Orhun Abidelerinde Önemli Buluş

Türk tarihi için önemli yer tutan Orhun abidelerinde önemli gelişme Arkeologlar bölgede heykel buldu Orhun Anıtları nın bulunduğu bölgedeki bir kurganda kazı çalışmalarını sürdüren Moğol bilim adamları, Bilge Kağan ın heykelini bulduklarını öne sürüyor
Yaklaşık 15 milyon kilometrelik alanı ile Türkiye nin iki katı büyüklüğünde coğrfyaya sahip olan Moğolistan ın çeşitli bölgelerinde arkeolojik kazı izni bulunan Kül Tigin Derneği ne bağlı kazı ekipleri, araştırmalarından birini, başkent Ulan Bator un 365 kilometre kuzeybatısında, Orhun Anıtları nın bulunduğu Orhun Vadisi nde sürdürüyor
Kazı çalışmaları, başkanlığını, ülkenin önemli bankalarından Anod Bank ın yönetim kurulu başkanı Davaa Myamaa nın yürüttüğü Kül Tigin Derneğince finanse ediliyor
Moğolistan Milli Üniversitesi Arkeoloji-Antropoloji Bölümü nden 30 kişinin katıldığı, aralarında ülkenin tanınmış arkeologlarından Prof Dr Batsaikhan Zagd ın da yer aldığı kazı ekibine, yine tanınmış Moğol arkeolog Prof Dr Bor Cugder başkanlık ediyor
Prof Dr Bor Cugder, AA muhabirine yaptığı açıklamada, Orhun Irmağı yakınlarındaki Bilge Kağan ve Kül Tigin anıtlarının batısında, anıtlara yaklaşık 2 kilometre uzaklıktaki bir kurganda kazı çalışmalarını sürdürdükleri anlattı
Ekibin, Arhangai vilayeti Haşat ilçesi sınırları içindeki Şevit kurganında kazılara 18 Haziranda başladığını belirten Moğol bilim adamı, kurganın iç içe iki bölümden oluştuğunu söyledi Dış duvarların bir kenarının uzunluğunun 36 metre, iç duvarların bir kenarının uzunluğunun 24 metre olduğunu açıklayan Prof Dr Cugder, Şevit kurganı, şimdiye kadar dünyada bulunan en büyük kurgan dedi
Kazı çalışmaları için hükümetten izinlerin alınmasının ardından önce çevre çalışması yaptıklarını belirten Prof Dr Cugder, arkasından jeofizik araştırmaları tamamladıklarını, bunların olumlu sonuçlanması üzerine de haziran ayında kazı çalışmalarına başladıklarını anlattı
BİLGE KAĞAN HEYKELİ
Prof Dr Bor Cugder, Şevit kurganında süren çalışmalar sırasında buldukları heykelin Bilge Kağan a ait olduğunu öne sürdü
Kazı çalışmaları sürerken, kurganın ana duvarlarının açılmasının ardından önce heykelin ayak kısmını bulduklarını anlatan Moğol bilim adamı, ilk aşamada, bulunan bu parçadan, heykelin kime ve hangi döneme ait olduğu hususunda bir sonuca varamadıklarını dile getirdi
Kısa bir süre sonra heykelin diğer parçalarını bulan kazı ekibinin başkanı Prof Dr Cugder, Diğer parçaları da birleştirince, heykelin Bilge Kağan ın heykeli olduğu sonucuna vardık dedi
Prof Dr Cugder, bu sonuca nasıl vardıkları hususunda ise şöyle konuştu:
Öncelikle Orhun Vadisi, Göktürklerin anayurdu Bulduğumuz heykel, Bilge Kağan ve Kül Tigin anıtlarına çok yakın mesafede Kazı yaptığımız Şevit kurganı ile anıtlar arasında sadece 2 kilometrelik bir mesafe var
Heykelde, Tabgaç işçiliği de görünüyor Buradan, heykelin yapımında, bir başka Türk soyu olan Tabgaçların da yardımının olduğu ortaya çıkıyor
Heykelin Bilge Kağan a ait olduğu sonucuna varmamızın bir başka sebebi de heykelde şapka olmamasıdır
Prof Dr Cugder, Bilge Kağan heykelinin bulunduğuna yönelik ilk kez açıklama yaptıklarını da kaydetti
Öte yandan, Moğol arkeoloji ekibinin bulduğu heykel 3 parça halinde Ayaklarının olduğu kısım halen kazı alanında bulunuyor Baş ve gövdesi ise kazı alanına yakın kampta muhafaza ediliyor Heykelin boyu ise yaklaşık 140 santimetre
HUN, TÜRK VE MOĞOL İMPARATORLUKLARINI KURANLAR AYNI KÖKTEN
