Harita Bilgileri Ve Harita Çeşitleri

Harita Nedir?

İlk çağlardan beri insanların üzerinde yaşadıkları dünyanın şeklini ve büyüklüğünü öğrenme merakı ve ulaşım,imarvb sorunların çözülmesi için harita yapımına ihtiyaç duymuşlardırBu ihtiyaçları karşılama çabalarıyla haritacılık gelişmiştirGünümüzde sağlıklı şehirleşmenin yolu, genel anlamda imar planına göre şehrin düzenlenmesiyle sağlanmaktadır Bir şehirde imar planının yapılması için, kadastro ve halihazır haritalarının acil olarak üretilmesi gerekmektedir Bununla birlikte bir şehir için çok gerekli olan teknik altyapı tesislerinin yerlerinin belirlenmesinde, bu tesislerin bakımında ve gerektiğinde onarımı için, itfaiye ile ilgili yangın vanalarının yerlerinin belirlenmesinde, 3194 sayılı imar kanununun 18maddesine göre arazi düzenlenmesinde, imar sahası içinde gelişme bölgelerinin tespitinde, buna

Haritanın Yorumlanması
Harita Yorumlama, haritaya baktığınızda bölgeyi üçboyutlu zihninizde oluşturabilmeniz en önemli noktadır Bunu haritadaki yükselti çizgileri sayesinde yapabilirsiniz Dağın bir yatay kesiti alınır Çizgiler eşit yükseltileri gösterirYükselti çizgilerinin şekli dağın veya tepenin şeklini verir Eşyükselti eğrileri arazide aynı yükseklikteki noktaları birleştirir, iç içe kapalı eğrilerdir, birbirini kesmezler, yükseltisi en fazla olan en içtedir yükseltisi en az olan en dıştadır, aralarındaki yükselti farkı birbirine eşittir, aynı izohips çizgisi üzerindeki bütün noktalarda yükselti aynıdır, izohips çizgisi üzerinde olmayan bir noktanın kesin yükseltisi bilinemez, Kıyı çizgisi (deniz kıyısı) sıfır metredir, izohipslerin sık veya seyrek geçmesi yer şekillerine bağlıdır, izohipslerin sık geçtiği yerde eğim fazladır, seyrek geçtiği yerde eğim azdır Yeryüzündeki herhangi bir yükseltinin kesiti alındığında kesitler arası uzaklık sabit olduğundan iki yükselti arasındaki yükseklik farkı da sabittirEş yükseklik eğrileri birbirinden eşit uzaklıktadır ve değeri haritanın kenarında belirtilir

Yükselti çizgilerinin şeklinden arazinin dağlık mı, çukur mu , yamaç mı olduğunu anlamamıza yardımcı olurAyrıca arazinin eğimi hakkında bilgi verirEş yükselti çizgileri arası mesafenin azalması yani bu eğrilerin sıklaşması arazinin eğiminin arttığını gösterir Eğimin bilinmesi arazinin yürünülebilir olup olmadığı konusunda karar vermemizi sağlarEğim hesabı için öncelikle eş yükselti eğrileri arasındaki mesafe ölçülür ve ölçek katsayısı ile çarpılır ve eş yükseklik eğrileri arası yatay mesafe(arazideki uzunluk) bulunurBu uzunluk yükselti çizgileri arası yükseklik farkı ile karşılaştırılarak hesaplanır

Kaynak: KTÜ Jeodezi Mühendisliği

Formüller:

h = Eş yükselti çizgileri arası yükseklik farkı

c = Eğim

s = Eş yükselti çizgileri arası mesafe (harita uzunluğu)

m = Ölçek

Yatay Mesafe = S = m * s

Eğim(%) = ( h * 100 ) / S ile ifade edilir



- Dağ dorukları ( zirveler ) nokta halinde gösterilir

- Akarsu vadileri yükseltinin arttığı yöne doğru girinti oluşturur Ters "V" biçiminde gösterilir



- Ok işareti çevresine göre çukur olan (kapalı çukur-çanak-krater) yerleri gösterir

- Akarsudan sonraki ilk yükseltiler birbirine eşittir


- Tabanları aynı olan tepelerin başlangıç yükseltileri de aynıdır

- Yükseltinin arttığı yöne doğru "U " harfi oluşmuş ise buna sırt denir





- Ok işareti ile gösterilen yer kapalı çukur (çanak)dur Ok işaretinden sonra yükselti azalır



- Tabanı aynı olan iki tepe arasındaki küçük düzlüğe boyun denir





Uçurum:



Tepe:



Sırt:





Kaynak: KTÜ Jeodezi Mühendisliği

Haritalarda Enlem ve Boylam

[size="3">Harita bilgileri içinde denilebilir ki en başta, haritaların kenarlarında verilmiş bulunan enlem ve boylamlar gelir Haritanın yukarısında ve aşağısında boylamlar ölçülürken, iki yanında enlemler ve boylamlar ölçülür Örneğin Ahırkapı Bankı'nın boylamını bulmak istediğinizde pergelimizin bir ucunu bank üzerindeki fenerin ayağına koyarken diğer ucunu 58 dakika boylamına gelecek derecede açtıktan sonra bunu aşağıda 58' boylamı üzerine koyarak diğer ucundan da 45"][/size]

