Egzersizin Vücumuza Etkileri Ve Önemi Hakkında Bilgi

Egzersizin Vücumuza Etkileri ve Önemi Hakkında Bilgi
Egzersizin Vücumuza Etkileri ve Önemi

sportif aktivite eklemlerin doğal genişlik derecesinin korunmasına ve gelişmesine olanak sağlar, ankiloza (eklemlerin katılaşması) karşı mücadele eder
- beslenmeyi ve kıkırdakların devinme yeteneklerini kolaylaştırarak eklemlerin en iyi şekilde korunmasını ve bakımını sağlar, – kemik düzeyinde; kalsiyum tutulmasını kolaylaştırır, yaşlı insanlarda sıklıkla görülen osteoporoz hastalığına karşı mükemmel bir korunma aracıdır
kas tonusunun iyileşmesi sayesinde; sportif aktivite kalça, dizler ve özellikle omurga düzeyindeki ağrıların önlenmesine olanak sağlar,

-bel ağrılarına karşı en iyi ilaçtır fakat, şayet omurganızın durumuna salık verilmeyen sporları ya da kötü jimnastik hareketleri yaparsanız, zararlı da olabilir,

2Kalp-damar sistemi üzerine: Salık verilmeyenler hariç, düzenli antrenmanlar kalp-damar sisteminin işlevi üzerine yararlı etkilere sahiptir; kas yapıda olan kalp, kasılma kapasitesini yükseltir ve büyük bir etkinlik gücüne ulaşır, böylece kan organizmanın dokularına en iyi bir şekilde dağılım gösterir Diğer taraftan fizik aktivite iki önemli kalp-damar hastalıkları risk faktörüne karşı etkili biçimde mücadele eder; arteriyel hipertansiyonu düşürür, aterosikleroza karşı en iyi ilaçtır; dolaşımı iyileştirir ve sporcunun beslenmesine dikkatini zorunlu kılar; böylece, damar sistemi üzerine zararlı etkileri çok iyi bilinen, alkol ve sigara gibi toksik etkileri olan maddelerden uzak durulur

Özetle;
- kalbin çalışma sistemini düzenler, efektif ve ekonomik çalıştırır,
- periferik damar direnci azalacağından kalp üzerindeki yük kalkar,
- hipertansiyon düzelir,
- dolaşım hızlanır, bundan dolayı metabolik artıkların atılımı kalaylaşır,
- pulmoner oksijenasyon yeteneği artar

3Dış görünüm: Spor, bedeni geliştirir ve belli bir görünüş sağlar, fakat zayıflatmaz Terleme ile kilo kaybı düşünülmemelidir, ter ile kaybedilen su daha sonra geri alınır Fizik aktivite sellülite karşı etkili mücadele yöntemidir, kasları uyumlu hale getirir, aşırı kilo alımına yol açmaz (eğer body-building ile uğraşmıyorsanız)

4Psikolojik yararlar: Bu etkiler uygulanan spor türüne bağlıdır ki bunlar en az fizik etkiler kadar önemlidir Spor;

- kendine güveni uyandırır, hırsı artırır,
- heyecanı ve stresi azaltır,
- bedenin bilincine varılır, seksüel yaşamın düzenine katkı sağlar,
- beynin daha iyi oksijenlenmesi sayesinde, zekasal etkinliği yükseltir,
- gurup düşüncesi, bireyler arasında ilişkiler, karşılıklı olarak saygı kavramı gelişir,
- zevk alma duyusu gelişir; bu beyinden salgılanan hormonlar ile olur; endorfinler; aile ve mesleki kaygılardan kurtulmaya olanak sağlar
Aerobik Egzersizin Yararları

Diğer yararları yanında, en önemli yararları kalp-damar sistemi üzerinedir;

- ılımlı ve düzenli egzersiz uygulamaları bağışıklık sistemini güçlendirir,
- kan “kötü” kolesterol düzeyi azalır, “iyi” kolesterol düzeyi artar,
- vücut yağı kontrol edilir (kuvvet antrenmanı ile birlikte aerobik egzersiz ve özel diyet vücut yağını azaltır),

