Son Viking: Thor Heyerdahl

Birkaç yıl önce yaptığı bir röportajda şöyle demişti: Hayatım boyunca kesin olarak bilinen şeylere, dogmatik teorilere ve bilim adına söylenmiş sıradanlıklara karşı savaştım Bugün, bir tek şeye inanıyorum Özgür düşünceye açık bir beyin, bakmak ve görmek arasındaki ayrımı fark etmeyi başarırsa, gezegenimizin sırlarını rahatlıkla keşfedebilir Önemli olan, insanlık tarihinin 2-3 milyon yıllık serüvenini anlamak Buna biraz katkım olduysa çok mutluyum

Thor Heyerdahl, insana derinden bakan mavi gözleri ve ataları Vikingleri anımsatan cüssesiyle, her şeyden önce sıradışı bir kişilikti O tam anlamıyla bir arkeologdu Sıkı bir antropoloji eğitimi almıştı Ve asıl önemlisi, bir bilim adamıydı Ama, bütün dünya onu 1947 yılında gerçekleştirdiği başarısıyla tanıdı Kon-Tiki adındaki küçük salıyla, tamamen ilkel koşullarda (sadece yelken ve dümen kullanarak) 101 günde Pasifik Okyanusunu geçmeyi başarmıştı Bu olay, onu ülkesinde ulusal kahraman yapmıştı

Okyanus düşüncesi, Thor Heyerdahlde daha çok küçükken, Norveç fiyortlarındaki küçük Larvik kentinde yaşarken başlıyor Bu kent, deniz ile iç içe ve kâşif efsaneleriyle nefes alıp veriyor Thorun babası da coşkulu bir deniz tutkunu

Evdeki kütüphane denizci öyküleri, efsaneler ve deniz atlaslarıyla dolu Thor Heyerdahl daha ortaokul çağındayken, babasının kütüphanesini okuyup bitiriyor Tarih ve etnografya eserlerine özel bir ilgi duyuyor 1936 yılında üniversiteden güney denizleri antropologu olarak mezun oluyor İlk resmi görevine 22 yaşında, Markiz Adalarında başlıyor Dünyanın bir ucunda yer alan bu adalardaki görevi sayesinde, aynı tarihlerde Avrupayı kasıp kavuran Nazizm tehlikesinden uzak yaşıyor O günlerde eşi Liv ile birbirlerine sordukları tek soru şuydu: Nasıl oluyor da, Latin Amerika kökenli olan tatlı patates ve ananas gibi bitkiler Polinezyada yetişebiliyordu? Bu bitkileri Polinezya Adalarına kim, ne zaman ve nasıl getirmişti?

Fatu Hiva Adasında, Robinson Crusoe gibi geçirdiği bir yılın sonunda Heyerdahl kararını veriyor: Ona göre, Polinezya halklarıyla Latin Amerika halkları arasında tarihöncesine dayalı bir ilişki vardı ve her iki tarafta birbirini o zamandan beri tanıyordu Vardığı sonuç ise şuydu: Güney Amerika yerlilerinden bir grup, bundan çok önceleri Pasifik Okyanusunu aşarak Polinezya adalarına geldiler ve beraberlerinde kültürel alışkanlıklarını, tanrılarını, bitkilerini de getirdiler Ne var ki, bu tezi büyük eleştirilerle karşılaştı Birçok bilim adamına göre, Peru yerlilerinin tahtadan yapılmış salları böyle uzun bir yolculuğa dayanamazdı Heyerdahl için tek bir çıkış yolu kalmıştı: Bunun aksini ispatlamak Böylece Kon-Tiki serüveninin ilk adımı atılıyordu



Perunun kayıplara karışan beyaz adamları


Virakoça, İnka (Keçua) kökenli bir ad Güneş tanrısı Virakoçanın özgün adı, Peruda ,daha çok eski zamanlarda kullanılan Kon-Tiki ya da Illa Tikiydi Bu, güneşin oğlu ya da ateşin oğlu anlamına geliyordu
Kon-Tiki, Titicaca Gölü kıyılarında devasa kalıntılar bırakan İnkaların efsanevi beyaz adamlarının yüce rahibi ve güneş kralıydı Efsaneye göre, bu gizem sahibi sakallı beyaz adamlar, Coquimbo Vadisinden gelen Cari adlı bir liderin saldırısına uğramışlardı Titacaca Gölündeki bir adada gerçekleşen savaş, katliama dönüştü, ama Kon-Tiki ve yakın arkadaşları Pasifik kıyılarına kaçmayı başardılar Batıya doğru denizaşırı yolculuğa çıkan Kon-Tiki ve yandaşlarından bir daha haber alınamadı


