Yusuf Has Hacib Ve Kutadgu Bilig ≫Yapılmış Biçimde ;)

Kutadgu Bilig


Türk dilinin en temel eserlerinden ve Türk dili araştırmalarının en mühim kaynaklarındandır İslâmî Türk edebiyatının adı bilinen ilk şair ve düşünürü Balasagun’lu Yusuf Has Hacib tarafından kaleme alınmıştır Eserini Balasgun’da yazmaya başlayan Yusuf, 1068 yılında memleketinden ayrılarak Doğu Karahanlı Devleti’nin merkezi olan Kâşgar’a gitmiş ve eserini 18 ay sonra, 1069 (Hicrî 462) yılında burada tamamlamıştır Kitabını bitirince bunu, Karahanlı hükümdarı Tabgaç Buğra Han’a sunmuş, Han da eseri çok beğendiği için Yusuf’u, takdiren “Hâs Hâcib (Uluġ Hâcib)” tayin etmiştir

“Kutadgu” kelimesi, “saadet, kut” manasındaki “kut” kelimesinin üzerine isimden fiil yapan “+ad-” ekiyle fiilden isim yapan “-gu” ekinin eklenmesi sonucu oluşmuştur ve “bilig”le beraber “saadet, mutluluk veren bilgi/ilim” anlamını taşımaktadır Eser, insanlara her iki dünyada tam anlamıyla kutlu olmak için lâzım olan yolu göstermek amacıyla kaleme alınmıştır

Yusuf Hâs Hacib, eserinde aruz ölçüsünü kullanmıştır İlâveler ile birlikte yaklaşık 88 başlık altında toplanan eserin esas kısmını oluşturan bölüm kısaltılmış mütekarip yani fa‘ūlun fa‘ūlun fa‘ūlun fa‘ūl ve vezniyle yazılmıştır (eserde yalnız bir dörtlük içinde tam mütekarip geçmektedir: bk 3800-3801) 1-6520 beyitler mesnevi tarzında kendi arasında kafiyelidir Eserin sonuna eklenmiş olan parçalardan gençliğine acıyıp ihtiyarlığından bahseden 44 beyitlik bir kısım (beyit 6521-6564) tam mütekarip (fa‘ūlun fa‘ūlun fa‘ūlun fa‘ūlun) vezninde olup, kaside tarzında ve aa ba ca şeklinde devam etmektedir Zamanenin bozukluğundan ve dostların cefasından bahseden 40 beyitlik bir parça (beyit 6565-6604) ise evvelki parçanın vezninde ve tarzındadır Kitap sahibi Ulu Hâs Hâcib Yusuf’un kendi kendisine nasihat vermesinden bahseden 41 beyitlik parça da (6605-6645 beyitler) eserin aslı gibi, kısaltılmış mütekarip vezninde ve kaside tarzındadır O dönem için Türk edebiyatında yeni olduğu tahmin ve tasavvur edilen aruz ölçüsünün ilâve parçalardaki kafiye dışında, şair tarafından pürüzsüz bir şekilde kullanıldığı görülmektedir Eser, yarı hikâye ve yarı temsil tarzında yazılmış olup, arada hareketi hazırlayıcı ve izah edici monologlara ve canlı tasvirlerin bulunduğu sahnelere yer verilmiştir

Yusuf Has Hacib

Yusuf Has Hacib; MS 1017 Balasagun şehrinde dünyaya geldi ve 1077 yılında Kaşgar'da vefat etti
Karahanlı Devleti zamanında yaşıyordu, temel eğitimini Balasagun'da aldı Kendisine önceden Balasagun'lu Yusuf deniliyordu , sonra kendisine Has Hacib adı verildi Yusuf Has Hacib, Türk dil ve edebiyat için temel olan Kutadgu Bilig (Mutlu kılan bilgi) kitabının yazarıdır
Kutadgu Bilig'in ilk nüshası 1439'da Herat'da bulundu İkinci bulunan Arapça, ilki uygurcadır Kitabın ilk baskısı 1900'de Radloff taraından yapılmıştır
Karahanlı devlet hükümdarı Ulu Kara Bugra Han'a, Kutadgu Bilig adlı eseri 18 ay bir çalışma sonunda 1070 yılında sundu Bu kitapı okuyan Ulu Kara Buğra Han kendisine "Ulu Has Hacib" unvanı ve Kaşgar'da vezir yardımcısı olarak görev verdi
Günümüzde türbesi, Çin kontrolu altındaki Doğu Türkistan Kaşgar'dadır