Mimarlık Sözlüğü

Mimarlık Sözlüğü

Açıt : Pencere yada kapı boşluğu

Ağörgü : Taşları ağ şeklinde yerleştirilmiş duvar örgüsü

Akıtmalık : Çatı kaplama işlerinde yedirmelik ya da kurşun şerit ile örtülü birleşme ya da tonoz geçmesi

Alınlık : Kimi yapılarda giriş kısmının ya da kapı ve pencerelerin üstünde bulunan üçgen veya yarı değirmi süsleme

Anaduvar : Yığma bir yapıda taşıyıcı duvar

Arnavut bacası : Tavan arasına ışık sağlayan çatı penceresi

Aypencere : Yarım daire biçiminde pencere

Bağlama : Bir yapının çeşitli öğelerini kendi aralarında birbirlerine kenetleme işi

Bakkal tavanı : Döşeme krişlerinin alttan görünecek şekilde açıkta kaldığı ahşap tavan türü

Basık : Tavan yüksekliği alışılagelmiş ölçülerden az olan

Beden duvarı : Yığma yapıda taşıyıcı duvar

Bindirme : Bir duvarda cumba, çıkma gibi taşkın ve altı boş olarak yapılan ve bindirmelik yada destek üzerinde taşınan yapı parçası

Cam kiremit : Işık geçiren çatı örtüsü yapmakta kullanılan, camın preslenmesiyle elde edilen bir tür kiremit

Cam tuğla : Yarı saydam duvar yapmakta kullanılan içi boş cam blok

Çadır çatı : Orta noktadan başlayarak dört yana düşen yüzeyleri olan, kare piramit şeklinde çatı

Çardak : Üstüne sarmaşıklı ağaç veya çiçek sarılarak yapılmış kafesli gölgelik

Çatı : Yapıların üzerini, akıntılı bir tarzda örtecek malzemeyi taşımak üzere yapılan iskelet

Çatı eğimi : Çatı ile binanın yan duvarı arasında meydana gelen açı

Çıkma : Bir binanın üst katlarından dışarıya doğru taşan bölüm

Çıplak ahşap : Üzerinde boya, cila veya vernik bulunmayan ahşap

Çürütmek : Eski kagir yapılarda aşınmış ince yonu taşları çıkararak yerine yenilerini koymak ve çevresini çimento harcı ile doldurmak

Dam başağı : Çatıların tepelerine süs olarak konuların başak biçiminde sivri tepelik

Dayak : Bir yapı parçasının yıkılmaması için dayatılan, çoğu ağaç destek, kısa payanda

Duvar : Yapılarda taş, tuğla, briket, kerpiç ve benzeri gereçlerle yapılan düşey bölge öğesi

Düz çatı : Eğimi yatay ile 10 derece arasında olan çatı

Eskis : Bir tasarımın ön taslağı

Eşik : Kapı boşluğunun altında boydan boya giden ve kapının ayırdığı iki hacmin döşemelerinden biraz yüksekçe olan kısım

Etek : Binanın kaide bölümü, subasman

Filiz : Betonarmede, ileride yapılacak eklemeler için beton dökümü sırasında dışta bırakılan demir uçlarına verilen ad

Firkete : "U" harfi şeklinde bükülmüş, çoğu 12 metre boyunda beton çeliği

Füruş : Saçakların ve çıkmaların altına yalnızca süsleme amacıyla konulan küçük destek yada oymalı süsler

Geçme : Lehim, kaynak veya çakma işlemlerinden yararlanmadan, parçaları birbirine takıp kenetleme

Giyotin pencere : Düşey sürme pencere

Görünüş : Bir yapının tümünün ya da bir parçasının düşey bir düzleme perspektifsiz olarak düşürülmüş gibi çizilen şekli

Gözpencere : Çatı katlarında veya kapı üstlerinde yapılan yuvarlak ya da oval biçimli, çoğu süslü küçük pencere

Harç : Yapıda tuğla ve taşları birbirine bağlamak ve kagir duvar ile tavanları sıvamak için kullanılan, kum, kireç, çimentoyu su ile kararak yapılan hamur

Hatıl : Ağırlığı yatay olarak dağıtmak ve duvarların düşey olarak çatlamasını önlemek amacıyla, duvarın içine yatay olarak boydan boya uzatılan ahşap, tuğla ya da beton bağlama öğesi

Helik : Duvar örülürken büyük taşların arasına yerleştirilen küçük taşlar

İç balkon : Binaların içinde yer alan giriş holüne, salona veya sofaya bakan balkon

