Sertlik

Minerallerin sertliği Avusturyalı

mineralog Friedrich Mohs tarafından 1812 de ortaya konulan ve Mohs sertlik dizisi adı verilen bir ölçek yardımıyla nisbi olarak ölçülür Mohs sertlik skalasına göre bir mineralin sertliğini bulmak için, sertliği bilinen mineral veya minerallerle, sertliği saptanacak olan mineral birbirine sürtülür ve sertliği bilinmeyen mineralin hangi minerali çizdiği ve hangisiyle çizildiği belirlenir Sonuçta bu işleme göre mineralin sertliği bulunmuş olur Örneğin, Apatit'i çizip kuvars ile çizilen bir mineralin Mohs skalasına göre sertliği 6 dır Bu işlem yapılırken yanlışlara yol açmamak için şu konulara özen gösterilmelidir:


Kırılgan olan mineraller diğer minerallere sürtülünce kırılıp, ufalandıkları için oldukları sertlik derecesinden daha düşük değerlerde gibi görünebilirler


Çok yumuşak (sertliği az olan) mineraller sürtülme esnasında tozlarını sert mineral üzerinde bırakabileceğinden, sanki sert minerali çizmiş gibi bir görüntü verebilmektedirSertlikMinerallerin çizilmeye karşı gösterdikleri direnç ''sertlik'' olarak bilinmektedir Dolayısıyla sertlik mineralin ''çizilebilirlik özelliği'' olarak da adlandırılabilir Minerallerin sertlikği doğrudan Kuvars kristalize silika (SiO2) minerali Oldukça geniş bir şekilde yayılmış olup, sadece damarlar veya ayrılmış kütleler hâlinde değil, aynı zamanda volkanik kayaların yapısında bulunur Kum ve kum taşlarının büyük bir kısmını meydana getirir Renksiz, cam gibi duru ve saydamdır

kristal yapıları ve atomlar arasındaki bağ kuvvetleri ile ilintilidir Bağ kuvvetleri arttıkça minerallerin sertliği de artmaktadır Sertlik bağıl bir kavram olup, sertlik derecesinin saptanması sertliği bilinen bir mineral veya çakı, iğne vb malzemelerle deneme yoluyla yapılır Bunun için en yaygın olarak kullanılan skala (çizelge) Mohs'un geliştirdiği çizelgedir Mohs sertlik dizisinde 10 mineralin sertliği en yumuşak olandan en sert olana doğru sıralanmıştır Bu çizelgeye göre en yumuşak olandan sert olana doğru yapılan sıralama şöyledir;


Mohs Skalası:

#

Talk, Talk

Pekçok ticari mamulde kullanılan, kristal suyuna sahip bir magnezyum silikat minerali Bileşimi Mg3Si4O10(OH)2, sertliği 1, (Mohs sertlik derecesinin en yumuşak standart minerali) özgül ağırlığı 2,82 olup, kristal sistemi monokliniktir Başlıca, yaprağımsı ve pullu kütle halinde bulunur Talk sedef pırıltılıdır Ele yağlı bir hal verir ve eli boyar Aleve tutulursa yanmaz, parlar ve sertliği yükselir Talk serpantin gibi olivin ve başka magnezyumlu minerallerin değişmesinden meydan

Grafit, Grafit Alm Graphit m, Fr Graphite (m), İng Graphite Karbon elementinin hekzagonal kristal yapıya sahip allotropu Karbonun diğer allotropu olan elmasın tersine,yumuşak, yağlı, koyu gri ile siyah arası parlak bir rengi ve pul pul bir görünüşü vardır


Grafitin X ışını ile analizleri, içindeki karbon atomlarının paralel düzlemler içinde hekzagonal biçimde dizildiklerini göstermiştir Grafitte karbon atomlarının meydana getirdikleri düzlem içerisinde

Kaolin (Mg3 (Si4O10) (OH)2) tırnakla çizilebilir

# Kil

Jips, Antrasit, Kayatuzu (Ca SO4 2H2O)

# Kalsit, Dolomit (Ca CO3) çakı veya iğne ile çizilebilir

# Flüorit (Ca F2)

# Apatit (Ca5 F (PO4)3

# Feldispat (Ortoklaz) (K Al Si3O8)

# Kuvars, Agat (SiO2)

# Topaz (Al2 (SiO4) (OH F)2 camı çizebilenler

# Korindon (Al2 O3)

# Elmas (C)


Mohs sertlik skalasında her bir sertlik derecesi arasındaki oranların eşit olmadığı bilinmektedir Örneğin, elmas ile korund arasındaki sertlik farkı, topaz ile korund arasındakinin birkaç katı mertebesindedir


;Kaynak: http://wwwminesituedutr/mineral/MekanikOzelliklerhtm