Çocukluk Çağında Diyabet

Hazırlayan:Prof Dr Şükrü Hatun

Kocaeli Tıp Fakültesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı - Endokrinoloji ve Diyabet Bilim Dalı

Çocukluk Döneminde Diyabet ve özellikleri

Görülme Sıklığı

Bulguları

Diyabet Koması

Tedavisi

Diyabet Eğitiminin Önemi

Çocukluk Döneminde Diyabet ve özellikleri

Diyabet çocukluk çağında görülen kronik hastalıkların başında gelmektedir Bu çağdaki diyabet vakalarının 98 inden fazlasını İnsüline Bağımlı DiyabetIDDM vakaları oluşturur

Bilindiği gibi IDDM, otoimmün veya Tip 1 diyabet terimleri ile eş anlamlı kulanılmakta ve pankreas beta hücrelerinin harap olduğu kronik otoimmün bir hastalık olarak tanımlanmaktadır IDDM genetik yatkınlık zemininde çevresel kimyasal ve/veya viral bir faktörün tetik çekici rolüyle başlamaktadır Genellikle pankreas beta hücrelerinin 80 i harap olduğunda klinik diyabet bulguları ortaya çıkmaktadır IDDM prediyabet klinik diyabet öncesi, klinik diyabet, hastalığın iyileşmediği ancak belirtilerin kaybolduğu dönem ve kronik süregen diyabet olmak üzere 4 döneme ayrılarak incelenmektedir IDDM e neden olan immünolojik saldırının klinik diyabet bulgularından aylar-yıllar önce başladığı bilinmekte ve son yıllarda hastalığın prediyabet döneminde saptanıp tedavi edilmesi üzerine yoğunlaşılmaktadır

Çocukluk Döneminde Diyabet Ne Sıklıkla Görülmektedir?

IDDM sıklığı bakımından ülkeler bölgeler arasında belirgin farklılıklar vardır 15 yaş altı çocuklarda IDDM sıklığı Japonya da 2/100000, Finlandiya da 43/100000 dir IDDM insidansı10-12 yaş büyük pik ve 2-3 yaş küçük pik arasında artmaktadır İskandinav ülkelerindeki veriler özellikle 5 yaş altında IDDM sıklığında artma olduğunu göstermektedir IDDM soğuk bölgelerde ve kış aylarında daha sık görülürIDDM için ailesel bir eğilim sözkonusu olmakla birlikte bilinen bir genetik geçiş yoktur Tek yumurta ikizlerinden birisinde IDDM varsa diğerinde olma riski 35, IDDM li anne veya babanın çocuğunda görülme riski 6, genel popülasyondaki risk 05dir

Çoçukuk Döneminde Diyabetin Bulguları

Diyabetli çocuklar genellikle diyabetin klinik semptomları olan çok idrar yapma poliüri, çok su içme polidipsi ve kilo kaybı bulguları ile hekime başvururlarBu bulgular olduğunda genellikle tanı güçlüğü çekilmez Bununla birlikte hastalığın akla gelmemesi veya atipik klinik bulguların görülmesi tanıda gecikmeye neden olabilir Bazı çocuklar gürültülü bulgularla ve birkaç gün içinde gelişen diyabetik ketoasidoz tablosu ile başvurabilirler Acil olmayan başvurudaki bulgular şunlardır:

Daha önce idrar kaçırmayan çocuklarda enürezis Gece işemesi başlaması Bu bulgu idrar yolu enfeksiyonu veya fazla su içmeye bağlanıp diyabet tanısı gözden kaçırılabilir

Özellikle puberte öncesi kızlarda olmak üzere vaginal kandidiyazis mantar enfeksiyonu

