Karadenizde Nayla

Başta Rize olmak üzere Artvin, Trabzon ve Giresun'da da evlerin yanıbaşında yer alan ve kültürün bir parçası olan naylalar, sadece Doğu Karadeniz'le de sınırlı değildir Batı Karadeniz'de, mesela Kastamonu'da da nayla yahut serender kültürü mevcuttur

NAYLA (SERENDER)

Rize sadece doğasıyla değil kültürel değerleriyle de güzel ve eşsiz bir bölgedir Bunlardan değerlerden birisi de “Naylalar”dır Bölgede, yüzyıllar öncesine dayanan bir geçmişi olan naylalar günümüzde, eskisi kadar yaygın olmasa da, hala varlığını sürdürmektedir Rize dışında, Karadeniz’in diğer kesimlerinde de örneklerine rastlanan Naylalar her yörede farklı isimlerle anılıyor Rize’de: Nayla-Serender, Ordu’da: Seren-Serender Trabzon’da Serander, Sürmene’de Paska, Şalpazarı ve civarında Tekir, Kastamonu’da Köşk, Artvin’de serander-kısmen Bageni=Pagen vb gibi
Naylalar daha çok mısır ambarı olarak kullanılan küçük yapılardır ve evlerin hemen yanında bulunurlar Kullanılış amacına ve içine konulacak ürün miktarına göre çeşitli boyut ve şekillerde yapılan naylalar küçük, zarif, ahşap yapılardır Geleneksel mimarinin en güzel süsleme ve ağaç oyma örneklerini bu eserlerde bulmak mümkündür
Rize’nin geleneksel yaşantısı içerisinde Naylaların genel işlevi, o dönemin ekmek hammaddesi olan mısırı kurutmak ve saklamaktı Mısırdan başka ceviz, fındık, hurma ve fasulye de naylalarda kurutulurdu Bunların çürümeden kuruyabilmesi için naylalar karşıdan karşıya rüzgâr geçecek şekilde yapılmışlardır Ahşaptan kafes biçiminde delikli olarak yapılan naylanın bir veya iki çeperi içeriye devamlı hava girmesine sebep olur ve kurutma işlemini yerine getirir
Dört direk üzerine kurulan naylanın altı tamamen boştur Dört adet direk üzerinde birer yuvarlak ağaç tekerlek bulunur ve onların üzerine de nayla yerleştirilmiştir Bu ağaç tekerlekler naylaya fare ve diğer zararlıların çıkmasını engellemek için konur Yine aynı sebeple sabit bir merdivenleri de yoktur Naylaya çıkılacağı zaman portatif merdiven getirilerek, naylanın merdiven dayamak için özel olarak bırakılan çıkıntısına dayandırılır ve öylece yukarıya çıkılır

Karadeniz Bölgesi'nde Osmanlı döneminden bu yana kullanılan ve yörede serender ve nayla olarak da bilinen serentilerin insan ve doğa arasındaki ahenkli uyumu akademisyenleri şaşırtıyor
Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Tarih Bölümü Araştırma Görevlisi Dr Hülya Taş, Orta ve Doğu Karadeniz Bölgesi'nde yerel mimarinin en güzel örneği olarak görülen serentilerde insan ve tabiat arasında ilginç bir ahenk bulunduğunu, bu tablonun günümüze önemli mesajlar verdiğini söyledi