1838 Baltalimani Anlaşmasi Ve Osmanli İmparatorluğu’Na Etkileri Tarih Dersi İçerik

**Prof. Dr. Sinsi** · 12-20-2012

1838 BALTALİMANI ANLAŞMASI VE OSMANLI İMPARATORLUĞU’NA ETKİLERİ

Giriş

Balta Limanı Antlaşması , Osmanlı İmparatorluğu ve İngiltere arasında uluslararası iktisadi ilişkilerin yoğunlaştığı bir dönemde 1838 yılında imzalanmıştır

Bu antlaşma sonucu Osmanlı İmparatorluğu Avrupa kapitalizmine siyasi ve iktisadi mantığı çerçevesinde kurumsallaşma yolunda dahil edilmiştir

18

yy

’ın sonunda sanayi devriminin gerçekleştirilmesi ile Kuzey Batı Avrupa kültürel , kurumsal ve siyasi alanlarda farklı oluşumlara imkan vermiştir

İngiltere’de ise sanayi devriminin ilk izleri sanayi birikimi şeklinde kendini göstermiştir

Tarımda kapitalist üretim ilişkilerinin ortaya çıkmasıyla pek çok köylü Pazar için üretime başlamış ve mülksüzleşmiş emekçi konumuna gelmiştir

(1)

Buhar gücünün ve makinelerin üretim sürecine katılmalarıyla emek verimliliğinde son derecede büyük artışlar yaşandı

Üretim maliyetleri düşerken ücretli işçilerin çalıştığı fabrika sistemi oluşmuştur

O dönemde Osmanlı imparatorluğu’nda ise devlet gelirleri ; fetihlerden elde edilen ganimetlerden veya ele geçirilen yerlerden alınan vergilerden , savaş tazminatları ve tımar sistemi işleyişinden elde edilmekteydi

Fakat daha sonraları özellikle gerileme dönemi ile bu gelir sistemini etkisini yitirmeye başlamıştı

Yaygın bir iktisadî faaliyet olan tarım, devlete ait toprakların isletilmesi esâsına dayanıyordu

Buna bağlı olarak kurulan tımar sistemi, Osmanlı zirâat ekonomisinin temelini teşkil etmekteydi

Sanayi üretimi ise devlet kontrolündeki ahilik müessesesi içinde yürütülüyordu

Kapalı bir iktisat sistemi olan ahîlik, üyelerine çalışma zevki, meslek disiplini, dürüstlük, kanaatkârlık gibi sağlam ahlâk kurallarını aşılıyor, meslek itibârini koruduğu gibi, standartları ayakta tutarak, haksiz rekabetleri önlüyordu

Hükümetin müdâhalesi ahiliğin iç islerine kadar gitmez, yalnızca ahiliğe bağlı şubelerin îmâl ettikleri malların kalite, miktâr ve fiyatlarında olurdu

Böylece ahîlik sistemi, ham maddelerin arz ve talebini tanzim eden bir mekanizma olarak işle

12-20-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	1838 Baltalimani Anlaşmasi Ve Osmanli İmparatorluğu’Na Etkileri Tarih Dersi İçerik 1838 BALTALİMANI ANLAŞMASI VE OSMANLI İMPARATORLUĞU’NA ETKİLERİ Giriş Balta Limanı Antlaşması , Osmanlı İmparatorluğu ve İngiltere arasında uluslararası iktisadi ilişkilerin yoğunlaştığı bir dönemde 1838 yılında imzalanmıştırBu antlaşma sonucu Osmanlı İmparatorluğu Avrupa kapitalizmine siyasi ve iktisadi mantığı çerçevesinde kurumsallaşma yolunda dahil edilmiştir 18yy’ın sonunda sanayi devriminin gerçekleştirilmesi ile Kuzey Batı Avrupa kültürel , kurumsal ve siyasi alanlarda farklı oluşumlara imkan vermiştirİngiltere’de ise sanayi devriminin ilk izleri sanayi birikimi şeklinde kendini göstermiştirTarımda kapitalist üretim ilişkilerinin ortaya çıkmasıyla pek çok köylü Pazar için üretime başlamış ve mülksüzleşmiş emekçi konumuna gelmiştir(1) Buhar gücünün ve makinelerin üretim sürecine katılmalarıyla emek verimliliğinde son derecede büyük artışlar yaşandıÜretim maliyetleri düşerken ücretli işçilerin çalıştığı fabrika sistemi oluşmuştur O dönemde Osmanlı imparatorluğu’nda ise devlet gelirleri ; fetihlerden elde edilen ganimetlerden veya ele geçirilen yerlerden alınan vergilerden , savaş tazminatları ve tımar sistemi işleyişinden elde edilmekteydiFakat daha sonraları özellikle gerileme dönemi ile bu gelir sistemini etkisini yitirmeye başlamıştıYaygın bir iktisadî faaliyet olan tarım, devlete ait toprakların isletilmesi esâsına dayanıyordu Buna bağlı olarak kurulan tımar sistemi, Osmanlı zirâat ekonomisinin temelini teşkil etmekteydi Sanayi üretimi ise devlet kontrolündeki ahilik müessesesi içinde yürütülüyordu Kapalı bir iktisat sistemi olan ahîlik, üyelerine çalışma zevki, meslek disiplini, dürüstlük, kanaatkârlık gibi sağlam ahlâk kurallarını aşılıyor, meslek itibârini koruduğu gibi, standartları ayakta tutarak, haksiz rekabetleri önlüyordu Hükümetin müdâhalesi ahiliğin iç islerine kadar gitmez, yalnızca ahiliğe bağlı şubelerin îmâl ettikleri malların kalite, miktâr ve fiyatlarında olurdu Böylece ahîlik sistemi, ham maddelerin arz ve talebini tanzim eden bir mekanizma olarak işle