- vücudun direnci luğa ve fazla enerji gerektiren işlere karşı artar,

- kan basınçlarını azaltır ve iyi bir uyku düzeni sağlanır,
- vücudun genel direnci artar, stres ile mücadelede en iyi çaredir
- yüksek bir emosyonel denge ve pozitif görüş açısı oluşur
Anaerobik (Direnç) Egzersizin Yararları – kas formunu ve kas kuvvetini artırır, tendon ve bağları güçlendirir

- kemik mineral yoğunluğunu artırır
- yağsız vücut kitlesinde artış sağlar

Esnekliğin Yararları

- beceri ve koordinasyonu mükemmelleştirir,
- kas yaralanmalarını önler,
- vücudun toparlanmasına yardımcı olur,
- dengeyi postürü düzenler,
- vücudumuzu çevik ve yumuşak hissetmemizi sağlar

Uzun süreli çalışmalar sonucunda, her 10 yılda, bireyin genel form düzeyi %8-9 oranında azalmakta olduğu gözlenmiştir Aktif insanlarda bu oran %4 civarındadır Antrenmanlı bireylerde düşüş oranı %2’dir (veya daha az) Fazla kilo ve beden yağlarından sakınıldığında, dinçlikte azalma minimize olur Dr Paul Davis dinçlikteki azalmada en önemli faktörün vücuttaki yağ oranının yükselmesi olduğunu belirtir Kalp-damar sisteminin antrenmanı, maksimal kardiyak frekansın %60-85 arası, aerobik ortamdaki koşular ile sağlanır, kuvvet antrenmanları ya da diğer anaerobik ortamdaki antrenmanların sisteme katkıları çok azdır ya da yoktur

EGZERSİZİN ZARARLARI

Sıklıkla, sporun sağlığı bozan bir çok faktörün kaynağı olduğu unutulur Sporun yararlarını bir tarafa koyarak, “hasta olmak istiyorsanız spor yapın” da diyebiliriz Aşırı egzersizde üst solunum yolu enfeksiyonları artar, vücudun bağışıklık sistemi fonksiyonlarını baskılar

Yılda milyona yakın ölümün spordan kaynaklandığı tahmin edilir Ölümler yalnızca, otomobil yarışçıları ya da alpinistler gibi üst düzey sporcuların şaşırtıcı kazalarından kaynaklanmaz Ölümlerin çoğu yetersiz hazırlanma yanlışlıklarından da kaynaklanır; güneş altında tenis oynamak, çok yoğun bir koşu sonrası ya da yüzerek gereğinden fazla kuvvetine güvenerek plajdan çok uzaklara açılma sonrası kramp girmesi nedeniyle boğulmaların görülmesi

Spora başlarken mutlaka çok dikkatli olunmalı ve hekimin öğütleri göz önüne alınmalıdır Kırk yaşından sonra, sağlıklı olsanız bile, özellikle kardiyak yıkımlardan sakınmak için düzenli olarak hekim kontrolünden geçmek gerekir Spora bağlı kazalar ve sonuçlarını 4 guruba ayırabiliriz; kalp-damar bozuklukları, travmatik sorunlar, hareket sisteminde aşırı işlevsel sorunlar ve dopinge bağlı sorunlar

1Hareket sistemi üzerine: Hareket sisteminde görülen rahatsızlıklar çok fazladır fakat ağır bir sorun değildirler Ancak, bilinçsiz uygulamaların kalıcı hasarlara neden olduğu unutulmamadır Önem derecesine göre sıralayacak olursak;

Kas tutuklukları; bu sonunlar, aşırı bir çalışma sonrası kaslarda biriken aşırı toksinlerin, özellikle laktik asitin birikmesinden kaynaklanır Bu olay çalışmadan 24 saat sonra başlar ve 2-3 gün kadar sürebilir Bu durum da çok su içmeli ve kaslara yumuşatıcı pomatlar sürülmelidir Sauna ya da sıcak bir banyo iyi bir etki sağlayabilir