Kazı çalışmalarını organize eden Kül Tigin Derneği Başkanı Davaa Nyamaa ise AA muhabirine yaptığı açıklamada, tarih araştırıldığında Türk ve Moğolların birlikteliğinin, aynılığının görüldüğünü söyledi
Hun, Türk ve Moğol imparatorluklarını kuranlar aynı kökten geliyor diyen Nyamaa, gerek daha önce ortaya çıkarılan buluntuların, gerekse yeni bulunan Bilge Kağan heykelinin, bu durumu kesinleştirdiğini vurguladı
Moğolistan, kapalı bir mücevher kutusudur diyen Davaa Nyamaa, bu kutunun açılmasında Moğolistan ve Türkiye nin elbirliği içinde olması gerektiğini, bunun da sadece tarihi ve kültürel alanlarda değil, tüm alanlarda gerçekleştirilmesi gerektiğine dikkati çekti
BİLGE KAĞAN
Bilge Kağan, 683 yılında doğdu Babası, Göktürk Devleti ni yeniden kuran İlteriş Kutlug Kağan, annesi İlbilge Hatun dur
8 yaşında babasını kaybeden Bilge Kağan, 24 yıl boyunca Göktürk Kağanlığı yapan amcası Kapagan Kağan ın elinde büyüdü Amcası öldüğünde yerine geçen oğlu İnal ı devirerek 32 yaşında Göktürklerin başına geçti
Devletin yönetimine alan Bilge Kağan, önce iyi bir yönetim oluşturmayı hedefledi Bu amaçla ordunun başına, 31 yaşındaki kardeşi Kül Tigin i, vezirliğe de Tonyukuk u getirdi
Gerek milletini yerleşik hayata geçirme, gerekse Türkler arasında Budizm i yayma düşüncelerinden, Tonyukuk un, yerleşik hayata geçen Türklerin güçlü Çin e karşı güçsüz kalacağı ve yenilerek Çinlilere tutsak olacağı , Budizmin de Türk insanındaki hükmetme ve iktidar duygusunu zayıflatacağını, bu dinin ve tapınaklarının ülkeye sokulması halinde Türk milletinin yaşamının sona ereceği uyarıları üzerine vazgeçer
Kağanlığı döneminde Göktürk Devleti nin sınırları Çin in Şun-Tung Ovası ndan İç Asya da Karaşar bölgesine, kuzeyde Bayırku sahasından Ani Irmağı havalisi ve Batı Demir Kapı ya ulaştı
Önce veziri Tonyukuk u, ardından da kardeşi Kül Tigin i kaybeden Bilge Kağan ı, Çinlilerle iş birliği yapan bakanı Buyrak Cor zehirledi Yatağında hasta yatarken, kendisini zehirleten bakan ve yardımcısını öldürten Bilge Kağan 25 Kasım 734 te öldü
BİLGE KAĞAN ANITI
Orhun anıtlarından biri olan Bilge Kağan anıtı, ölümünden sonra 735 yılında oğlu Tenri Kağan tarafından dikildi Diğer anıt olan Kül Tigin anıtı ile aralarında bir kilometre mesafe bulunuyor
Göktürk yazısı kullanılan anıtın yüksekliği 380 metredir Doğu yüzünde 41 satır, güney ve kuzey yüzlerinde 15 er satır yer almaktadır Batı yüzünde ise Çince bir yazı bulunmaktadır
Anıttaki yazıların bazı bölümleri Kül Tigin anıtından aktarılmıştır Kül Tigin anıtından farklı olarak Kül Tigin in ölümünden sonraki olaylar da anlatılmaktadır Yollug Tigin tarafından yazılmıştır
Anıttaki yazılarda, Bilge Kağan ın, yönetimde olduğu süre içinde yaptıkları, halkına öğütleri, savaşları, Türk kültürü ve toplum hayatı yansıtılmaktadır
BİLGE KAĞAN IN HAZİNESİ 7 YIL ÖNCE BULUNMUŞTU
Moğol arkeologlarının heykelini bulduklarını öne sürdükleri Bilge Kağan ın hazineleri de Türk İşbirliği ve Kalkınma İdaresi Başkanlığı nın (TİKA) sürdürdüğü çalışmalar sonucunda, 2001 yılında bulunmuştu
Amerika dan Japonya ya dünyanın tüm arkeologlarının peşinden koştuğu Bilge Kağan hazinesini bulmak için Amerikalılar uyduları da devreye sokmuş ama bir sonuç alamamıştı
TİKA nın desteğiyle 1997 yılında başlatılan Moğolistan daki Türk Anıtları Projesi çalışmalarına katılan Türk arkeolog ve tarihçiler, 2001 yılında, Bilge Kağan külliyesindeki sunak civarında yaklaşık 4 bin 500 altın ve gümüş parçadan oluşan eserler ortaya çıkarmıştı
Eserler arasında Bilge Kağan ın anka kuşu motifleriyle süslü tacı da bulunuyor
Tek parçasına bile değer biçilemeyen hazine dünya mirasları listesinde yer alıyor