Kusma gastroenterite bağlanabilir

Kronik kilo kaybı veya büyümekte olan çocuğun yeterli kilo alamaması

Huzursuzluk ve okul performansında azalma

Tekrarlayan deri enfeksiyonları

Çocuklarda Diyabet Koması

Diyabetli çocukların 50 si Diyabetik Ketoasidoz adı verilen ağır klinik bulgularla seyredebilir Zamanında farkedilmeyen ve tedavi edilmeyen diyabetik ketoasidoz vakalarında ölüme yolaçan koma tablosu görülebilir Çocuklarda ağır diyabetik ketoasidoz aşağıdaki bulgularla seyreder/

Ağır dehidratasyon vücudun susuz kalması

Şok hızlı nabız atımı, tansiyon düşüklüğü, burun kulak parmak uçları vb organlarda morarma

İnatçı kusma

Vücuttaki sıvının azalmasına rağmen devam eden çok idrar yapma

Sıvı kaybına, yağ ve kas dokusu yıkımına bağlı kilo kaybı

Ketoasidoza bağlı yanaklarda kızarma

Nefeste aseton kokusu

Diyabetik ketoasidoza bağlı derin ve hızlı solunum

Bilinç bozuklukları

Çocukluk çağında diyabet tedavisi

Çocukluk çağında ketoasidoz dışı IDDM tedavisi başlıca 4 bileşenden oluşmaktadır: 1 Diyabet eğitimi, 2 İnsülin yerine koyma tedavisi, 3 Beslenme planlaması ve 4 Egzersiz Bu bölümde diyabet eğitimine kısaca değinildikten sonra insülin replasman tedavisi üzerinde durulacaktır Bu çağdaki IDDM tedavisinin amaçları şunlardır:

Ailenin katılımı ile çocuk/adolesan ve ailenin ihtiyaçlarını belirleyerek kişisel diyabet bakım planı hazırlanması

Psikososyal destek

Vücuttaki insülin ve şeker dengesinin kontrolü

Normal büyüme ve gelişmenin sağlanması



Bu amaçlara ulaşabilmek için diyabetli çocukların büyüme ile değişen ihtiyaçlarına duyarlı bir tedavi ekibi tarafından izlenmesi gereklidir Uluslararası Çocuk ve Adolesan Diyabeti Birliği nin yönergesine göre diyabet tedavi ekibi aşağıdaki kişilerden oluşmalıdır:

Hastanın veya ailenin kendisi

Pediatrik endokrinolog veya çocuk/adolesan diyabeti konusunda eğitilmiş pediatrist

Diayabet eğitimcisi

Diyetisyen

Psikolog/sosyal hizmet uzmanı

Diyabet Eğitiminin Önemi

Diyabet eğitimi diyabet tedavisinin en önemli bileşenidir Yakın zamandaki yayınlar diyabet eğitimine insülin tedavisine eşdeğer bir önem verilmesi gerektiğini vurgulamaktadırBunun nedeni diyabet bakımını, dolayısıyla metabolik kontrolün iyileştirilmesini etkileyen en önemli faktörün hastaların kendi kendine bakım becerileri olduğunun gösterilmesidir Çok küçük yaştaki çocuklar dışındaki her yaştaki çocukların kendi yaşlarına uygun ihtiyaçları ve problemleri dikkate alınarak eğitilmeleri gereklidir Bazen yapıldığı gibi ailenin eğitilmesi yeterli görülmemeli, diyabet bakım bilincinin küçük yaşlardan itibaren geliştirilebileceği unutulmamalıdır Diyabetli çocuk ve aileleri için uygulanacak bir eğitimde genel olarak aşağıdaki konuların işlenmesi önerilmektedir:

Diyabetin nedenleri

İnsülin saklanması

İnsülin enjeksiyon teknikleri

Kan şekeri ölçümü

İnsülin dozlarının ayarlanması

Psikososyal ve aile desteği

Hipoglisemi ve tedavisi

Hastalıklar sırasında diyabet tedavisinin düzenlenmesi

Yolculukta diyabet bakımı

Diyabet ve egzersiz

Beslenme ilkeleri

Doğum kontrolü

***** ve diyabet

Diyabetin komplikasyonları
Kaynak: MaxiSağlık