Gizemli Hastalık Ms'in Tek Çaresi Erken Teşhis

Gizemli hastalık MS'in tek çaresi erken teşhis

Kadınlarda ve gençlerde daha yoğun görülebilen ve yaşam boyu süren MS yani Multiple Skleroz kimlerde görülür, nasıl tedavi edilir?

Merkezi sinir sistemi hastalığı olan ve son zamanlarda toplumdaki bilinirliği artan MS yani Multiple Skleroz, kadınlarda ve gençlerde daha yoğun görülebilen, yaşam boyu süren bir hastalık Türkiye’de yaklaşık 40 bin, dünyada ise yaklaşık 1 milyonun üzerinde MS hastası bulunuyor

MS hastalarına karşı toplumda, bilgi eksikliği nedeniyle birtakım ön yargıların bulunuyor

MS Nedir?
MS hastalığı, diğer bir adıyla Multiple Skleroz, beyin ve omurilik (merkezi sinir sistemi) hastalığıdır Merkezi sinir sistemi, sinirler boyunca vücudumuzun farklı yerlerinde elektriksel mesajlar gönderen bir telefon santrali gibidir Bu mesajlar bilinçli ve bilinçsiz tüm hareketlerimizi kontrol eder MS hastalığı, vücudun mikroplara karşı göstermesi gereken reaksiyonun bir şekilde yolunu şaşırarak sinir hücrelerini içeren yağlı kılıfa saldırmasıdır Bu saldırıyla sinir hücrelerinin ritmi bozulur

Telefon kablolarını düşünün; telefon kablolarının üstü yalıtımı sağlayan plastikle kaplıdır Sinir hücrelerini içeren bu yağlı kılıf zarar gördüğü durumda telefon kablosu gibi içerisinde yer alan teller bir birine çarpar ve kişilerin sinir hücrelerinin ritmi bozulur

Sağlıklı insanlarda hiçbir yabancı cisim beyin omurilik sıvısını geçemez Beyin omurilik sıvısı bir bariyer ile buna engel olur Fakat MS hastalığında bu mekanizma da bozulur Bir şekilde tetiklenmiş bağışıklık sistemi hücreleri bu bariyeri geçerek beyin omurilik sıvısına saldırır

Bu hastalık kişiye münhasır bir hastalıktır Hastalığın seyri de kişiye münhasırdır; yani hastalığın nasıl seyredeceği kişiden kişiye değişir, yani başkasına bakarak bu hastalığın seyri böyle olur denemez

MS Hastalığının belirtileri nelerdir?

• Baş dönmeleri

• Ellerde titreme

• Aşırı yorgunluk

• Bulanık görme, bir gözde görememe, çift görme

• Dengesizlik

• Konuşma bozukluğu, patlayıcı tarzda konuşma yani sarhoş vari konuşma

• Bir veya daha fazla uvuzda güçsüzlük, yürüme güçlüğü

Kimler risk altında?
MS cinsel yolla bulaşabilen, genetik geçişli veya bir akıl hastalığı değildir MS hastalığı bir genç hastalığıdır En sık görüldüğü yaş oranı 22 ila 40 yaş arasıdır MS hastalığının kadınlarda görülme oranı erkeklerde görülme oranından daha fazladır MS oluşmasının belli bir nedeni olmamasına rağmen, genetik yatkınlık, çevresel etkenler ve virüsler MS hastalığında suçlanmaktadır

MS Çeşitleri nelerdir?
1- İyi Huylu MS (Benign): Bu tipte hafif ataklar vardır ve atakları tam düzelme takip eder Zamanla biriken bir kötüleşme olmaz ve kalıcı bir hasar bırakmaz

2- Tekrarlayan ve düzelen MS (Relapsing-remitting): Bu MS türü, en sık görülen MS cinsidir MS hastalarının yüzde 75- 80’inde hastalık tekrarlayıp düzelen bir yapıda ilerler MS hastalığının bu çeşidinde hastalar genellikle kendilerid e farkına varmadan uzun bir dönem MS atakları geçiriyorlar ve kendiliğinden düzelebiliyorlar Yani bu MS tipinde hastalık ATAK – İYİLEŞME – ATAK – İYİLEŞME şeklinde ilerler Buradaki iyileşmeler ilk başlarda neredeyse tama yakın oluyor

