Bartın İli Tanıtımı

Genel Bilgiler

Yüzölçümü: 2140 Km²
Nüfus: 205834 (1990)
İl Trafik No: 74

Hakkında Bilgi

Bartın, Batı Karadeniz'de doğal güzelliği, plajları, tarihi yapıları, mağaralarıyla ilgi çeken bir ildir

İLÇELER: Bartın ilinin ilçeleri; Amasra, Kuruçaşile ve Ulus'tur

Amasra: Şehir merkezi, Bartın'ın kuzeyinde dik yamaçları Karadeniz'le buluşturan yedi tepe, beş yarımada ve iki ada üzerinde kurulmuşturİlçe’ de önemli gelir kaynaklarından biri turizm sektörüdür Eşsiz doğal yapısı, 3000 yıllık tarihi dokusu 1940’ lı yıllardan beri Amasra’ yı turizm cazibe merkezi yapmıştır Son yıllar da turizm alt yapı sorumlularının da giderildiği Amasra, yaz – kış turistlerin akınına uğramaktadır

Kuruçaşile: Şehir Merkezi, Bartın'ın kuzey doğusunda zeytin ve sandal burunları ile sınırlanan koylar üzerinde kurulmuşturKaraman Meydan köyleri arasında fok balıklarına mahsus 10x10x10 ebadında kıyı mağarası vardır

Ulus: Bartın'ın güneydoğu yönünde, Ulus ve Eldeş çaylarının birleştiği bir vadide kurulmuştur Ulukaya Köyü yakınında şelale ve kanyon oluşmuştur

NASIL GİDİLİR?

Bartın'a ulaşımın büyük bir bölümü karayolu ile sağlanır

Karayolu: Bartın İlinin toplam karayolu uzunluğu 281 km olup, bunun 142 km'si devlet yolları, 139 km'si de il yolları ağında yer alır İlde otoyol yoktur

Bartın’ın şehirlerarası ulaşımını sağlayan karayolu; batıda Çaycuma-Devrek (Zonguldak) - Mengen-Yeniçağa (Bolu), güneyde de Safranbolu (Karabük)-Gerede (Bolu) üzerinden E-80 Otoyolu ile E-5 Devlet yoluna ulaşmaktadır Doğuda Cide (Kastamonu), güneyde de yine Safranbolu (Karabük) üzerinden Orta ve Doğu Karadeniz ve İç Anadolu’ya açılmaktadır

Demiryolu: Bartın'a en yakın Demiryolu istasyonu 38 kilometre uzaklıktaki Saltukova'dadır (Zonguldak)

Havayolu: Bartın'a en yakın havaalanı 38 kilometre uzaklıktaki Saltukova (Zonguldak)'dadır

Denizyolu : Sahil kenti olan Bartın’da uluslararası liman olarak hizmet veren Bartın limanı aynı zamanda yolcu giriş-çıkış kapısıdır İlde Bartın limanı ile birlikte Amasra ve Kurucaşile limanları ulusal ticari limanlar olarak hizmet vermektedir

GEZİLECEK YERLER

Müzeler ve Örenyerleri

Amasra Müzesi
Adres: Kum Mah
Dereoğlu Sok No:4 Amasra -
Bartın Tel: (378) 315 10 06

Antik Tiyatro: Roma dönemine aittir Amasra’da Aya Yorgi Tepesi’nin güney yamacındadır Sahne binası ve oturma sıralarının bulunduğu bölümler tahrip olmuştur Halen mezarlık olarak kullanılmakta olup, sadece giriş kapısına ait kalıntılar görülebilmektedir

Roma Dönemi Kalıntıları: Halk arasında “Bedesten” olarak adlandırılan kalıntılar Amasra’ya yaklaşık 3 km uzaklıktadır Roma dönemine aittir Büyük bir yapıttır Kalıntıların, gymnasion veya Roma hamamı olabileceği de tartışılmaktadır Geç dönemde ticari amaçlarla da kullanıldığı ve “Bedesten” adını da buradan aldığı sanılmaktadır

Akropol: Amasra’da Bedesten’in güneybatısındadır Surlardan çok az bir kısmı ayaktadır Burada bulunan bazı sütunlar Amasra Müzesi’nde sergilenmektedir