Kasılma; istemsiz kas kasılmalarıdır, refleks bir reaksiyondan, aşırı uzamadan ya da eklem travmasından kaynaklanırlar Olayın durumuna göre kas üzerine buz ya da tersine, sıcak banyo ve masaj uygulanır

Uzama; kas liflerinin gerilmesine neden olan, kasın elastikiyet sınırının aşılmasıdır Bu durumda zorunlu olarak tüm masajlardan kaçınmak ve liflerin toparlanması için 10 gün beklemek gerekir

Lif kopması; belirli sayıda kas liflerinin yırtılmasından kaynaklanır ve beraberinde kas düzeyinde bir iç kanama görülür Masaj sakıncalıdır, iyileşme en az bir ay sürer Kas Yırtılması; kasın yırtılması çok ağır bir tablo oluşturur Cerrahi bir girişim gerektirir Tendinit; sporcularda sıklıkla görülür Genellikle aşil tendonunda, pubisde, diz kapağında, uyluk addüktörlerinde ve dirsekte odaklanırlar (tenisçi dirseği) Tendinitler bazen tüm sportif aktivitelerin bir süre kesilmesini zorunlu kılar

2Kalp-damar sistemi üzerine: Kalbin, saygı gösterilmesi gereken sınırlarının bilinmesi gerekir Bu tür riskler özellikle; uzun süreden beri spor yapmayan, hiçbir ön hazırlığı olmayan, akşam karar verip sabah başlayan, kırk yaş üzeri yetişkinlerde ortaya çıkmaktadır Egzersiz esnasında ve sonrasında ani kardiyak ölümlerin olduğu unutulmamalıdır

Çok anlamlı bir örnek squaç’tır ve görünmediği kadar çok şiddetli bir spordur Tenis ve koşu da, özellikle güneş altında uygulandıkları zaman bazen tehlikeli sporlar olarak ortaya çıkarlar Sigara içmek ya da önemli bir fizik aktiviteden sonra saunaya girmek gibi yanlışlardan da kaçınmak gerekir

3Doping: Yıllardan beri doping sorunu kaygı verici boyutlara ulaşmıştır, 1988’ de Seul Olimpiyatlarında Ben Johnson’un altın madalyasının geri aalındığı hatıralardadır Doping olarak kullanılan ürünlerin listesi hayli kabarıktır, özellikle yapay olarak performansta iyileşme sağlayan anabolizanlar ön sırayı almaktadır Bunlar çoğunlukla vitaminler gibi psikolojik etkiye sahiptirler Üstelik, düşüncesizce bu riski göze alan sporcuların yaşam ve sağlıkları için gerçek bir tehlike oluştururlar

Anabolizanlar; bunlar hormonlardır, erkek testosteronu olarak takdim edilirler Yoğun bir antrenmanı uygulamak koşuluyla önemli ölçüde kas kitlesini artırırlar Kaslarda kitle artışı görülse bile tendonların üzerine hiçbir etkileri yoktur, kasın kasılma kuvveti tarafından kopmalar olabilir Anabolizanlar bazen tehlikeli tendon kopuklarına yol açmaktadırlar Bunun yanında, kadınlarda geri dönüşümü olmayan erkekleşme, seksüel yaşam bozuklukları, bazen kanser (özellikle prostat kanseri) gibi çok ağır tabloların kökenini oluştururlar

Amfetaminler; en çok bilinen ürünlerdir, uyarıcı ilaçlardır Açlık duygusunu, özellikle luk hissini yatıştırırlar Yarışma esnasında öfori sağlarlar ve sporcu kendisini yenilmez hisseder Fakat, uzun sürede önemli psikolojik bozukluklara yol açarlar, özellikle kişi sürekli olarak hallisünasyonlar ile karşı karşıya kalır

