Betimleme Biçimi Nedir - Betimleme Anlatım Nitelikleri

Betimleme Biçimi Nedir - Betimleme Anlatım Nitelikleri

Betimleme Biçimi Nedir - betimleme nedir - Betimleyici Anlatım - Edebiyatta Betimleme Örnekleri - Anlatım Nitelikleri - Betimleyici Anlatım Nedir

Bu tekniği uygulayan yazarın amacı okuyucunun görmediği bir görüntüyü olayı yeri okuyucunun kafasında canlandırmaktır Yazar özellikle görme duyusundan yararlanarak okuyucunun hayalinde sözcüklerle sanki resim yapar Betimleme özetle okuyucuya izlenim kazandırmaktır
Bu yöntemde beş duyudan ve hareket öğesinden yararlanılır Hareket öğesi öyküleme yönteminin de öğesidir Betimlemelerdeki hareketler birbirinden kopuktur Neden-sonuç ilişkisiyle birbirine bağlanıp bir olaya yol açmaz
Betimleme paragraflarında sadece bir özel konu ve onun ayrıntıları vardır Ana düşünce söz konusu değildir

Bir betimlemede olay da varsa o anlatım yöntemi öyküleme sayılır Hareketlilik varsa; ancak olay yoksa o zaman anlatım yöntemi betimleme olarak kalır
Betimleme ilk kez romantik sanatçılarda ortaya çıkmıştır Çünkü dünya edebiyatında ilk kez onlar gerçek yaşamı kişileri ve varlıkları ele alma gereği duymuşlardır Gerçekleri göz önüne getirebilmek için farklılıkların ayırt edici özelliklerin belirtilmesi gerekir Bu da betimleme türünü doğurmuştur Romantik betimlemeler daha çok duygulara dayanır Olaylar ve kişi davranışlarıyla bağlantısı yok denecek kadar azdır
Realistlerin betimlemeleri tümüyle gerçektir Onlar bir düz ayna gibi yansıtırlar her şeyi Ayna nasıl iyi kötü güzel çirkin doğru yanlış her şeyi gösterirse realist betimlemeler de aynen öyle Bu betimlemelerin olayların gelişimi ve kişilerin karakterlerinin oluşumuyla doğrudan bağlantıları vardır Realist yapıtlardan betimlemeleri atarsanız geriye hiçbir şey kalmaz
Örnek:
Köyde iki günden beri olağanüstü zamanlara öz-gü bir hal var Bayram mı? Hayır; çünkü hiç kimse yeni giysilerini giymemiş Biri mi evleniyor? O da değil Yalnız herkes işini gücünü bırakmış şunun bunun evinde hemen hemen gizli diyebileceğimiz birtakım toplantılar da Sonra genel bir avarelik bir kendinden geçiş gözlerde hiç görmediğim pırıltılar
Konu: Köyün olağanüstü bir anı
Bu betimleme bir öykü havasında; ancak bir olay yok Bir ana düşünce yok Hareketli anlatım öyküleme için yetmiyor ve anlatım betimleme aşamasında kalıyor

Örnek:
Mehtap küçük koyu pırıl pırıl aydınlatıyor Deni-zin ölü dalgaları başından geçenleri kıyıya anlatıyor Hafif bir meltem gecenin sıcaklığını bastırmak için tüm soluğunu harcıyor İkimiz de susuyoruz Konuşmak yasak sanki Zaten konuştuğumuz an bu sihirli büyü bozulacak İç dünyalarımız doğanın görkemiyle bir olmuş Suskunluğumuzun gürültüsü yetiyor bize
Konu: Mehtaplı bir gecede koy deniz ve hissettikleriKaynakwh: Betimleme , Betimleyici Anlatım , Betimleme Biçimi

