Osmanlı'nın Öteki Çocukları

Osmanlı'nın Öteki Çocukları

Mehmetçik'le omuz omuza

Türkiye'de bugün 2500 Rum, 25 bin Musevi, 65 bin Ermeni ve 15 bin kadar Süryani vatandaşımız var "İmparatorluğun öteki çocukları, Gayrimüslim Vatan Şehitleri" yazı dizisi, yüzyıllar önce bu topraklarda büyük bir başarıyla gerçekleştirilen barışı bugün ve yarın da yaşatmaya dair fotoğraflara vurgu yapıyor
Tarihin farklı sayfalarında, bu topraklar için 'şehit' düşen, gazi olan gayrimüslimler de var

İmparatorluğun çocukları

Çanakkale'de, Filistin'de, Şark Kafkas cephelerinde, Irak'ta, Galiçya'da, Romanya'da, Yanya'da, Sırp Karadağ'da Mehmetçik'le omuz omuza çarpışan, aynı siperde ruhunu teslim eden İsak, İlya, Simon, Mihail, Yuala, Murdaray, Nesim, Kasapyan, Yanko, Kostanti, Yorgi, Yakup, Agop, Bedros, Dimitri, Esteban, Liyon, Kirkor, Berho, Hıristo, Mişon, Sarafyan, Lahdo, Savme
İmparatorluğun öteki çocukları, Osmanlı'yla aynı kaderi paylaştılar Savaştılar Öldüler Bu arada yanlış yapan, başka saflarda yer alanlar olmadı değil Bazı gayrimüslimlerin yanlış yaptığı gerçeği asla hepsini kuşatıcı değil 'Her' ve 'bazı' ayrımını iyi yapmak gerekiyor

Uzayan şehit listeleri

Cephede şehit düşüp aynı mezara gömülen Ahmet, Agop, Hristo, Simon, Yako'un bıraktığı fotoğraf bugün bizim bütün unsurlarımızla birlikte yaşamamızı kader haline getiriyor Birlikteliğin zirvesini işaret eden bir 'final fotoğrafı', 'en iyi kare' olarak duruyor, cepheden kalan renksiz son fotoğraf olarak
Albay Adnan Ataç, 1997'de "20 yüzyılda şehit olan Türk sağlık subayları" adlı bir kitap yayımladı Daha doğrusu Balkan Savaşı'nda, I Dünya Savaşı'nda, Kurtuluş Savaşında şehit olanların listesi 315 şehidin 100'ü gayrimüslim Türk askeri
1918'e kadar askeri hekim olarak görev yapan Mazhar Osman'ın da Harbiye Nezareti Sıhhiye Dairesi İstatistik Şubesi'nden aldığını belirttiği listedeki 215 şehidin 82'si gayrimüslim Bir tıp kongresinde Mazhar Osman şu cümlelerin ardından listeyi okuyor:

Fedakâr isimler

"Aziz meslektaşlarım ve muhterem efendiler, Bugün mevsim münasebetiyle müsamerelerimize fasıla veriyoruz Beşeriyetin başına gelen felaketlerin en büyüğü olan bu harp esnasında vazifeyi tıbbiyesini ifa ederken birçok kahraman etıbba (tıpçılar) arkadaşlarımız mahv ve helak oldu Onların şayan-ı tebcil (Yükseltmeye layık) olan büyük namlarının müsameremiz tarihinde kemal-i teessürle zikir edilmesini hepimiz samimi kalple arzu ederiz Her yerde her vesile ile yaşamaya layık olan o fedakâr isimlerin, onların en ziyade acıyan, hatıraları ile en ziyade yaşayan siz efendilerimin huzurunda tekrarı farzdır Listeyi işte kemal-i teessürle (üzüntüyle) okuyorum Şüheda-yı müşarün ileyhimin (adı geçen şehitler) hatıralarını tazimen ayağa kalkmanızı rica ederim"

Osmanlı ve gayrimüslimler

Osmanlı'da tebaasını kucaklamış bir sistem vardı Meclis'i Mebusan'ın 1/3'ü gayrimüslimdi 1856 Tanzimat'ın ilanı dahil o dönemde ne Avusturya, ne Avrupa ve ne de Rusya'da böyle bir parlamento yoktu Bütün vilayetlerdeki idari meclis üyeleri, mahkemeler ve devlet bürokrasisi karmaydı Osmanlı, tebaasının diline, dinine, ibadetine ve ticaretine karışmıyordu Tebaa, merkezi yönetimin otoritesini kabul ettiği sürece her topluluk kendi içinde gelişmeye ve ilerlemeye açıktı Bir imparatorluktu Osmanlı Başarılı olanlar üst seviyelere çıkabiliyorlardı Bir zamanlar 'kalemiye' çevresinde tercüman ve diplomat olarak çalışan sadece birkaç Rum varken, 1876'ya gelinceye kadar Hıristiyan memurun bulunmadığı devlet dairesi kalmamıştı
Tarihçi İlber Ortaylı'nın da belirttiği gibi 19 yüzyılda ne Avrupa'da, ne de Rusya'da hâkim ulusun dışında herhangi bir dini-etnik gruptan devlet adamına rastlanılmazken, Osmanlı İmparatorluğu'nda Hıristiyan ve Musevi nazırlar, sefirler, valiler hatta uluslararası konferans ve barış antlaşmalarına gönderilen gayrimüslim murahhaslara sıkça rastlanıyordu

