Meksika - Fiziki Yapı

Fizikî Yapı


Topraklarının yarısından fazlası deniz seviyesinden 900 m yüksek olan Meksika, çok dağlık bir ülkedir Dağların çoğu, Amerika’daki dağların birer uzantısıdır Meksikanın en hâkim coğrafî manzarasını kuzey sınırından Tehvantepec, Berzahına (ince uzun kara parçasına) kadar uzanan yüksek arâzi teşkil eder Berzahın ötesinde Orta Amerika’ya doğru devâm eden Chiapas dağlık arâzileri bulunur Genellikle dağlık olan Aşağı Kaliforniya, üçüncü bir bölge meydana getirir


Üç alçak arâzi Meksika yeryüzü şekillerinin büyük bileşenlerini tamamlar En büyük doğuya ve kuzeye doğru genişleyen 200 km genişliğindeki Yucatan Yarımadasıdır İkinci büyük ova Texas kıyı ovalarının bir devâmı olan körfez kıyı ovasıdır Bu ova kuzeyde geniş olup, Veracruz yakınında güneye doğru daralır, sonra Mexico Körfezinin güney tarafında tekrar genişleyip Yucatan Yarımadasının kireçtaşı platformuna ulaşınca birdenbire son bulur Büyük alçak arâzilerin en küçüğü ve en fazla dalgalısı Pasifik kıyı ovasıdır Bu da kuzeyde geniş olup, güneye doğru daralır Tehvantepec Berzahının doğu bölgesinden îtibâren ova bir kere daha devamlı hâle gelir ve genişler Meksika coğrafyası, yüksek arâzileri, çok sayıda havza ve dağları ihtivâ eder Bunların en büyüğü, kuzey sınırından Mexico City enlemine kadar uzanan merkezî yayladır Bu yayla doğudan ve batıdan Sierra Madre Oriental, güneyden Sierra Volconica Transversal Dağları ile kuşatılmıştır Yayla üzerindeki dağ silsileleri, zemini, kuzeyde yükseklikleri 900 ilâ 1200 m arasında değişen, güneyde ise 2150 ilâ 2450 m’ye ulaşan çeşitli havzalara böler


Güney Meksika’daki dağlık arâzilerin batı kısmını, dar vâdileri ve pek az yüksek arâzi havzaları ile bir dağ sistemi meydana getiren Sierra Madre Del Sur teşkil eder Doğu kısmında, 1850 ilâ 2500 m yüksekliğe erişen, güneyden Chiapas Vâdisi kuzeyden körfez kıyı ovası ile çevrili bir yayla yer alır Bu yaylanın batı kısmında, verimli Oaxaca yüksek arâzileri bulunur Chiapas Vâdisinin güneyinde Sierra Madre de Chiapas mevcut olup, Guatemala sınırı boyunca 4000 m’ye ulaşan volkanlardan meydana gelir


Üçüncü yüksek arâzi olan Baja Kaliforniya, 1300 km uzunluk ve 50 ilâ 240 km genişlikle yarımadayı kaplayan bir dağdır Yükseklikleri kuzeyde 3000 m’yi ve daha güneyde ise 2000 m’yi aşar Yarımadanın kuzeydoğusunda Colorado Deltası büyük bir alçak arâzi meydana getirir Üçüncü yüksek arâzi olan Baja Kaliforniya, 1300 km uzunluk ve 50 ilâ 240 km genişlikle yarımadayı kaplayan bir dağdır Yükseklikleri kuzeyde 3000 m’yi ve daha güneyde ise 2000 m’yi aşar Yarımadanın kuzeydoğusunda Colorado Deltası büyük bir alçak arâzi meydana getirir


Meksika yalnız dağlık değil aynı zamanda volkaniktir Geçmişteki volkanik faâliyetlerin varlığı ülkenin hemen hemen bütün kısımlarında görülür En büyük volkanik unsur Meksikayı batıdan doğuya doğru ortadan bölen Sierra Volcanica Transversal’dir Bu bölgedeki manzara binlerce eski kül konileriyle ve yüksek volkanik tepelerle karakterize edilir Bunların pek azı devamlı kar tutacak kadar yüksektir Hâlâ faal volkanik tepelere rastlanır 1943’teki büyük bir patlama sonucunda Michoracan eyâletinde deniz seviyesinden 2808 m yüksekliğinde Parieutin Tepesi ortaya çıkmıştır


Zelzeleler bilhassa Pasifik kıyısında ve Kaliforniya körfezinde olmak üzere Meksika’da yaygındır Sierra Volcanica Transversal üzerinde de sık sık vukû bulan zelzeleler, çok yoğun nüfuslu bu bölgede büyük zararlara sebep olur


Kuzey Meksika’da pek az nehir bütün sene boyunca akar Bunların çoğu, ovaların ve yaylaların üzerinde yükselen nemli dağlardan doğar Colorado Nehri, Kaliforniya Körfezi başlangıcında büyük bir delta meydana getirir fakat suyun çoğu, bitki sulamasında kullanıldığından denize ulaşmaz Kuzeybatı Meksika’daki diğer büyük nehirler Yaqui ve Fijerte’dir Orta ve güney Meksikadan Pasifik Okyanusuna dökülen nehirler daha nemli bölgelerden geçer ve suları daha gürdür En önemlileri Santiago ve Balsas’tır



En önemli nehir, büyük bölümü Meksika’yı ABD’den ayıran ve Meksika Körfezine dökülen Rio Grande’dir (veya Rio Bravo) Daha güneyde Panisco, Tecolutla, Papalcapan, Grijavala ve Uslumaeinta’dır Merkezi yaylada, denize çıkışı olmayan birçok nehirler, kapalı havzalar meydana getirir


Orta Meksika birçok büyük ve çekici gölleri ihtivâ eder En büyüğü Guadalajora yakınındaki 1080 km2lik Chapola Gölüdür


Meksika kıyılarının uzunluğu 9995 km olup, bunun üçte ikisinden fazlası Pasifik Okyanusu ve bunun birer parçası olan Kaliforniya ve Tehuantepec Körfezindedir Kalan kıyılarsa Meksika Körfezi ve Karayib Denizindedir