Örnek:
Kış Ada'nın her tarafında yerleşebilmek için rüzgârlarını poyraz yıldız poyraz maestro dramudana gün doğusu batı karayel karayel halinde seferber ettiği zaman; öteki yakada yaz daha pilisini pırtısını toplamamış bir kenara oldukça mahzun bir göçmen gibi oturmuştur Gitmekle gitmemek arasında sallanır bir halde elinde bir pasaport çıkınında üç beş altın bekleyen bu güzel yüzlü göçmen tazeyi benden başka bu adada seven hemen hiç kimse yoktur diyebilirim
Konu: Yaz bitimi Ada'ya kışın gelişi

Örnek:
Barba Vasili sandalın kıçındaki koltuğu suya bıraktı Gözü ipte küreklere asıldı On dakika sonra arkamızdaki adayı da görmez olduk Sis gitgide bastırıyor Uzaktan uzağa vapur sesleri sağımızdan mı gelir solumuzdan mı? Yakınlarda pek yakınımızda bir hışırtı da duyar gibi olduk Hiçbir şey göremedik ama Bir vapur sanki burnumuzda gibi acı acı öttü
Konu: Ada'da sis

Örnek:
Sabahın 6'sı Saroz Körfezi kıpırtısız Kıvrım kıvrım bir sahil Tahta bir iskele İskelede tek ayak üstünde duran iki martı ve balık tutmaya çalışan bir babayla bir oğul Tüm hareketler ağır çekim Arada bir 'hay anasını' sözleri umutlanarak açılmış martı ağızları
Konu: Saat 6 sularında Saroz Körfezi kıyıları

Örnek:
Kırış kırış bir yüz Altmış yılın çizgileri Askerlikten kalma bir kurşun yarası izi Çukura kaçmış çakır gözler Dünyanın kahrına dayanmaya çalışan gelecekten umudu kalmamış bir adam
Konu: 80 yaşındaki bir adamın fiziki ve ruhsal portresi
Betimleme şiirden sonra en zor yazılan bir türdür Şiirsel bir anlatım duyarlı bir yaklaşım gerektirir Kimi usta kalemlerin elinden çıkan betimlemeler bir tablo değerindedir Betimleme yapabilmek için ayrıntıları gören bir göze bunu anlatabilecek olağanüstü bir dile gereksinim vardır

Örnek:
Cehennem Nisanı'ında beş sandaldık Güzel bir ocak akşamı? Hava lodos Denize kırmızı ren¬gin türküsü yayılmış Çok kaynamış ıhlamur rengindeki yayvan geniş ölü dalgalar Sandallar ağır ağır sallanıyor oltalar bekliyor insanlar susuyor Otuz beş kulaç suyun altındaki derin sessizliğe dibindeki dallı budaklı kayaların arasına yedi rengin en koyusu girer mi şimdi? Sinağrit Baba döner mi avdan? Pırıl pırıl eleğimsağma rengi pullarıyla ağır ağır muhteşem bir ilkçağ kralı gibi zengin cömert asil ve zalim mantosu ile dolaşır mı kimbilir? Altuni zümrüdü incisi mercanı sedefi lacivertliğin içinde yanıp yanıp sönen sarayını özlemiş acele mi ediyordur?

Örnek:
Buradan (Değirmenoluk'tan) Akçadağ'a kadar öyle kayalık öyle sarptır ki Toros bir ev yerinden daha büyük toprak parçası görülmez Ulu çamlar gürgenler kayaların arasından göğe doğru ağmıştır Bu kayalıklarda hemen hemen hiçbir hayvan yoktur Yalnız o da çok seyrek akşam vakitleri keskin bir kayanın sivrisinde boynuzlarını büyük çangallı boynuzlarını sırtına yatırmış bir geyik bacaklarını gerip sonsuzluğa bakarcasına durur

Örnek:
İn cin uyanmadan denizin üstü de boş gibidir Bir gecebalıkçılı ya da erkenci iki martı sezilir alaca karanlıkta Amaçsız kararsız oraya buraya süzülürler İşgüzar işgüzar kanat çırparken birden durulur suya konarlar Ben onları maçtan önce ısınmaya çıkmış çurçur yeden oyuncularına benzetirim Asıl maç çok sonra başlayacaktır Kocaman gövdesi ve iri kanatları ile bir kaşıkçıkuşu çok yükseklerde tur atıyor Uzakta bir takanın patpatı? Kıyıda böcek gagalayan bir denizkırlangıcı Çöpleri eşeleyen uyuz bir köpek