3- İkincil ilerleyici MS: Seconder Progressive dediğimiz bu MS türü, ATAK – İYİLEŞME – ATAK – İYİLEŞME şeklinde ilerlerken, hasta bir atak geçiriyor fakat bu ataktan iyileşemiyor Örneğin hasta dengesizlik yaşıyor ve hasta bir daha da iyileşemiyor ve dengesiz kalıyor veya bacağında güçsüzlük oluyor fakat bu hastalıktan hasta geri iyileşemiyor

4- PrimerProgressive (yatağa bağlı ) MS: Primer Progressive MS hastalığının çeşitleri arasında en tehlikeli olanıdır Bu türde hastalar tek bir atak geçiriyorlar ve bu ataklardan iyileşme olmuyor Hastanın durumu giderek kötüleşiyor Çok nadir rastlanan bir türüdün; yüzde 5 oranında görülür

5- Malburg: Bu, MS’in en tehlikeli türüdür Malburg cinsi MS’te hastalar bir atak geçiriyorlar ve hastayı bu atakla kaybediyoruz Bu da çok nadir görülen bir MS türüdür

Atak ne demektir?
Hastalıkla ilgili klinik bulgulardan bir ya da bir kaçının en az 24 saat süreyle ortaya çıkması ve bunların en az 1 ay süreyle devam etmesidir MS hastalığında bir atağa atak diyebilmek için en az 24 saat sürmesi gerekir İkinci bir atak geçiriyor diyebilmemiz için ise iki atak arasında en az bir aylık bir sürenin geçmesi gerekiyor

Günler, haftalar veya aylarca süren ataklar olabilir Genellikle ardından düzelme dönemi ortaya çıkar Hastaya ve hastalığın tipine göre ataklar değişebilir, MS ataklarının ne zaman ve ne sıklıkla ortaya çıkacağı önceden kesinlikle tahmin edilemez

MS Hastalığında erken teşhis neden önemlidir?
Erken teşhis son derece önemlidir; çünkü erken teşhisle hastalığın gidişatı değiştirilebilir ve hastalık yavaşlatılabilir MS hastalığının ilerlemesi demek, hastaların sakat kalması anlamına gelir İşte bu nedenle MS hastalığına multi-displiner bir yönden yaklaşılmalı ve vatandaşların özellikle de genç nüfusun bilinçlendirilmesi gerekir Erken tanının bir diğer önemi ise şudur; MS teşhisi hayatınızı planlarken önemlidir

Düşünün:
22 yaşındasınız, üniversiteye gidiyorsunuz ve size MS gibi çok ciddi bir hastalığın tanısı söyleniyor Bu durumda hayatınızı buna göre planlamanız gerekiyor Örneğin; askere gidebilecek misiniz, çocuk yapabilecek misiniz, mesleğinizde neyi seçeceksiniz?

MS Hastalığını tedavi yöntemleri nelerdir?
MS hastalığının iki çeşit tedavisi vardır bunlar;

1- Atak tedavisi: 1950’lerden beri uygulanan bir yöntemdir Hastanın geçirdiği atağa göre tedavi uygulanır

2- Kortizon tedavisi: Bu tedavi yönteminin İmnun sistemini bastıran bir yapısı bulunur ve MS hastalığının tedavisinde kullanılan etkili bir yöntemdir

Bu iki ana tedavinin yanı sıra interteron gibi koruyucu tedavilerde bulunmaktadır İnterteron tedavisi gibi tedaviler bağışıklık sisteminin yönünü çeviren tedavilerdir Biz buna imnun modülatör diyoruz Bu tedaviler cilt altından ve kas içine yapıldığı için hastaları çok rahatsız eden tedavilerdir Bu tedavi yöntemiyle aynı şeker hastalarında olduğu gibi hastalar düzenli olarak iğne yapılması gerekiyor Bu iğnelerden bir tanesi her gün yapılıyor Bu durumda hastalara oldukça acı veren bir durum

Bunun yanı sıra MS tedvisinde kök hücre nakli gibi tedavilerde günümüzde uygulanmaktadır Ancak şunu eklemek gerek; MS şeker hastalığı gibi ömür boyu süren bir hastalıktır MS hastalığının başlangıcı ve bitişi yoktur Yeni çalışmalar yeni ışıklar olmasına rağmen MS hastalığını tamamen yok edebilecek bir tedavi yöntemi henüz bulunmamaktadır

Nöroloji
Uzm Dr Gülten Özdemir