Kaleler

Amasra Kalesi: İki ana kütleden oluşmaktadır Boztepe Adası’nda ve Zindan Mahallesi’nde yer alan kütleler “Boztepe Kemeri” denilen bir köprü ile bağlanmaktadır Boztepe’de yer alan ve “Sormagir Kalesi” de denilen yapı Roma dönemine aittir Kalenin güney surları 200 m olup, üzerinde 6 burç bulunmaktadır Zindan Mahallesi’nde bulunan kısım ise 300 m uzunluğunda ve 50 m genişliğinde bir alan çevrelemektedir Ortalama yüksekliği 17 m’dir Amasra Kalesi özellikle Cenevizliler tarafından yoğun biçimde kullanılmış, 14 ve 15 yüzyıllarda ciddi onarımlar görmüştür

Camiler ve Kiliseler

Halilbey Camii (Yukarı Cami): Bartın şehir merkezindedir 1872 yılında Halil Bey tarafından yaptırılmıştır Kubbesiz, dikdörtgen planlı, iki pencere ile aydınlanan kagir bir yapıdır

İbrahimpaşa Camii (Orta Cami): yerleribrahimpasacamijpg]Bartın çarşısındadır Bosna Valisi İbrahim Paşa tarafından yaptırılmıştır Yapım yılı bilinmemekle birlikte 150 yıllık bir geçmişe sahip olduğu tahmin edilmektedir, 1864 ve 1897 yıllarında iki yangın geçirdiği, 1898 yılında yeniden yaptırılarak 1901 yılında ibadete açıldığı bilinmektedir 1968 yılında deprem sonrası tamir görmüştür 12'si büyük kubbenin etrafında olmak üzere 32 pencerelidirKare planlı, tek kubbeli ve tek minarelidir Ana malzeme; köşelerde blok kesme taş, diğer kısımları moloz taştır Altında 11 adet dükkân bulunmaktadır

Fatih Camii : 9 yüzyılda Amasra Kalesi içinde yapılmış eski bir Bizans kilisesidir Amasra'nın fethi sırasında 1460 yılında Fatih Sultan Mehmet tarafından camiye çevrilmiştir

İçkale Mescidi: Amasra Kalesi içinde, eski bir şapeldir 15 yüzyılda mescide dönüştürülmüş, 1930 yılında ibadete kapatılmıştır

9 yüzyılda çok itinalı bir tuğla-taş örgü sistemi ile yapılan şapel, 11x7 m boyutlarındadır Ambon tonozunda "İsa Peygamber’in Göğe Yükselişi" (Ascension) sahnesini hatırlatan izler; ambon, narteks ve duvarlarının ise, renkli ve dinsel konulu duvar resimleri (fresk) ile süslü olduğu görülmektedir Ancak duvarlar ince bir sıva ile kapatıldığından, bu freskolar zamanla düşen sıva tabakaları altından yer yer ortaya çıkmakta ve tahribata uğradığı anlaşılmaktadır

Aya Nikolas Kilisesi: 1319 yılında Bartın merkezinde yaptırılan ve 1936 yılından itibaren bir süre elektrik santralı olarak kullanılan bu tarihi yapı, 1955 yılında restore edilmiş olup, kültür evi olarak hizmete açılmıştır

Diğer Tarihi Yerler

Amasra Küçüktepe Martyriumu: Uzun yıllar Roma ve Bizans yönetiminde kalan Amasra'nın, Ereğli ile birlikte Hıristiyanlığın gizlice örgütlendiği ve MÖ 1 yüzyıl sonları ile 2 yüzyılda bütün imparatorlukta etkisi hızla yayılan Hıristiyanlığın hayli taraftar bulduğu ilk yerlerden olduğu söylenmekte, 9 yüzyılda Kırım ile ilişkisi bulunan etkin bir başpiskoposluk merkezi olduğu bilinmektedir

Yeraltı Çarşısı: Amasra’da bulunan ve Roma dönemine ait olduğu sanılan çarşının en önemli bölümü Tomaşkuyusu mevkiindedir Bedestendeki yapı tekniklerinin aynen uygulandığı 17 m’lik bir ana galeri ile buraya açılan yaklaşık 50 odadan oluşmaktadır Güneye ve batıya doğru gidildikçe antik şehir alanlarında yer yer geniş kanalizasyonlara ve kanalizasyon bacalarına rastlanır