Örnek:
Aşağıdaki parçada yazarın özellikle görme duyumuzdan yararlanarak hayalimizde bir görüntü oluşturduğuna iyice dikkat edelim
Çocuk bir akasya ağacının altına yüzükoyun uzanmış gökyüzünü izlemekteydi Ayaklarını yukarı kaldırmış bir ileri bir geri sallıyordu Ağzının kenarındaki otu çiğniyordu Sırtında yırtık bir keten gömlek bacağında at ahırı ve ezilmiş yeşil ot kokan bir pantolon vardı Başını az bir şey bizden yana döndürüp uykulu gözlerle bana baktı Ağzındaki otu dudağının öbür yanına itip gözlerini kapadı

Yazarın anlattığı görüntü zihnimizde canlandı mı canlanmadı mı? Evet canlandı öyleyse yazar bizim zihnimizde sözcüklerle resim yaptı Yani betimleme yöntemini kullandı Şuna da dikkatinizi çekerim ki: yukarıdaki parçada öyküleme tekniğine de yer verilmiş Bunu göz ardı edemeyiz Çünkü sıralı olaylar da var

Örnek:

Aşağıdaki parça da betimleme tekniğiyle yazılmıştır Anlatılan mekânın zihnimizde canlanmasına dikkat edin
Kitabevi iki kattan oluşmakla birlikte üst kat satışa henüz arz edilmemiş veya satış dışı kalacak kitapların son durağı olarak kullanılıyor Tüm heyecan giriş katında giriş katı yetmiş metrekare dolaylarında ve birkaç metrekarelik bölümü işyeri sahibinin özel odası olarak ayrılmış Bu insan nitelikli kitapları seçen çoğunu okuyan zarif bir kitap tutkunu Kitabevini orta yaşlı bilge bir beyefendi olan yeğeniyle birlikte yönetiyor

Örnek:
Aşağıdaki parça da betimleme tekniğiyle yazılmışır Yazarın amacı kendinin gördüğü okuyucunun görmediği bir görüntüyü okuyucunun zihninde sözcüklerle canlandırmaktır Özellikle görme duyumuza ilişkin ayrıntılara yer verdiğine dikkat edelim
Bir yanımız kuleli öbür yanımız Vaniköy koruluğu Yamaçta bir apartman Yanında yöresinde başka ev apartman yok Hafif bir yokuşun sonunda tepede tek başına on sekiz daireli iki bölümlü bir apartman Salon dediğimiz ön oda sanki bir kaptan köşkü Karşımızda köprü ta uzakta Sultanahmet Camii Ayasofya Topkapı Saray Önde Beylerbeyi Sarayı Çengelköy kıyıları ve Boğaz? Buralarda yaşanmadan bilinmesi algılanması olanaksız bir başka deniz bu?Kaynakwh: Betimleme , Betimleyici Anlatım , Betimleme Biçimi

Okuduğunuz parçada yazarın amacının görüntüyü zihnimizde canlandırmak olduğunu söylemiştik Yazar amacını gerçekleştirdi zihnimizde görüntü canlandı Buradan hareketle bu parçanın anlatım tekniğinin betimleme olduğunu söyleyebiliriz
Örnek:
"Kulübenin ardında iki katlı yaşlı bir bina vardır Bir bırakılmıştık duygusu taşır lodosun eskittiği yüzünde camlarda yağmur izi Gençliğine duyamamıştır Alt katında kimi işlemez dükkânlar üst katında ise küçük bir sahil lokantası Sanki dekorunu ve yemeklerini yıllardır hiç değiştirmemiş bir sahil lokantası Bu meydandaki her bina her yol her ayrıntı denize göre konum almış gibidir; denizle yüzleşir durur"

