Karbondioksit

Karbondioksit bir karbon, iki Atom numarası: 6

Simge: C

Kütle numarası: 120112

Kaynama Noktası (C): 4830

Erime Noktası (C): 3727

Yoğunluk: 226

Buharlaşma Isısı: 1717

Kaynaşma (Füzyon) Isısı: --

Elektriksel iletkenlik: 00007

Isıl iletkenlik: 0057

Özgül Isı Kapasitesi: 165

oksijen Elementler içinde çok bol bulunanı olduğu hâlde, eski kimyâcıların gözünden kaçan renksiz, kokusuz ve tatsız bir gaz İlk defâ 1774 yılında JPriestley tarafından, cıva oksidin ısıtılması ile elde edildi 1781de Lavoisier, oksijenin, havada bulunan ve yanmayı hâsıl eden bir madde olduğunu bildirdi Bu maddeye, asit yapısı anlamına gelen oxygenıum ismini verdi Çünkü Lavoisier, bütün asitlerin oksijen ihtivâ ettiğini sanıyordu

atomunun kovalent bağlarla bağlanmasından meydana gelen bir bileşik Antik çağda yetişen pek çok düşünürle birlikte, maddenin yapısı sorgulanmaya başlamıştır İlk kez Thales evreni anlamanın yolunun maddeyi anlamaktan geçtiğini ifade ederek, materyalist felsefeye ilk adımı atmıştır Daha sonra Anaximander, evreni oluşturan apeiron denen bitmez, değişmez, görünmez bir maddeden bahsetmiştir

Renk ve kokusu yoktur Karbon ihtiva eden besin vb maddelerin metabolize edilmesi sonucu meydana gelen bir son üründür


Renk, ışığın değişik dalgaboylarının gözün retinasına ulaşması ile ortaya çıkan bir algılamadır Bu algılama, ışığın maddeler üzerine çarpması ve kısmen soğurulup kısmen yansıması nedeniyle çeşitlilik gösterir ki bunlar renk tonu veya renk olarak adlandırılır

Solunumdaki yeri açısından hayati önem arz eder Oksijen akciğerlere üst hava yollarını geçerek gelir ve alveolde hemoglobin ile taşınarak alveole getirilmiş olan karbondioksit ile yer değiştirir Daha sonra karbondioksit oksijenin takip ettiği yolla dışarıya verilir Bitkiler gündüz CO2 alır, O2 verirler Gece ise O2 alır, CO2 verirler


CO2 serbest gaz halinde volkanik bölgelerden çıkan gazlarda, suda çözünmüş olarak ise maden suyunda bulunur Şehir ve dağlık bölgelerde değişmek üzere atmosfer havasında ortalama % 0,03-0,04 nisbetinde, egzozda ise % 13 nisbetinde bulunur

Laboratuvarda CO2, kızdırılmış kok kömürü üzerinden hava geçirilerek elde edilir CO2 kanda belli seviyelerde bulunur ve vücudumuzun tampon sistemlerinden birini meydana getirir Kanda artması halinde asidoz, azalması halinde ise alkaloz meydana gelir Bu durumlar dolaylı olarak hidrojen iyonu konsantrasyonunu etkilemesi ile meydana getirirKarbonik asit Karbondioksidin su ile reaksiyonu sonucu meydana gelen zayıf bir asittir: (CO2+H2O ® H2CO3) Gazoz ve soda yapımında kullanılır Karbonik asit basınç altında şişelere konur, bir kısmı çözünür, bir kısmı ise sıvının üzerinde kalır Kapak açılınca kaynama sesi vererek dışarı çıkar çözünmüş kısım ise gazoza, sodaya tat verir


CO2 yangın söndürme aracında da kullanılır Bugün birçok yerde bulunması mecburi olan bu araçların aslını basınçla doldurulmuş CO2 meydana getirir Kafi miktarda CO2 bulunan yerde yanma olayı devam edemez Çelik tüplerde 50 Atmosfer basınç altında CO2 saklanır Tüp içinde basınç sebebiyle sıvı halde bulunur Musluğu açıldığında CO2 hızla buharlaşır ve yanmakta olan cismin üzerini örter, hava ile temasını keser Böylece yanma olayı dururKarbondioksit karı Sıvı halde bulunan CO2yi, tüpü eğerek dışarı döktüğümüzde, gürültü ile etrafa dağılır ve sıvı halden gaz haline geçer Bu değişim için gerekli enerjinin tamamını dışarıdan alamaz (olay çok hızlı cereyan eder) ve bir miktarını kendi içinden alır Böylece gaz halindeki CO2 kendini soğutarak donar Buna karbondioksit karı denir Bu olaydan faydalanılarak istenildiği anda -80°C lik soğuk ortam elde edilebilir Dewar kapları bu karın asetonla karıştırılmasıyla meydana getirilen özel termoslardır Bu termosların dışarıyla ısı alış verişi olmadığından -80°Clik ortam elde edilmiş olur

Atardamar kanında, CO2 basıncı 120 mm Hgye varırsa; baş ağrısı, adale seğirmeleri, oryantasyon bozukluğu, (olmayan şeyleri gören) bir şuur bulanıklığı, konfüzyon, hatta koma görülebilir Kanda yüksek CO2 bulunması durumunun tedavisinde dakikada en fazla 1-3 litre O2 ve toplardamar yoluyla niketamit verilir


Kaynak: Rehber Ansiklopedisi