Türkiyedeki Engellilerin Ortak Sorunları Nelerdir?

Türkiyedeki Engellilerin Ortak Sorunları Nelerdir?
Türkiyedeki Engellilerin Ortak Sorunları Nelerdir?

Kavram karmaşası (Engelli-Sakat-Özürlü)

Her biri farklı anlam ifade etse de, toplumun geneli tarafından aynı anlamda kullanılmaktadırlar Oysa 'sakat' kelimesi, vücudunda hasta veya eksik bir uzuv/organ olma halini, yani fizyoanatomik bir durumu ve vücudun organını kaybetmesi durumunu ifade ederken, 'engelli' kavramı, günlük yaşama dair temel (eğitim, ulaşım, erişim vb) planlamalar yapılırken (herkesin göz önüne alınmaması sonucu) sakatların mağdur duruma düşürülmesini ifade eder Bir başka ifadeyle, herkesin kolayca yararlandığı haklardan (toplu ulaşım, eğitim, kamu binalarından/hizmetlerinden vb) yararlanamama durumunda sakatlığın değil, engellenmişliğin/engelleyenin sorunsallaştırılması için 'engelli' kavramı yaratılmıştır

Günümüz sosyal bilimlerinde konuyla ilgili iki ana bakış açısı vardır Bunlardan biri Medikal Model, diğeri ise Sosyal Model'dir Medikal Model, özürü olan bireye ya da sakat kişinin yaşantısına değil, 'sakatlığa' odaklanır Yani sakatlığı daha en baştan sorun olarak ele alır ve sakatlığı düzeltmeye çalışır Sosyal Model'de ise sakatlık hali ikinci plana itilerek, 'çevresel, fiziksel, mekansal koşullar toplumsal tutumlarla birlikte bireyi engelli kılmaktadır' denir Yani Sosyal Model sakatlığı değil, engellenme halini sorunsallaştırır ve o hali düzeltmeye uğraşır Bir anlamıyla Sosyal Model, Medikal Model'in antitezi gibidir Sakatlığı olan kişilerin yaşadığı problemlere dikkat çekmek için "3 Aralık Dünya Engelliler Günü", 10-16 Mayıs'da Türkiye Sakatlar Haftası olarak belirlenmiştir

Genel sorunlar

Engelli hakları kavramı engelli kişilerin yaşam seviyesini artırmayı amaçlar Amerika'da 1970'lerde ortaya çıkıp başka ülkelere yayılan Bağımsız Yaşam (Independent Living) hareketi, engelli kişilerin kendileri hakkındaki imajlarını, örgütlenmelerini ve ülkelerinin toplumsal politikalarını etkilemiştir Bu yönde mücadele veren bazı kişiler, sağlıklı pek çok kişinin de hayatlarının bir noktasında kaza, hastalık veya geç gelişen kalıtsal bir durumdan dolayı engelli duruma düşebileceğini hatırlatmak için "geçici olarak gücü kuvveti yerinde" (İngilizce temporarily able-bodied) terimini kullanırlar Kalkınmış ülkelerde engellilikle ilgili gündemde artık engellilerin bakımının mali boyutu değil, onların toplum hayatının her boyutuna katılıp katkıda bulunabilmesine olanak sağlama konusu vardır