İzlenimsel Betimleme Örneği:
Mağaranın ağzında büyük ağabeyim elinde kazma ortanca kürek küçük olanı da sönük bir gaz lambası ile beklerdi Mağaranın içi uzun bir dehlize benzer etrafta birtakım acayip şeyler varmış gibi görünür durmadan tepeden damla damlar su sızar yer daima ıslak olurdu Ben mağaranın kapısı önünde bir ayağım içerde bir ayağım dışarda beklerdim Güneş ağaçlardaki eriklerin üzerine ışıldardı

Açıklayıcı Betimleme Örneği:

"Akdeniz Bölgesi'nin çatısını Toros Dağları oluşturur Dağlar bazı yerlerde denize çok sokulur; kayalık ve az girintili çıkıntılı bir kıyı üzerinde dikine inerler Bazı yerlerde ise kıyı çizgisi ile dağ sınırları arasına Adana Ovası gibi geniş düzlükler girer Bu bölge özelliğini kendine komşu olan ılık denizden alır Fakat denizin etkisi yüzey şekillerine ve yükseltiye göre değişir"

Örnek Soru:

Yirmi yaşından fazla göstermeyen bir genç çadırın önünde yan yatırılmış el arabasının üstüne oturmuş saz çalıyordu Fenerin aydınlattığı alnı ter damlalarıyla kaplıydı Sazının sapı şaşırtıcı bir süratle aşağı yukarı kayan parmaklarının altında bir canlı gibi titriyordu Tellere vuran sağ eli küçük fakat kendinden emin hareketler yapıyordu Gencin eli sazın gövdesine yaklaştıkça insan saz ile el arasında gizli fakat çok anlamlı bir konuşma olduğunu sanıyordu
Bu parçanın anlatımında aşağıdakilerden hangisi ağır basmaktadır?
A) Betimleme B) Tartışma C) Açıklama
D) Öyküleme E) Karşılaştırma
(1995/ÖYS)
Yanıt: A

Örnek Soru:
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde betimleme yoktur?
A) Söylenenleri hiç duymuyormuşçasına dalgın düşünceli bir tavırla işini yapmayı sürdürdü
B) Artık bahar geldi derken birdenbire hava bozmuş; damlar sokaklar kırlar karla örtülmüştü
C) Az konuşan doğruyu söyleyen söylediğini tartan bir insandı
D) İçli çok duygulu bir adamdı konuşurken hem ağlar hem ağlatırdı
E) Benim gibi babamın da dedemin de çocukluk ve ilk gençlik günleri bu konakta geçmişti
(1993/ÖYS)
Yanıt: E
Not: Betimleme bir anın fotoğrafını ortaya koymak idi Bir manzaranın ya da kişinin fotoğrafı çıkarılabilir Öyküleme tekniğinde ise anahtar kavram kameradır Birbirini takip eden durum ve olaylar ancak kamera ile tespit edilip aktarılabilir Öyküleme tekniğinde eylemlerin olayların devamlılığı söz konusudur

Varlıkların duyu organlarıyla algılanabilecek şekilde tanıtılması için başvurulan anlatım yoludur Genellikle olay yazılarında varlıklar, nitelikleriyle tanıtılırken kullanılır

Betimlemede kişilerin duygu ve düşüncelerinin irdelenmesi, davranışlarının neden ve sonuçlarının incelenmesi de yer alabilir; buna çözümleme (tahlil) denir Kısaca betimleme; kelimelerle resim yapmaktır

UYARI: Betimleme paragraflarında genelde verilmek istenen mesaj bulunmaz; ancak mesaj taşıyan paragrafta ana düşünce sonuç bölümündedir

Örnek:

Yeşil dağlar arasında Manisa, akşamları morararak susar; İnce rüzgârla dağılan ezan seslerinden sonra belde, derin bir sessizliğe dalar, karanlık basınca yamaçtaki evlerde cılız gaz lambalarının titrek ışıkları görülür

Bu parçada, aşağıdaki anlatım biçimlerinden hangisi kullanılmıştır? (1998 LGS)