60yı yılların ortalarına kadar, Mısır Papirüs Enstitüsünün araştırmaları, bu ünlü bitkinin liflerinden üretilmiş teknelerin uzun yolculuklara dayanamayacağını ve bu nedenle, papirüs teknelerin sadece nehir üzerindeki ulaşımda kullanıldıklarını ileri sürüyordu Thor Heyerdahl böyle düşünmüyordu Çünkü, Polinezya adalarına ve Güney Asya kıyılarına yaptığı çok sayıda gezide, bu bölgelerde Nilin sakin sularında seyrettikleri ileri sürülen papirüs teknelerde kullanılan dümenlere benzer dümen örnekleri görmüştü

Sonunda, eski Mısırda kullanılan papirüs teknelerin bir benzerini inşa etmeye karar verdi Bunun için, Etiyopyadaki Tana Gölü civarında oturan ve teknelerini hâlâ eski tekniklerle inşa eden yerlileri görevlendirdi Eski Mısır güneş tanrısı Ranın adını verdiği tekne, Etiyopyadan parça parça Mısıra taşındı; piramitlerin yakınında oluşturulan depoda bir araya getirildi ve buradan Fastaki eski Fenike limanı Safiye taşındı Heyerdahlin hedefi şuydu:

Fasın Safi kentinden yola çıkarak Atlas Okyanusunu aşmak ve Güney Amerikadaki Barbados kıyılarına ulaşmak Ancak, 55 günlük bir yolculuktan sonra Antillerde bir fırtınaya yakalandılar ve yolculuğu yarıda kesmek zorunda kaldılar Ne var ki, Heyerdahlın pes etmeye niyeti yoktu Bir yıl sonra, 1970 yılında, Ra II adını verdiği yeni bir papirüs tekneyle aynı güzergâha açıldı ve 57 günlük sakin bir deniz yolculuğundan sonra Barbados kıyılarına ulaştı
Böylece, eski Mısırın papirüs tekneleriyle Amerika kıtasına ulaşılabileceğini kanıtlamış oluyordu

Sıra bir başka yanlış inancı tarihin derinliklerine gömmeye gelmişti Heyerdahl, sadece Vikinglerin ve eski Mısırlıların değil, Mezopotamyada yaşayan Sümerlerin de mükemmel denizciler olduklarını kanıtlamak amacındaydı Sümer teknolojisiyle inşa ettirdiği ve Tigris (Dicle) adını verdiği tekneyle Şattülaraptan yola çıktı Önce Pakistandaki Karaçi kentine ulaştı, oradan da Somalideki Cibutiye vardı Hiç kimsenin şans tanımadığı Sümer gemisi Tigris ile açık denizde 144 gün boyunca 4200 kilometre yol yapmıştı

Yolculuğu Cibutide bitirmesinin bir başka amacı vardı: O tarihlerde Yemen, Somali ve Etiyopya arasında kanlı bir savaş sürüyordu Teknesine BM bayrağı çeken Thor Heyerdahl, Tigrisin bir barış teknesi olduğunu söylüyordu Ancak, yerel otoriteler tekneyi hiç de dostça karşılamadılar

Teknenin limana yanaşmasına ve mürettebatının karaya çıkmasına izin vermediler Heyerdahl bu tavrı protesto için, kendilerine refakat eden bir başka tekneye geçti ve daha sonra Tigrisi benzin dökerek yaktı Bugün Oslodaki Kon-Tiki Müzesinde Tigris adlı Sümer teknesinin orijinalinin yerine küçük bir maketi sergileniyor

Ancak Thor, asıl tutkusu olan Pasifik ve Hint okyanuslarını unutmamıştı 1981 yılında yeniden bu sulara döndü ve çalışmalarının ağırlığını Maldivlere verdi Adanın bir kıyısında, kumun altında, taştan yapılmış dev bir insan kafası heykeli buldu Heykelin dev kulakları vardı

Yapıt büyük olasılıkla, İslamın Maldivlere gelişinden daha önceki bir tarihe aitti Ancak, kimler tarafından yapıldığı ve Hint Okyanusundaki bu kıyıya nasıl ve neden bırakıldığı bugüne kadar aydınlatılamadı
Thor Heyerdahl imzasını sadece denizlere atmadı 1991 yılında Perunun Tucuma Çölünde ortaya çıkardıkları, insanlık tarihi için çok büyük anlam taşıyor Tam 2 ay süren yoğun bir çalışmanın ardından, dünyanın en büyük arkeolojik kalıntısı gün ışığına kavuştu 600 hektarlık bir arkeolojik alanda 26 piramit bulunuyor

Bunlardan en büyüğü olan Huaca Larganın uzunluğu 200, genişliği 100 ve yüksekliği 70 metre Ancak, burada bulunan en dikkat çekici eser, üzerinde kuş kanatları olan insan figürlerinin yer aldığı bir alçak-kabartma Heyerdahle göre, kabartma diğer motiflerle birlikte tam anlamıyla bir Mısır, Hint, Aztek (Yucatan) ve Okyanusya kültürlerinin sentezi

Bu küçük kabartma, sanki onun teorisini en tartışmasız biçimde kanıtlıyor: Okyanuslar halkları ve kültürleri birbirinden ayırmak için değil, onları bütünleştirmek için var
Kaynak: focusdergisicomtr