Asya Kıtasının Özellikleri

ASYA KITASININ ÖZELLİKLERİ:

YER YÜZÜ ŞEKİLLERİ (DAĞLARI):

Asyakıtasındaki yer şekillerinin oluşumunda kıtada etkili olan Huron,Kaledonya, Hersinya ve Alp Himalaya kıvrım sistemi etkili olmuştur

1 zamandan önce oluşan Huron kıvrım sistemi kıtanın güneyinde Arabistan ile Hindistan(Dekkan) yarımadalarında etkili olmuştur

1 zamanda ilk oluşan Kaledonya kıvrımları kıtanın kuzeyinde Yenisey ve Lena nehirleri arasında etkili olmuştur

1 zamanın sonunda Hersinya kıvrımları kıtanın Güneyi, Batısı ve Güneydoğusunda etkili olmuştur

ALP HİMALAYA KUŞAĞI

Kıtadaki en etkili kıvrım sistemi ise 3 zamandaki Alp Himalaya kıvrım sistemidir Kıtanın batısından doğusuna kadar çok geniş sahada etkilidir Kıtanın en yüksek yerleri bu kıvrım sisteminin olduğuyerlerdir

Kıtanın ve aynı zamanda dünyanın en yüksek zirvesi EVEREST (8848 mt )Himalayalar üzerinde yer alır Çin-Nepal sınırındadır Kıtada buzuletkisi Avrupa' ya göre çok azdır
Asya kıtasında çok geniş alanlar kaplayan platolar vardır

KITANIN PLATOLARI:

Kapladığıalan en fazla olan, aynı zamanda yükseltisi en fazla olan platosu TİBETPLATOSU'dur

Kıtada; Pamir, Orta Sibirya, Doğu Sibirya, Kazakistan, Dekkan, İran,Arabistan platosu gibi genişliği fazla olan platolar vardır Ortalamayükseltisi en az olan platoyu ORTA SİBİRYA PLATOSU oluşturur

Orta Asya'da dağlar ve platolar arasındaki kapalı havzalarda önemli düzlüklerdir Bunlar TARIM ve TURFAN HAVZASI'dır Turfan Havzasıdünyanın en alçak havzasıdır (-154 mt )

KITANIN ÇÖLLERİ:

Asya Kıtası'ndaki

TAKLAMAKAN ÇÖLÜ

Kızılkum , Karakum, Taklamakan, Gobi, Tar, Rubul Hali,Nüfud, Deşt-i Lut, Deşt-i Kebir gibi büyük çöller vardır

KITANIN OVALARI:

Kıtanın en büyük ovasını BATI SİBİRYA OVASI oluşturur Batı Türkistan ovasıda Asya
Kıtası'nın iç kesimlerindeki önemli bir ovadır Ancak bir kısmını Kızılkum ve Karakum Çölleri oluşturur Kuzey Sibirya Ovası'da önemlibir düzlüktür

Asya'da akarsular tarafından oluşturulmuş büyük alüvyal ovalarda vardır

Bunlar: Mezapotamya (Irak),

İndus Ovası (Pakistan), Ganj Ovası(Hindistan) ve Kuzey Çin Ovası'dır (sarı ve mavi ırmaklar tarafındanoluşturulmuştur)

KITANIN İKLİM ÖZELLİKLERİ:

Yeryüzünde sadece Amerika ve Asya kıtasında bütün iklimler görülür (Amerika'yı bütün olarak düşünürsek geçerlidir ) dolayısıyla da bütün iklim tipleri görülür

En fazla görülen iklim tipini ise Karasal İklim tipi oluşurur
Sıcaklıklar Kuzeyden Güneye doğru artış gösterir Yıllık ortalama sıcaklık farkının en fazla olduğu yer ORTA ASYA'dır

Kıtadaki yıllık yağış tutarında da büyük farklılıklar görülür

Kıtanın en az yağış alan yerleri;