A) Öyküleyici
B) Açıklamalı
C) Betimsel
D) Karşılaştırmalı

Paragrafta, görme ve işitme duyularıyla Manisa akşamları anlatılmış, betimleme yapılmıştır Doğru yanıt ?C? seçeneğidir

Başka Bir Kaynaktan:

BETİMLEME (TASVİR)

Varlıkların belirgin özelliklerini anlatma, onları göz önünde canlandırma işidir; yaygın tanımıyla ??sözcüklerden resim yapma?? işidir Betimlemede yazar, gördüklerini anlatır Bu nedenle betimleme, görsel öğelerin ağır bastığı anlatım biçimidir İki tür betimleme vardır;

1) İzlenimsel Betimleme : Bilgilendirme amacı taşımayan, yalnızca varlıkların niteliklerine yönelik izlenim yaratmak amacıyla başvurulan betimlemedir

??Bahçeye girince, insan , bir renk cennetine girmiş gibi olur Giriş yolu boyunca yediveren gülleri; ortancalar,gecesafaları, sağlı sollu, sanki insana gülümser Mavi, kırmızı, beyaz iç içe girmiştir Kapının rengi de çok güzel Güvercin mavisi Bir de güzel koymuşlar: Huzur??

2) Açıklayıcı betimleme: Varlıkların niteliklerine ilişkin bilgi sunmak amacıyla başvurulan betimlemedir Açıklayıcı betimlemede kesinleşmiş ayırt edici nitelikler verilir Bu nedenle anlatıcı nesneldir; anlatıma duygularını, yorumlarını katmaz

??Akdeniz Bölgesinin çatısı Toros Dağları tarafından meydana gelmiştir Dağlar bazı yerlerde denize çok sokulur, kayalık ve az girintili çıkıntılı bir kıyı üzerine inerler Bazı yerlerde ise kıyı çizgisi ile dağ sınırları arasında Adana Ovası gibi geniş düzlükler girer??

Bu parçada izlenim kazandırma ya da görüntü çizme amacı yoktur Toros Dağları ile ilgili açıklayıcı (öğretici) betimlemeye başvurulmuştur

AÇIKLIK:Bir anlatımdan herkes aynı anlamı çıkarabiliyorsa ve aynı anlamda kolayca birleşebiliyorsa o anlatım ?açık?tırBir anlatımın ikili anlamlar iletmemesi ve kolayca anlaşılabilmesidir
*ünlü sporcumuzun arka ayak adalelerinde ezilme saptandı(sıfat yerinde kullanılmam)
*izinsiz inşaata girilmez(zarf yerinde kullanılmıştır)
*ağzını sıkı tutmama ilişkimizin bozulmasına yaradı(neden oldu ? yol açtı)
*yeni yürümeye başlayan çocuklar sık sık düşerler
*bu romanında derece derece,şen ve akıllı bir genci anlatıyordu(zarf yerinde kullanılmıştır)
*bu iş kesinlikle olacak galiba (çelişen sözcük)
*heralde sınavı kazanırım zannediyorum(? ?)
*son sayıda yazdıklarımı okuduysanız konuştuklarımdan bunlar çıkmaz(? ?)
*aşağı yukarı tam bir yıl önce görmüştüm
*bahçeye ektiğimiz fidanlar tutmadı(diktiğimiz çizgi anlam inceliğine dikkat edilmiş)
*bu arabanın çarpma şansı hiç yok(olasılık)
*ayrıcalıklı örgütler, üç ingiliz askerini öldürdü(ayrılıkçı- ? ? ?)
*arkadaşım kitaba baktı ve hemen aldı(onu hemen aldı)
*çocuğun gözleri çok ağrıyordu ve bu olaya çok üzülüyordu(çocuk çok üzüldü)
*kuşun kanadı kırıldı;artık uçamıyor(kuş uçamıyor)
*ali, çayı getirsin;sende ekmeği(sende ekmeği getir)
*o gömlek güzel;ama,ucuz değildi
*ona buraya gelmeden önce mi sonra mı telefon ettin(önce mi?den sonra ?geldikten? sözcüğü getirilmeli)
*benim,ali?nin,cem?in parası çalındı(benim param olacak)
*şehrimizde çeşitli kültürel ve sanat etkinlikleri gerçekleştirildi(kültürel olacak)
*nöbetçi cumhurbaşkanını görünce çok heycanlandı(nöbetçi)
*çocuk çantasını aldı(kullanılacak virgül anlamı değiştirir)çocuk,)
*mehmet,hasan?dan alacağını istedi;bende ona çok kızdım(kime kızmış)
*hitit tabletlerinde orman kelime
Duruluk:bir anlatımda gereksiz sözcük bulunmamasıdırGereksiz sözcük cümleden çıkarıldığında cümlenin anlamı daralmaz ,bozulmaz
*karşılıklı mektuplaşmalar bu günde sürüyor
*popüler olan gözde sanatçımız bu gün geliyor
*çiçeği burnunda,taze yeni bir yazarımızdı
*sıfırın altında eksi otuz civarında bir soğuk vardı
*gizli bir sırmış gibi yavaşça kulağıma fısıldadı
*onunla üç yıl süreyle mektuplaştık
*uçak,en sevdiğim taşıt aracı
*öğretmenimi severim ve onu her zaman ararım
*boyu iki metreye yakın olan bir genç geldi

