Niğde (İl) Tarihçe

Tarihçe
Niğde İli'nin en eski adının Nahita ya da Nakita olduğu öne sürülmektedir Bu ada ilk kez İbn Bidi 'de rastlanmıştır Nakida adı kimi zaman Nekide olarak da kullanılmış , XIV yy'da aynı sözcük arap harfleriyle Nkde, daha sonrada nkde olarak okunacak biçimde yazılmıştır Cumhuriyet'ten sonra bu ad, Niğde'ye dönüştürülmüştür
İlk Dönemler




Roma devri eseri Gümüşler Manastırında Gülümseyen Meryem Ana


Niğde'nin antik tarihine ait bilgileri bölgede yapılan Bahçeli Köşk Höyüğü, Altunhisar Pınarbaşı Höyüğü, Çamardı Cellaler Höyüğü, Güllüdağ Örenye veDivaralı Höyüğü kazılarından elde edebiliyoruz Bu bilgilere dayanarak Niğde Tarihi MÖ 7000-5500'lü yıllardan itibaren başlatmamız mümkün olabilmektedir
Niğde yöresi, Hititlerin döneminde Tabal Konfederasyonu içinde bulunması nedeniyle, Tabal Toprakları diye anılıyordu Tabal'ın geç Hititler dönemi merkezi Tuvanuva'da (Tyana) bugünkü Kemerhisar'dı
Osmanlı Dönemi