Haritalarda Mesafe Ölçümü

Enlemler üzerindeki ölçülerin (haritanın yanları) bir yararı da buralardan mesafeleri de ölçmemizde sağlamasıdır Örneğin Ahırkapı Bankı üzerinde bulunan fenerin Kadıköy İnci Burnu'na olan mesafesini bulabilmek için pergelimizin bir ucunu bank üzerindeki fenerin ayağına, diğer ucunu da İnci burnunda bulunan fenberin ayağına koyduğumuzda pergelde meydana gelen açıklığı aynı hizada bulunan enlem üzerindeki ölçülerin üzerine koyduğumuzda mesafenin ne kadar olduğunu saptayabiliriz Bilindiği üzere burada gösterilen, örneğin 58' ile 59' arasındaki mesafe bir mildir Başka bir deyişle dakikalar mili gösterir Harita tetkik edildiğinde bir mil ona bölünmüş olup bu onda bire bir Gomina, yani 185 metre diyoruz Ölçmeyi yaptığımızda mesafenin 165 mil ya da başka bir değişle bir mil ve 65 gomina olduğunu bulmuş oluruz

Kaynak: KTÜ Jeodezi Mühendisliği

Haritalarda Yerşekillerini Gösterme

Renklendirme Yöntemi: Fiziki haritalarda kullanılır Her renk belirli bir yüksekliği göstermek için kullanılır



Tarama Yöntemi: Bu yöntemde eğimin fazla olduğu yerlerde taramalar sık, kalın ve kısa geçirilirken eğimin azaldığı yerlerde uzun, ince ve seyrek geçirilmektedir Düz yerler ise boş bırakılmaktadır

Gölgeleme Yöntemi: Haritanın bir köşesinden 45 açıyla ışık geldiği varsayılmaktadır Buna göre ışık alan yerlerde herhangi bir işlem yapılmazken, ışık almayan yerde gölgeleme yapılmaktadır Tek başına kullanışlı değildir

Kabartma Yöntemi: Maket türü haritalardır Yer şekillerini en iyi gösteren haritalardır Fakat yapılması ve taşınması zor olduğundan pek kullanışlı değildir

Kaynak: KTÜ Jeodezi Mühendisliği

Haritanın Yararları

Harita bir ülkenin kartvizitidir Haritanın bir estetik, bir güzellik sembolünün ve araziyi doğru olarak temsil etmesinin yanında bir haritanın bir çok proje çalışmalarında altlık olarak kullanılması, bir çok işlemlerde el atılan ilk gereksinimlerden biri olması ve haritasız hiç bir teknik projenin yapılamaması ve yürütülememesi haritanın ne denli önemli bir araç olduğunu göstermektedir Aşağıda haritaların hangi alanlarda yararlı olduğu sıralanmıştır:

Yurt savunması ve güvenliğin sağlanması,

Sınır anlaşmazlıklarının çözümlenmesi,

Taşınmazmallara ilişkin hakların devlet güvencesi altında tutulması ve bu haklara ilişkin işlerin yürütülmesi,

Baraj yerlerinin seçimi, inşaatı ve gerekli teknik ve parasal durumun, su örtüsünün ve dolayısı ile su altında kalacak ve sulanacak alanın ve parsellerin saptanması,

Arazi düzenleme çalışmaları, arazi toplulaştırılması, birleştirilmesi veya ayrımının bilimsel, ekonomik, enuygun ve duyarlı biçimde yapılması,

Toprak reformunun uygun, geçerli ve öncelikle gerçekleşmesinin sağlanması,

Sulama ve kurutma çalışmaları için gereken ön projelerin hazırlanmasında ve sonraki uygulamasında enuygun ekonomik, duyarlı yararlı ve olumlu sonuçların alınması,

Kara ve demiryolu geçkilerinin seçiminde ve yapımında teknik ve parasal hesaplarında uygun, bilimsel ve ekonomik yolun seçiminin sağlanması,

Hava alanlarının seçiminde ve yapımında en teknik ve uygun durumun saptanması,

Orman sınırlarının saptanmasında, amenajman çalışmalarında, sahil düzenlemelerinde, fidanlık ve parkların tasarlanmasında, projelerin hazırlanmasında ve yersel aplikasyonlarında rehber ve dayanak olarak kullanılması,

İmar planlarının düzenlenmesi ve uygulanması,

Kanalizasyon, elektrifikasyon ve içme suyu şebeke projelerinin hazırlanmasında ve yersel aplikasyonlarında gerçekleşmenin ve ekonominin elde edilebilmesi,

Taşınmazmal sahiplerinin mülklerinden kredi ve rehin gibi yollarla kanuni haklardan tam olarak yararlanabilmelerinin sağlanması,

Kamulaştırma işlemlerinin düzgün ve hakça yapılmasının sağlanması,

Sahip olunan arazinin yeterince değerlendirme olanaklarının yaratılmasının ve kolaylaştırılmasının sağlanması

Turistik alanlarda yatırım yapılabilmesi ve değerlendirilebilmesi,

Turistik yaya ve benzeri gezilerin yapılabilmesi için şehir planları ve kırsal alanlarda güzel manzaralı gezi rotalarının düzenlenmesi

Çevre düzenlenmesi vb

alıntı