umut etmek > ummak
kuşku etmek > kuşkulanmak
etki etmek > etkilemek
yenilgi almak > yenilmek
duyuru yapmak > duyurmak
Yalınlık: cümlede gereksiz sözün bulunmamasıdır
?O şiirlerinde duygular,düşünceler,bütün yabancı öğelerden,fazlalıklardan,süste n arınmış olarak,en saf biçimiyle belirtiriki nokta arasındaki en kısa çizginin düz çizgi olması gibi?
Parçada sözü edilen özellik aşağıdakilerden hangisi ile adlandırılabilir?
a)yoğunluk b)etkileyicilik c)açıklık (d)yalınlık e)bütünlük

Akıcılık: söz ve yazıda dile dokunur pürüzlerin bulunmasıdır
Özgünlük: anlatımın benzerlerinden anı veya üstün olma,kendine özgü nitelikler taşımasıdır
Yoğunluk: az bir anlatımın duygu ve düşünce bakımından zenginliğidir ?derinlik?de denilebilir
Özlülük: bir anlatımın zengin bir içeriği az sözle,kestirme yoldan iletmesidir
Doğallık: anlatımın yapmacılıktan uzak olmasıdır
Paragraf:bir düşüncenin,duygunun, durum yada olayın dile getirildiği anlatım birimine?paragraf? denir Bir ana düşünce etrafında toplanmış cümleler kümesidir Her paragraf aynı bir düşünce içerir
Dil ve düşünce bağlantısı:
İyi bir paragrafta cümleler belli bir düzende sıralanır Bir bütünlük oluştururbu bütünlük dil ve düşünce bağlayıcılar ile oluşturulur Bir pararafta dil ve düşünce bağlantısı iyi kurulmamışsa anlatımın, dolayısı ile düşüncenin akışı bozulur
Dil ve düşünce bağlantısında:
*paragrafta düşüncenin akışını bozan, işlevsiz bir cümle yer almış olabilirbu cümle, parçanın konusuyla ilgisiz bir yargı taşır
*anlam bütünlüğü sağlayabilecek cümleler uygun bir sıralamada olmayabilircümlelerin yeri değiştirilebilir
? paragrafta bulunması gereken bir cümleye yer verilmemiş olabilir
Paragrafın yapısı: bir paragrafın yapısı giriş,gelişme ve sonuç bölümünden oluşur
Giriş cümlesi:
1kendinden önce başka bir cümlenin gelmesi gerektiğini düşündürmez; bunu çağrıştıracak ifadeler(bundan dolayı,işte,anlaşılıyor ki? gibi)taşımaz
2düşünce yazılarında giriş cümlesi genellikle konuyu belirtir
3kendinden sonraki her cümle dil ve düşünce yönünden bu cümleye bağlıdır
4giriş cümlesi diğer cümleleri yönlendirdiği için genelde ana düşünceyi gösterir(timdengelim-genelden özele şeklinde konu anlatılıyorsa?)
gelişme cümleleri:
1konunun açıklandığı cümlelerdir; bu cümleler ana düşünceyi belirginleştirir
2 cümleler bir birleriyle bağlantılıdır
3 düşünceyi geliştirme yollarına daha çok bu cümlelerden yer verilir
Sonuç cümlesi:
1dil ve düşünce yönünden kendinden önceki cümle ile bağlantılıdır
2genellikle önceden anlatılanları özetler niteliktedir(demek ki,kısaca,öylesine,yani)gibi açıklama bağlaçları ile kurulabilir
3eğer tümevarım yöntemi ile konu anlatılıyorsa genelde sonuç cümlesi ana düşünceyi içerir