Hisarkale Mahzeni: Kurucaşile’de, tarihi Kromna kentinin merkezi olan Tekkeönü köyünün Hisarkale mevkiindedir Tekkeönü Kalesi’ne ait kalıntılarla bütünleşen ve kale içinden denize kadar uzanan bir dehliz ile 7 adet kaya kuyusundan oluşmaktadır Dönemi bilinmemekle birlikte kuyuların, Kromna halkınca savaşta erzaklarını saklamak için kullanıldığı, dehlizin gerektiğinde kaleden denize kaçış dehlizi olduğu ve denize açılan kapısının liman yapımı sırasında doldurulduğu söylenmektedir

Yat Limanları

Amasra ve Kurucaşile limanları, yat gecelemelerine müsaittir Kurucaşile, dağların suya değdiği ve dünyada yapılan ilk ahşap teknenin yüzdürüldüğü yer olarak bilinir Şöhretini bugünde Türkiye'nin güzel ahşap guletlerinin yapıldığı yer olarak devam ettiriyor

Mağaralar

Çakraz'daki Gürcüoluk mağarası ile Kayadibi'ndeki Sipahiler mağarası dikit, sarkıt, traverten ve soğan oluşumlarla muhteşem manzaralar sergilemektedir

Gürcüoluk Mağarası'da burada yer alır

Plajlar

Bartın’ın dik ve ormanlık yamaçlarını deniz ile buluşturan 59 km’lik sahil şeridi ve plajları yerli ve yabancı turistlerin ilgisini çekmektedir Özellikle İnkumu Plajı deniz mevsiminin kısa olmasına rağmen (Haziran-Ekim arası) yoğun ilgi görmektedir Bunun yanında Amasra, Çakraz, Kızılkum, Mogada, Güzelcehisar ve Bozköy bölgenin önemli diğer plajlarıdır

Sportif Etkinlikler

Doğa Yürüyüşü : Bartın yayları, ortalama 1000 metre yükseklikte yeşile bürünmüş ormanlar ve ortasında benek misali geçici ikamet yerleri, zengin flora ve fauna ve muhteşem manzaralar ile birer çekim alanıdır Bartın, yeni parkurlar arayan doğa yürüyüşçülerine zengin seçenekler sunmaktadır

Avcılık : Bartın, zengin bir av ve yaban hayatına sahiptir Sadece Bartın-Kastamonu Küre dağları Milli Parkı içerisinde, 40 memeli hayvan türü ile 129 kuş türüne rastlanmıştır Bartın'da sezon boyunca kara avcılığına Uluyayla, Kurucaşile kırsal kesimi, Kayabaşı, Kayadibi, Büyükdüz, Sarıçicek, Kokurdan, Turanlar gibi yöreler olanak verir Bölgede mevsimine göre ördek, kaz, bıldırcın, toy, üveyik, çulluk, geyik, tavşan ve yaban keçisi gibi av hayvanlarını bulmak mümkündür

Olta Balıkçılığı : Bartın sahillerinde bol miktarda bulunan mezgit, istavrit, çinakop, lüfer, kefal, kalkan, palamut, zargana, karagöz gibi balık türlerinin, değişik olta teknikleriyle yakalamak mümkündür

Sualtı Dalış Merkezleri : Karadeniz'in Bartın'a ait bölümü kristal duruluğunda ve turkuvaz renkli suların da, batık zenginlikler bulundurur

Milli Parklar

Bartın-Kastamonu Küre Dağları Milli Parkı

COĞRAFYA

Ortalama yüksekliğin 2500 metre olduğu Bartın'da, sahilden iç kısma doğru göreceli yükseltilerden Küre dağları en önemlisidir Bartın'a ismini veren Bartın nehri (Parthenious) 14 kilometre uzunluktadır Uluyayla, Ardıç, Kalkanlı ve Zoni (Arıt) ilin önemli yaylalarıdır

Bartın'ın yüzde 46'sını ormanlar oluşturur Bartın'da kışları yağışlı, yazları ılıman geçen Karadeniz iklimi hüküm sürmektedir

TARİHÇE

Bartın, Karadeniz Bölgesi’nin batı bölümünde yer almaktadır Bartın ve çevresine ilk yerleşenler hakkında kesin bilgiler bulunmamakla beraber, yörenin ilk yerleşenlerinin yöreye MÖ 14 yüzyılda gelen Gaşkalar olduğu düşünülmektedir Hitit İmparatorluğu’nun önemli bir güç haline gelmeye başlamasıyla beraber bölgedeki Gaşka hâkimiyeti sona ermiştir Hitit İmparatorluğu’nun yıkılmasından sonra Lydialılar, Persler, Makedonyalılar, Bithynia Krallığı ve Romalılar yöreye hâkim olmuşlardır Roma döneminde, Bartın’ın askeri ve ekonomik nedenlerden dolayı önem kazandığı bilinmektedir Roma İmparatorluğu MS 395’te ikiye ayrıldığında yörenin Doğu Roma toprakları içerisinde kaldığı görülür Bu dönemden sonra yörede Bizans etkinliğinin sürdüğü, 13 yüzyılda Türklerin Anadolu’ya gelmesinden sonra Bartın ve çevresinin Candaroğulları Beyliği’nin hâkimiyetine girdiği bilinmektedir