Süryaniler

Süryaniler, bugün de yoğun olarak Mardin il merkezi ve ilçe köylerinde yaşıyorlar Diyarbakır, Hatay, Elazığ ve Adıyaman'da da küçük Süryani toplulukları var Son 50 yıl içinde İstanbul'da da bir Süryani topluluğu oluştu Bugün 2500'ü güneydoğuda, 10 bini İstanbul'da olmak üzere Süryani nüfusu 15 bin civarındadır Süryaniler de "gayrimüslim vatan şehitleri" tablosunda yerlerini alıyorlar 1911'de Midyat'ın Alagöz köyünden 19 kişi askere alınıyor ve cepheye sevk ediliyor Birkaç yıl sonra giden 19 kişiden, yalnızca 3 kişi köyüne dönüyor 16 kişi şehit düşüyor cephede Ne yazık ki, bugün onlardan sadece beşinin ismi biliniyor: Lahdo Kate, Savme Abdalla, Şaobo Slivo, İşıh Hannıko, Gevriye Bahat
Süryanilerden Kore gazileri de var, örneğin Melke Aslan

Ermeniler

28 Ekim 1927'de yapılan ilk nüfus sayımına göre Türkiye'nin nüfusu 13648270'tir İstanbul'un nüfusu da 690735'tir İstanbul'daki Ermeni sayısı ise 52675'tir Anadolu'da da aynı tarihte 27809 Ermeni vardır Osmanlı döneminde Ermeniler siyaset sahnesinde yoğun olarak görülmekteydi 1876 Meşrutiyet meclisinde 9, 1908 II Meşrutiyet ve 1914 meclislerinde 11'er milletvekili vardı

Rumlar

1914-18 arası, pek çok Rum, Anadolu'yu terk etmek zorunda kaldı Çoğu İstanbul ve İzmir'e geldi 1920'lerde İstanbul'un Rum nüfusu 150 bine yakındı 1923'ten sonra hem kendiliğinden gidenler hem de mübadil kabul edilenlerle birlikte sayı 100 binlere düştü Zaman içinde Rum nüfus iyice azaldı

Museviler

Osmanlı sistemi içinde görev yapan Museviler, saray doktoru, hükümet tabibi ve askeri hekimler, hariciye mensupları, öğretim üyeleri gibi sınıflandırılır

Sanki cephede yoktular

Bizde "Mehmetçik" kavramının çağrıştırdığı isimler Ahmet, Mehmet, Ali, Mustafa olmuştur Bu ülkede yüzyıllardır birlikte yaşadığımız gayrimüslimler var Osmanlı'da paşa konumuna kadar yükseldiklerini, padişahların özel iltifatlarına mazhar olduklarını biliriz, ama onların isimlerini biz "Mehmetçik" içinde saymıyoruz Sanki savaş zamanı bu insanlar cepheye hiç uğramamış, aniden ortalıktan kaybolmuş gibi bir kanaat oluşmuş Gerçek öyle değil Mehmetçik'le aynı cephede omuz omuza bu vatan için düşmanla savaşan gayrimüslimler de var

Başka Yüzbaşı Sokrat'lar da var

Emekli Albay İsmail Özdilek, askerliğin yanında tarih ve sinemayla da ilgili Kurtuluş dizisi ve bazı filmlerde askeri danışman olarak görev aldı I Ordu'nun Dünü ve Bugünü, Depremde Askerlerimiz, Geçmişten Günümüze Türk askeri adlı belgesel filmleri TRT ile birlikte yaptı Özdilek'in çalıştığı Gelibolu film projesi, Azerbaycan'da Türk izleri, 18 yüzyıl Osmanlı mimarisi, Papa Roncall, Nuh'un Gemisi, Dünü ve Bugünü ile Kırım tarihi, Yurtiçi ve yurtdışı kışlalarımız, Türkmenistan belgeseli gibi birçok proje de hayat bulmayı bekliyor "Gayrimüslim Vatan Şehitleri" de Özdilek'in çekmek istediği belgesellerden Özdilek, Gelibolu film projesini yaparken Rum asıllı yüzbaşı Sokrat İncesu'nun hatıratı dikkatini çeker Sokrat, Çanakkale, Süveyş harplerine katılmış ve cesaretinden dolayı madalyayla ödüllendirilmiş Başka yüzbaşı Sokrat'lar da var mı diye araştırmaya koyulmuş Özdilek Görmüş ki, I Dünya Savaşı'nda, İstiklal Harbi'nde, Kore Savaşı'nda, hatta PKK ile yapılan mücadelede şehit olan gayrimüslimler var

-- alıntıdır,