Kuzey Kıyıları, Çöl alanları, çok yüksek dağlık alanlardır

Kıtada en fazla yağış Güney ve Güneydoğu Asya'dadır (Bu sahadakiyağışların fazla olmasındaki en etkili faktör Muson Rüzgarları' dırDolayısyla buraya Muson Bölgesi adı verilir ( Musonlar Asyası)

Kıtada yağışı en fazla ASSAM bölgesinde görülür (Hindistan'ınKuzeydoğusu) kıtanın ve aynı zamanda dünyanın en fazla yağış ölçülen istasyonu Assam'daki ÇERAPUNÇİ'dir (11 630 mm )

KITANIN AKARSULARI VE ÖZELLİKLERİ:

Asya kıtasının akarsularının boyları uzun, su toplama havzaları geniş, eğimleri fazla, rejimleri düzensizdir

Uzunluğu en fazla olan akarsuyu OBİ'dir (5700 km )

Kıta akarsuları döküldükleri yerlere göre gruplandırılır:
Kuzey Buz Denizi'ne dökülenler : Obi, Yenisey, Lena
Büyük Okyanusa dökülenler : Amur, Sarı (Hoang-ho), Mavi (Yangçe)
Hint Okyanusuna dökülenler : Mekkong, Brahmaputra, Ganj, İndus, Şattül Arap (Fırat-Dicle)

Kapalı havzaların en önemli akarsuları ise Seyhun (Siriderya), Ceyhun(Amuderya) ve Tarım'dır

seyhun ceyhun

Seyhun ve Ceyhun Aral Gölü'ne dökülür Tarımise Tarım havzasında kaybolur
Obi Nehri ; Ural, Altay ve Sayan Dağlarından beslenir

KITANIN GÖLLERİ VE ÖZELLİKLERİ:

Asya Kıtasında göl sayısı azdır

En büyük gölünü Aral Gölü oluşturur (64 500 km kare ), (Hazar deniz olarak kabul edildiği takdirde)

Diğer önemli göllerini ; Baykal, Balkaş, Issık, Lop, Zatsan, Lut gölleri oluşturur

KITANIN BİTKİ ÖRTÜSÜ VE ÖZELLİKLERİ:

Her türlü iklim tipi görüldüğü için bitki örtüsünde de büyük çeşitlilik vardır

Her tür bitki örtüsü görülmekle birlikte ;

3 belirgin bitki örtüsü kuşağı seçilir ;

Kuzey'de Tundra, Sibirya'da ve Güney'de Orman(Sibirya'da iğne yapraklı Tayga Ormanları), iç kesimlerde ve diğerbölgelerde Step bitki örtüsüdür

Asya'da en fazla Step bitki örtüsü yayılış gösterir

Kıta'nın yüzölçüm bakımından en büyük ülkeleri ; Rusya (17 milyon kmkare), Çin (9, 5 milyon km kare), Hindistan'dır, (3,3 milyon km kare)

ASYA KITASI'NIN SOSYO EKONOMİK ÖZELLİKLERİ:

NÜFUS ÖZELLİKLERİ:

Nüfusu en fazla olan kıtadır Yoğunluk bakımından birinci sırada yer alır Nüfusun dağılışında büyük farklılıklar görülür

Dünya nüfus yoğunluğu haritası

Nüfusun en az olduğu yerler : Kuzey Kıyıları, yüksek dağlık alanlar ve çöl sahalarıdır

Nüfusun en fazla olduğu yerler ise: Güney ve Güneydoğu Asya'dırNüfusun %80'den fazlası burada yaşar Nüfusu en fazla olan ülkeler: Çin(1 2 milyar) ve Hindistan (936 milyon)'dır

KITANIN EKONOMİK ÖZELLİKLERİ:

Asya Kıtası sanayileşmemiş bir kıtadır En fazla sanayileşen ülkesi Japonyadır Japonya kadar olmasada sanayileşen diğer ülkeler;GüneyKore, Tayvan, Malezya, Singapur, Endonezya, Çin, Rusya, İsrail,Türkiye'dir