İspanyol merdiveni : Öne doğru eğimli geniş basamakları olan dış merdiven

İşlev : Kullanış veya işleyiş bakımından maksada uygunluk

İtalyan damı : Çevresi korkuluklu, üstü teras şeklinde düz dam

İzole : Yalıtılmış, geçirimsiz hale getirilmiş

Kabartma : Kil, alçı, taş gibi işlenebilir gereçleri alçaklı, yüksekli yüzeyler halinde biçimlendirerek meydana getirilmiş yapıt

Karkas : Bir yapının taşıyıcı öğelerinin tümüne verilen ad; iskelet de denir

Kiriş : Boyu doğrultusundaki eksenine dik kuvvetlerin etkisi altındaki çubuk

Korkuluk : Köprü, merdiven, balkon gibi düşme tehlikesi olan yerlerin kenarlarına dikilen alçak duvar veya parmaklık

Lambri : Ahşap, plastik, ****l veya taşla yapılan iç duvar kaplaması

Limon kirişi : Bir merdiven kolunun iki yanında uzanan kirişlerden her biri

Mahya : Çatıdaki iki eğik yüzeyin birleştiği çizgi

Mansart : Her yüzünde değişik eğimli iki dam yüzeyi bulunan bir çeşit kırma çatı

Markiz : Bir kapı ya da pencere önünü yağmurdan korumak için yapılan saçak

Menteşe : Kapı ve pencere kanadını açılıp kapanacak şekilde tutturmaya yarayan eklemli madeni parça

Merdiven kovası : Dönerek çıkılan merdivenlerde ortadan görülen boşluk

Nefeslik : Bodrum katında hava ve ışık almak için tavana yakın olarak açılmış pencere

Oturma : Bir yapının, altındaki zeminin hareketi veya sıkışması dolayısıyla aşağı doğru hareketi

Orta derecede eğimli çatı : Eğimi yüzde 25 ile yüzde 70 arasında olan çatı

Ölçme nişanı : Çatlak duvarların daha çok açılıp açılmadıklarını ak için çatlağın iki yanına tutturulan cam

Örgü : Duvar veya ayak örme işi veya tarzı

Örmek : Taş, tuğla gibi gereçler ile duvar veya ayak yapmak

Panel duvar : Taşıyıcı niteliği olmaksızın bölme olarak kullanılan ince duvar

Parapet : Teras, balkon ve köprü gibi yerlerde yapılan, yaklaşık olarak 90 cm yüksekliğinde korkuluk duvarı

Prefabrikasyon : Hazır elemanlar veya bileşenlerle yapı kurma

Proje : Bir yapının gerçekleştirilebilmesi için gerekli plan, kesit ve görünüş gibi çizimlerin tümü

Repetisyon : Belli bir aletle yapılan açı ölçmesinin duyarlılığını artırmak için ölçmenin yinelenmesi yöntemi

Restitüe etmek : İlk şekline getirmek; eski şeklini yapmak

Sahanlık : Binalarda kapı önünde, merdiven başlarında veya ortasında bulunan düzlük

Salmastra : Sızdırmazlık işlerinde kullanılan, saö gibi örtülü bir çeşit kordon

Sarak : Yapı yüzlerinde boydan boya giden yatay, enli, az çıkıntılı, süslü veya düz kşak

Strüktür : Bir yapının taşıyıcı bölümü

Sundurma : Yağmur veya güneşten korunmak için bir kapı üstüne ya da duvar önüne yapılan saçak

Taşıyıcı : Yapının maruz kaldığı çeşitli kuvvetleri ve zorlamaları karşılayan bölümleri meydana getiren (gereç, yapı elemanı, yapı bileşeni)

Tadilat projesi : Yapıdaki herhangi bir değişikliği göstermek üzere hazırlanan ve asıl projenin eki olan proje

Tesisat : Belli bir işin sağlanmasına yardım eden alet ve araçların uygun yerlere, birbirine bağlı olarak döşenmesi veya döşenen bu araçların tümü

Üstemel : Bina eteği, etek duvarı

Üstyapı : Bir yapının toprak üzerinde kalan bölümü

V kolon : Yükleri üstteki iki noktadan alıp tek bir yük halinde temele aktaran kolon

Vasistas : Pencere veya kapı üzerinde bulunup, havanın değiştirilmesine yarayan, alttan menteşeli pencere, bir
çeşit üstlük

Yapı donanımı : Sabit ve sabit olmayan mobilya ile çeşitli cihazlar ve tesisat

Yüz : Yapının cephesi