Türkçe İbadet Dili Oldu-1931

Türkçe İbadet Dili Oldu-1931

Üstadın Dedektif X Bir mahlasıyla Büyük Doğu Dergisinde kaleme aldığı bir yazı:






1 — Sene 1931 Ramazanın Biri O, Ankaradan İstanbula geldi

2 — Aynı günün akşamı, Hafız Yaşar Okur isimli zatı telefonla Dolmabahçe sarayından çağırdılar
Tabiî bu zat, davete, bileti büyük ikramiyeyi kazanmış bir işsizin şevk ve neşesiyle koştu

3 — O, eski Maarif Vekillerinden Reşit Galip ve Bay Hafız Hâfız'a soruldu:
— Yaşar Bey, Ramazanda hangi camilerde mukabele okuyorsun?
— Yerebatan camiinde, paşam! Emir verildi:
— Yarın, Yerebatan camiinde Kur'an'ı Türkçe olarak okuyacaksın! Sabahki gazeteler de bu işi ilân edecek
Bay Hâfız'ın bizzat kendi notu:
«'ün, Türkçe Kuran mevzuunda yapmak istediği inkılâp tahakkuk safhasına giriyor demekti Uzun zamandan beri Türkçe tercümesi hazırlanan Kur'an-ı Kerimden bazı parçaları Türkçe olarak okutur, hattâ bazı yerlerinde hatalara işaret ederek tashih edilmesi lüzumuna işaret eylerdi»

4 — O gece, yani Ramazanın ilk gecesi, Hafız Yaşar, sabaha kadar huzurda kaldı Huzurun çerçevesi, üstünde ne yenip, ne içildiği malûm bir sofradır; ve işte bu sofrada güya din konuşulmakta, yahut dine bellibaşlı bir muamele tatbik edilmektedir

5 — Ertesi günü, kadınlı erkekli binlerce kişi, yahut binlerce gafil, camiin içinde ve önünde toplanmış vaziyette Hafız, güç halle içeriye girer ve bir köşede, üstü şallarla örtülü kürsüye doğru yürür

6 — Hemen aynı zamanda, camiin önünde muhteşem bir otomobil durur Geleni O zanneden halkta heyecan ve kaynaşma Açılan açılana Halbuki gelen, Maarif Vekili Doktor Reşit Galip ve hangi işlere memur bir mebus olduğu resmen bilinmiyen Kılıç Ali'dir
Maarif Vekili emreder:
— Buyurun Hafız Bey! Çıkın kürsüye!
Ve Hafız kürsüye çıkar Kendi tabiriyle «evvelâ Arapça olarak» Besmele çeker ve arkasından «Arapça olarak» Yasin suresini rast makamından okur Sonra da «Türkçe tercüme» sini aynı makamla okumaya başlar
Hâfız'a göre halk şöyle bağırmıştır;
«— Allah razı olsun! Tanrının emirlerinin mahiyetini öğrendik Gazi Paşa'ya minnettarız Büyük Dâhi'yi Allah başımızdan eksik etmesin!»

7 — Aynı günün akşamı yine huzur Hâfız'a vaziyeti anlatması emrediliyor Hafız, başından sonuna kadar anlatıyor Kendi tabiriyle «Çok memnun ve mütehassis oldular Beni yemeğe alıkodular»

8 — Hafız bu kadariyle kalmıyor Yerebatan camiinin pek küçük olduğunu, halkın ayakta kaldığını, bu muazzam inkılâba büyük bir cami tahsis edilmesini istiyor Ricası, Nasreddin Hocanın Timur'dan bir de dişi fil istemesindeki ince nükteye eş olarak, fakat tamamiyle ayrı ve zıt bir mevzuda, hemen kabul olunuyor Gelecek tecrübenin Sultanahmet camiinde icrası emrolunuyor Üstelik okuyucular kadrosunun da genişletilmesi için şu emir veriliyor:
— Hafız Bey! Bu işi başarabileceklerine emin olduğunuz arkadaşlarınız kimlerdir?
Derhal listesi takdim olunuyor: Beşiktaşlı Rıza, Süleymaniye müezzinbaşısı Kemal, Sadeddin Kaynak, Sultanselim'li Rıza, Fahri, Muallim Nuri, Zeki, Burhan Kendisiyle beraber 9 hafız
Emir:
— Yarın akşam bu arkadaşlarınızla gelin!