Kortikoidler; strese karşı mücadeleye ve çabuk toparlanmaya olanak sağlarlar Fakat, hormonal sistemi tamamen bozarlar, kas ve tendon düzeyinde ağır yaralanmalara yol açarlar, bazen diyabete neden olurlar ya da kullanımlarından uzun yılar sonra osteoporoza yol açarlar

Kardiyak uyarıcılar; uzun zamandır, yarışma öncesi eritrosit enjeksiyonu, özellikle dayanıklılık sporlarında destekleyici rol oynadığı sanıldı Oysa, bu doping tamamen etkisizdir ve günümüzde terk edilmiştir Kardiyak tonik olarak bilinen ünlü efedrin bir çok öksürük şurubu ve burun damlası gibi ilaçlarda bulunur Kafeinin aşırı tüketimi yasaktır, fakat yinede kontrole yakalanmamak için 6-8 fincan içilebilir

Medikal kontrol

Sportif bir aktiviteye başlamadan önce medikal bir kontrolün yapılması kaçınılmazdır Bu kontrol özel bir merkezde yapılmalıdır Bu kontrolün amacı, genel olarak bir sporu yapmaya ya da belli bir spor için olası yasaklı durumların varlığını saptamayı amaçlar Bu durum EKG, kardiyak enzimler, röntgen ve hastanın muayenesi ile araştırılır

Kesin yasaklı durumlar;

- yeni geçirilmiş miyokard enfarktüsü
- tipik göğüs ağrısı
- konjenital kardiyopati (doğuştan kalp hastalığı)
- kardiyomiyopati (kalp kasının kasılma özelliğinin azalması)
- akut perikardit (kalp zarının iltihabi hastalığı), miyokardit (kalp kasının iltihabi hastalığı),
- kalp ritim ve iletim bozuklukları

Göreceli yasaklı durumlar;
- miyokard enfarktüsü; yeterli bir aradan sonra (en az 6 ay) ılımlı egzersizi engellemez, fakat yarışma yasaktır,
- kalp ritim bozuklukları (hastanın takibi gerekir),
- göğüs ağrısı (EKG ve kardiyak enzimler normal, atipik göğüs ağrısı olursa spor yapılabilir),
- orta derece arteriyel hipertansiyon (yüksek hipertansiyon yasak) ,
- tansiyonu düşük olanlar ya da efor testinde tansiyonu yükselmeyenler
Bu incelemelerden sonra, hekim size yapabileceğiniz sporu önerecektir Mesela, kulak ağrınız var ise suya dalmanız yasaklayacaktır

EGZERSİZİN ETKİLERİ

• Kardio-vasküler sistemin enduransı arttırır
• Metabolik aktiviteyi arttırır
• Kanın bir kerede vücuda pompalandığı kan miktarını artırarak, kalbin attım hızını arttırır
• Kan yağlarında olan, kolesterol ve trigliserid düzeyini arttırırAyrıca iyi huylu yağ olan ve bizi hastalıklara karşı koruyan HDL(high density lipid)düzeyini arttırır HDL düzeyi sadece aktivite ile artar
• Normalde her yıl oksijen tüketimimizin % 10 nu kaybederizEgzersiz yapsakta yapmasak ta bu azalma meydana gelirFakat egzersizle kişi oksijen kapasitesini arttırdığı için bu azalmadan daha az etkilenir
• Gerginliği depresyonu azaltırUyku düzeyinin olumlu etkilerin yanı sıra kendine güven duygusunu geliştirir
• Sempatik sinir sistemi aktivitesini azaltır
• Egzersizle kalsiyumun kandan kemiğe geçişi artarBu olay özellikle de osteoporoz olayının görüldüğü post menepozal dönem için çok önemlidir Kişinin bu dönemde en az bir saat egzersiz yapması gerekir
• Kilo vermede etkilidir Tek tip besleme ve diyet ile yağsız vücut kısmında % 10-15 kayıp olurVücut elektrolit dengesi bozulurBu bu kalpte ritim bozukluğuna ve hiper tansiyona neden olurki bunlar geri dönüşümsüzdürBunun için diyet yanında egzersiz yapılamalıdır