Niğde ili merkez ilçesinin eski bir görünümü


XIX Yy'da Niğde sancağı olaysı bir siyasal yaşam geçirmiş İç Anadolu'da daha çok kuzeyde etkili olan yerel ayaklanmalar'dan zarar görmemiştir
Ürgüp'ün Muşkara adlı köyünden çıkıp Osmanlı devletine sadrazam olan Nevşehirli Damat İbrahim Paşa doğum yerine ve çevresine bayındırlaştırıken Niğde kalelerinin muhafızlarına ait haklarıda Nevşehir'e verdi Böylece yörede ağırlık Ürgüp ve Nevşehir'e doğru kaydı
Niğde yöresi, Osmanlı Devleti'nin klasik döneminde eyaleti Karaman Nevşehir Livası içinde yer almaktaydı Niğde 1849'da sancak merkezi oldu 1860'da Niğde'nin 6 kazası vardı: Merkez, Kırşehir, Ürgüp, Nevşehir, Aksaray ve Yahyalı 1867'de vilayet nizam namesinde de Niğde, Konya Vilayeti'ne bağlı bir sancak gözükmektedir Konya Vilayetinin Niğde'den başka bir Konya Merkez İçel, Hamidabad (Isparta) ve Tekke (Antalya) olmak üzere toplam 5 sancağı vardı Niğde sancağının toplam 5 kazası ise Niğde Merkez kaza , Nevşehir, Kırşehir, Ürgüp (Nahiye olan Yahyalı Ürgüp'e bağlıydı) ve Aksaray'dan oluşmaktaydı
1877'deki kayıtlarda Niğde Sancağı'nın 1867 deki durumunu koruduğu görülüyor Bu dönemde Niğde sancağının 'da kaza sayısında bir değişikli olmamakla birlikte Kırşehir'in yerine Bor kazasını sancağa bağlandığı görülmektedir
Niğde Sancağı , 1892 ve 1903 te yine Konya Vilayetine bağlı kaldıNe varki sancağın toplam kaza sayısı 5 ' ten 8 ' e yükseldi Bu kazalar şunlardır: 1- Niğde Merkez Kaza 2-Bor 3- Nevşehir 4- Ürgüp 5- Aksaray 6-Maden( Çamardı) 7-Şücaeddin(Ulukışla) 8-Arapsun (Gülşehir)
Niğde İkinci Meşrutiyetten sonra bağımsız sancak durumuna getirildi Bu dönemde Niğde ,bağımsız sancağın kazaları Maden dışında aynı kaldı
Milli Mücadele Dönemi
Niğde Milli Mücadele yılarının oldukça dingin illerindedi Yöre yabancı güçlerinin işgaline uğramadığı gibi, bir iki cılız gösterinin, Kuva-i Milliye karşıtı güçlü bir eylemede tanık olmamıştıYöredeki başlıca askeri etkinlik Adana Kuva-i Milliysi'ne verilen lojistik destekle sınırlıydı
30 Ekim 1918 Mondoros Mütarekesi günlerinde Niğde aynı adlı bağımsız sancağın merkeziydi Merkez kaza ile birlikte 7 kazası vardı Bunlar : Aksaray, Bor ve Ulukışla ile bu gün Nevşehir İline bağlı olan Gülşehir (Arapsun) Nevşehir ve Ürgüp idi Toplam nüfusu 290000 dolayında olan sancağın nüfusça en büyük 2 kazası Merkez kaza ile Aksaraydı
Niğde askeri bakımdan ' da 20 Kolorduya bağlı 11 Tümenin denetim alanı içindeydi Tümenin karargahı ' da Niğde ' deydi
4-11 Eylül 1919 ' da toplanan ve Milli Mücadelenin programını belirleyen Sivas Kongresi ' nin ele aldığı ilk konulardan biri , bu oldu ve 11 Eylül 1919 da Güney Anadolu bölgesinde asker yığınağının artırılması ve bölgenin 20 , 12 ,3 ve 13 Kolordular arasında paylaşılması karalaştırıldı Bu düzenlemede , karargahı Niğde ' de bulunan 1 Tümene Ulukışla Pozantı hattında örgütlenecek Kuva-i Milliye çetelerini destekleme görevi verildiTümenin komutanı "Ayıcı " lakabıyla bilinen Miralay Arif bey idi
11 Tümenin desteğiyle oluşturulan ve ağırlığını Ulukışla ' ya veren Kuva-i Milliye Adana ' daki Fransız işgaline karşı zorlu bir direniş yürüttü Başında Tekelioğlu Sinan beyin bulunduğu Kuva-yı Milliye çeteleri Hacıkırı ' nda, Belemedikte ve Pozantı'da düzenledikleri baskınlarda Fransız birliklerine çok kayıp verdirttiler Sonunda Mayıs 1920 ' de Binbaşı Mesnil komutasındaki Fransız birliğini Pozantı'da tutsak aldılar Pozantı yengisi savaşın seyrini değiştiren önemli bir dönüm noktası oldu
Cumhuriyet Donemi
Cumhuriyetin İlanı ile Niğde Konya Vilayetinden ayrılarak müstakil vilayet statüsüne kavuşması en önemli gelişmedir
Milli mücadele ile başlayarak, Cumhuriyetle devam eden dönem ve istikrar bütün Türkiye ' de gibi Niğde ' de bayındırlık, eğitim, sağlık, sosyal ve kültürel alanlarda büyük gelişmeleri beraberinde getirmiştir
Atatürk ve onun kurdugu Cumhuriyeti gönülden benimseyen, her zaman onun devamını destekleyen ve desteğinin devam ettiren illerin başında gelen Niğde ili, Cumhuriyetin ilanın top atışıyla kutlayan ilk ilidir
1923 yılında Niğde il olarak cumhuriyet idaresine bağlanmıştır Kalkınmada önceliğin hizmetin yaklaşımıyla olacağını haklı olarak amaç gören Nevşehir İlçesi1954'de il olarak Niğdeden ayrılmıştır Bu 2 ilçenin ayrılması sonucu Çiftlik ve Altunhisar bucakları ilçe olarak Niğde iline bağlanmıştır
1992 yılı kurulan Niğde Üniversitesi ile Kültür şehri özeliğini devam ettiren Niğde ili, daha derli toplu bir il olarak çağın getirdiği gelişmelere uyum sağlamaktadır

Kaynak : Wikipedia