moskova Antlaşması'nın hükümlerinin bir tekrarı olan bu antlaşma ile Türkiye'nin doğu sınırı kesinlik kazandı Bu arada Meclis Ulusal Mücadele'nin anlam ve önemini belirten iki olayı yaşadı 12 Mart 1921'de İstiklal Marşı kabul edildi 23 Nisan 1921'de de 23 Nisan günü "Ulusal Bayram" olarak ilan edildi