Paragraf,bir konunun ve bu konuyu açıklayan yardımcı düşüncelerin belli bir düzen içinde alındığı ve bu düşüncelerin yardımıyla ana düşüncenin belirginleştirildiği bir bütündür

Paragrafın öğeleri:konu,ana düşünce ve yardımcı öğelerdir
*Paragrafın konusuaragrafla üzerinde durulan durum,olay ya da kavram paragrafın konusudurKonu,paragrafın ?ne anlattığıyla ilgilidir?nasıl anlattığı?paragrafın anlatımıyla, ?niçin anlattığı? ise paragrafın ana düşüncesiyle ilgilidirParagrafın konusunu belirlerken paragrafı oluşturan cümlelerde tekrarlanan kavrama dikkat edilmelidir
NOT:sınavlarda ?bu parçanın konusu aşağıdakilerden hangisidir?, ?bu parçada sözü edilen nedir?? gibi sorular doğrudan ?bu parça aşağıdaki sorulardan hangisini yanıtlamak için yazılmış olabilir?gibi sorular ise dolaylı olarak paragrafın konusunu sorar
*Paragrafın ana düşüncesi: ana düşünce işlenen konuya ilişkin genel yargıdırBir paragrafla yardımcı düşüncelerle desteklenerek okuyucuya benimsetilmeye çalışılan temel yargı,yazarın iletisi ana düşüncesidir
Ana düşünce bazen parçanın bütününe sindirilir Bazen ise bir cümle olarak paragrafın basında ,sonunda,ortalarında bulunabilir
NOT:sınavlarda ?bu parçanın ana düşüncesi aşağıdakilerden hangisidir?, ?anlatılmak istenen hangisidir?, ?vurgulamak istenen hangisidir? Soruları paragrafın ana düşüncesine yöneliktir
Ana duygu (tema):düşünce yazılarındaki ana düşünce kavramının yerini,duygu ağırlıklı yazılarda ana duygu (tema) alırBir sanat eserinde sanatçının ilettiği duyguya ona duygu (tema,izlek) denirdaha çok şiirlerin ana duygusu sorulur
Paragrafın başlığı: bir yazıda ,bir yapıtta anlatılanların bir ya da birkaç sözcükle belirtildiği,sezdirildiği sözdür Paragrafın başlığı ,konuyu en iyi yansıtan,paragrafın ana düşüncesiyle ilgili ve uyumlu bir söz olmalıdır
*Paragrafın yardımcı düşüncesi:Ana düşünceyi destekleyen ve açıklayan diğer düşünceler yardımcı düşüncediryardımcı düşünceler ana düşünceyle anlam ve anlatım yönünden uyumludur
Not: Yardımcı düşünceleri bulmak için parçaya ?Ana düşünceyi açıklayan ve destekleyen yargılar hangileridir?? sorusu yöneltir
Not:yardımcı düşünceleri buldurmaya yönelik sorular,olumsuz bir anlatımla kurulur: ?bu parçadan aşağıdakilerden hangisi çıkarılmaz,? ?Hangisi söylenemez? gibiBu sebeple altı çizili ve olumsuz? sözlere dikkat edilmelidir

Mehmet Salih EGE