Bu ülkelerin dış satımında sanayi ürünleri ilk sırayı alır Diğer kıta ülkelerinde ise hammaddeler ve tarım ürünleri ilk sırada yeralır

Güneydoğu Asya ülkelerinde elektronik, otomotiv, demir-çelik ve makinesanayi sektörleri daha fazla gelişmiştir

Güneybatı ve Batı Asya'daki ülkelerde ise ; dokuma, tekstil, gıda, petro kimya sanayi sektörleridaha fazla gelişme göstermiştir
Asya kıtasının ve aynı zamanda dünya'nın en fazla maden hammaddesi alan ülkesi JAPONYA'dır

Kişi başına yıllık milli gelirin en fazla olduğu ülke JAPONYA'dır (31450 $)

TARIM:

Ekonomide tarım ön plandadır Buğday ve pirinç temel ürünlerdir Orta ve Batı Asya'da buğday, Muson Asya'sında çeltik (PİRİNÇ) ziraati önemlidir

Dünya pirinç üretiminin %90'ını Asya sağlarPatates, Bezelye, Çay, Hindistan cevizi, Hurma, Kenevir, ürünlerininde%80'den fazlasını Asya üretir

Dünya Tütün üretiminin %50'den fazlasınıAsya üretir

Çay üretiminde Seylan ve Çin ilk sıradadır

Baharat üretiminde Hindistan, Endonezya, Malezya, Seylan ve Çin önde gelen ülkelerdir

HAYVANCILIK:

Kıtada hayvancılıkta önemli bir uğraşıdır Orta Asya'da koyun ve sığır,Ön Asya'da (Güney Batı Asya) Koyun ve Keçi, Güney ve Güneydoğu Asya'da Manda besiciliği daha fazla görülür Çin'de ise manda 380 milyondan fazladır Domuz besiciliğide önemlidir Dünya'da önemli üreticilerden biridir

Dünya'da beslenen Mandaların %90' ını Asya Kıtası sağlar(Muson Asya'sı)

İpek böcekçiliği ve ipek üretiminde Asya Kıtası ilk sırada yer alırBirinci sırada Çin daha sonra Özbekistan ve Hindistan önemliüreticilerdir

Balıkçılık faaliyetleri de Hayvancılığın önemli bir kolu olarak kıtadaönem taşır Dünya deniz ürünleri üretiminin %80' ini Asya karşılar

Dünya tatlı su balık üretimininde % 50' sini karşılar

Japonya ve Çin balıkçılıkta ilk iki sırada yer alan ülkelerdir

YERALTI KAYNAKLARI:

Asya Kıtası madenler bakımından zengin bir kıtadır

Yakıt madenlerinden; Taşkömürü rezervinin en fazla olduğu ilk iki ülke Rusyave Çin' dir

Dünya petrol rezervlerinin % 75' i Asya kıtasındadır % 33' ünden fazlası Rusya ve Orta Asya Türk Cumhuriyetleri' nde bulunur Daha sonra ise Güneybatı Asya gelir

Hidroelektrik enerji üretiminde önde gelen ilkeler ; Çin, Rusya, Hindistan ve Endonezya'dır

Kıtada hizmet sektörüde gelişme içindedir Özellikle Turizm ve Ulaştırma sektörü gelişmektedir

Turizm geliri en fazla olan ülkeler ; Filipinler, İsrail, Tayvan,, Tayland, Singapur'dur

Asya Kıtası ulaşım yolları açısından Kuzey Amerika ve Avrupa Kıtası'na göre gelişememiştir (Yüksek dağlar ve dağlık alanların fazla olması)Otoyollar bakımından en gelişmiş ülke Japonya'dır

Kıtada Demiryolu ulaşımı daha fazla görülür Japonya, Hindistan, Çin veRusya önde gelen ülkelerdir Demiryolu hattı uzunluğu açısından Rusyave Çin ; konfor, hız ve güvenlik açısından Japonya ilk sırada yer alır