9 — Ertesi akşam hepsi birden huzurda Prova ve tatbikat Bundan sonra ilk cuma günü Sultanahmet camiinde yapılacak merasim hakkında talimat

10 — Ramazan'ın ilk haftasına tesadüf eden Cuma 9 hafızın hep bir ağızdan «Tanrı Uludur!» diye, kendi tabirleriyle «Tekbir» leri Ve sırayla Türkçe yükselen sesler Akşamı 9 u birden huzurda Hafız Yaşar'ın tabiriyle halk denenmiş ve müsbet netice alınmıştır Yine malûm çerçeve; ve Bayram namazının Tekbirleri için tesbit edilen Türkçe şekiller
Hafız Yaşar'ın bizzat kendi notu:
« Türkçe ezan, Türkçe Kuran, Türkçe hutbe ve Türkçe Tekbir ile dinde bir inkılâp yapmak istiyordu Bu inkılâbiyle, mukaddes mihrabı, cehlin elinden alıp, ehline vermeyi de sağlamış olacaktı şüphesiz»

11 — Bir yıl sonraki Ramazan ayında (1932) bu defa Ayasofya camiinde yine ayni tecrübe 9 hafız Vaziyet radyoyla saraydan takip ediliyor Hafız baylar, vazifeleri biter bitmez, saray sofrasında mevkilerini alıyorlar
»Hepimize ayrı ayrı iltifatta bulundu Ayrılırken de her birimize ikişer yüz lira hediye etti»
O zamanın parasile 1800, bu zamanın parasiyle de en aşağı 10,000 lira kıymetindeki bu hediye, ancak resmî ve umumî bir heyete, diş kirası kabilinden verilendir Münferit ve büyük paylı atiyeci veya atiyecilerin kim veya kimler olduğu ve ne aldıkları meçhul?

12 — Sene 1933 Hafız Yaşar, Evkaf Müdürlerinden Sait Beyin imzasını taşıyan bir davet tezkeresi alıyor Evkafa gidiyor Hatırında kaldığına göre günlerden Pazartesidir! Sait Bey, Diyanet İşleri Reisliğinden gelen bir mektubu kendisine uzatarak muallim tayin edildiğini bildiriyor Bay Hafız, «Türkçe Ezan» işi için Süleymaniye camiinde açılacak kursa muallim tayin buyrulmuştur

13 — Sene 1934 Hep ayni sabit fikir ve değişmez hedef Hafız Yaşar'a Gülcemal vapurile Çanakkaleye gitmesi ve Şehid Mehmedcik âbidesinde ayni «Türkçe» leri tekrar etmesi emrolunuyor İstanbul Müftüsü Hafız Fehmi Efendi de beraber Müftü, zaten bir çok tecrübede, meselâ Ayasofya tecrübesinde de hazır; ve hem huzuru, hem de sükutiyle bu işin cevazına kaildir Vapurda kaptan kulesinden etrafı çınlatan «ezan» lar; ve güvertede okunan, kendi tâbirlerile «Zamm-ı Şerifeler Ve Şehid Mehmedciğin başında, makam üstüne makam o-yunlarile gösterilen marifet Şehid Mehmedciğin başına gelenler

14 — Yukarıdan beri gelen 13 madde, içine hiç bir fazlalık karıştırılmadan, yalnız kendi kıymet hükmümüzün nakil üslûbuna büründürülerek Bay Hafızın bundan kaç yıl evvel çıktığını bilmediğimiz "Bütün Hafta" isimli bir mecmuaya hitab edici sözlerinden alınmıştır Elimize bir bakkal dükkânının okkalık kâğıdları arasında geçen, klişesini aşağıda gördüğünüz yaprak kadar basit, onun kadar mühim bir vesikayı aylar ve yıllardır dosyamızda muhafaza etmek işi de dedektif X Bir'in sıfatına ait bir keyfiyettir

15 — İşte, Allahın, Peygamberin, Kitabın, Dinin, Kubbenin Mihrabın, Ecdadın, nihayet Şehid Mehmedciğin razı olup olmadığı sorulmadan emrolunan işlerin baş-lıcalarından birine ait hikâye, etrafına aldığı, Hafızları, Müftüleri, vekilleri, meb'usları, gazetecileri, halk kalabalıklarını ve «Hâkimiyet Milletindir» düsturuna yapışık demokratik ölçülerden ibaret yardımcı unsurlar ile ve riyazi bir katiyetle «berveçhibâlâ» dır Hüküm ve takdir sizin Yerebatan camiinden başlanarak, cami, böylece yere batırılmak istenmiştir

Büyük Doğu Dergisi - 25 Ağustos 1950 - Sayı: 23, sayfa 3