1395’te Yıldırım Bayezid, Bartın’ı Candaroğulları Beyliği’nden almakla beraber Amasra’da bulunan Ceneviz kolonisi tesirini sürdürmüş, Amasra 1460 yılında Fatih Sultan Mehmet döneminde Osmanlı hâkimiyetine geçmiştir

Bartın, 1924’te Zonguldak’ın ilçesi, 1991’de ise il olmuştur

NE YENİR?

Bartın yemekleri etli, sebzeli, sütlü, hamur işli ve zeytinyağlı yemekler ile pilav, çorba ve tatlı çeşitlerinden oluşur Dikkati çeken başka bir husus ise aynı türe ait yiyeceklerden pek çok çeşidin olmasıdır Örneğin, ondan fazla dolma ve pilav çeşidine rastlanır Bartın mutfağı ile ilgili yapılan araştırmalarda, yüzden fazla çeşide rastlanmıştır ve bu durum açıkça yöre mutfağının zenginliğini ortaya koymaktadır

Bartın'dan Yemek Tarifleri

Pum Pum Çorbası

Malzemeler:

10 yemek kaşığı mısır unu,
150 gr margarin veya 1 fincan zeytinyağı,
50 gr kıyma,
pastırma veya sucuk,
2 dilim ekmek,
6 su bardağı su,
1 yemek kaşığı salça,
1 yemek kaşığı rendelenmiş kaşar peyniri,
1 tatlı kaşığı tuz ve karabiber

Hazırlanışı: Bir tencereye mısır unu ve su konularak karıştırılır Ateşe konulup bir süre kaynatılmaya devam edilir Ayrı bir tavada da kıyma ile küp şeklinde doğranmış 1 dilim ekmek yağda kavrulur ve kaynamakta olan çorbanın içine katılır (Arzu edilirse bir su bardağı süt ilave edilebilir Süt ilave edilecekse un bir kaşık artırılır) Tuz ve karabiber konulup bir süre daha kaynatıldıktan sonra ateşten alınır Üzerine, küp küp doğranıp yağda kızartılan ekmek ile salçayla yapılan sos ve rendelenmiş kaşar peyniri serpilerek sıcak servis yapılır

Yumurtalı Isput

Malzemeler:

1 kg ısbut,
100 gr margarin,
3-4 adet yumurta,
2 baş soğan,
50 gr kıyma veya pastırma,
yeterince tuz ve karabiber

Hazırlanışı: Isbutlar iyice yıkanır, atık kısımları kesilip ayıklandıktan sonra 2 cm uzunluğunda olabilecek şekilde doğranır Tencereye konulan ısbutların üzerini örtecek kadar su konularak ateşte pişirilir Haşlana ısbutlar ılıyınca avuç içinde sıkılarak başka bir kaba alınır Ayrı bir tencerede de yağ eritilerek önce doğranan soğanlar kızarıncaya kadar birlikte kavrulur Bu kez diğer kaptaki ısbutlar soğan veya kıyma tenceresine konularak birkaç dakika daha kavrulduktan sonra içine yumurtalar kırılıp yeterince tuz ve karabiber ilave edilerek karıştırılırYumurtalar pişince yemek ateşten indirilir Sıcak olarak servis yapılır

NE ALINIR?

Bartın'da el dokuma ürünleri, özellikle tel kırma yazmaları ve ahşap baskı yazmaları ülke çapında ün yapmıştır Amasra ilçesi ahşap ve dokuma hediyelik eşya yönünden çok gelişmiştir Kurucaşile, ülkede en özenli gulet yapım yeri olarak bilinir

YAPMADAN DÖNME

Amasra'da balık ve salata yemeden
Bozköy ve Çakraz'da denize girmeden
Doğa yürüyüşlerine katılmadan
Özgün bir Bartın evi görmeden,
Bartın Çilek Festivali Kültür ve Turizm Etkinliklerini görmeden,
Dönmeyin