Alel Genler

Alel Genler

Alel, bir genin değişik biçimlerine genetikte verilen ad Genelde gen ve alel birbirine karıştırılır Her ikisi de, belirli bir özelliğin kalıtsal faktörünü ifade eder Ama alel sözcüğü, özellikle bir kromozomun bir lokusundaki iki ya da daha fazla seçenekli gen çeşidini anlatmak için kullanılır

Kromozomlarda bulunan genler, "alel" denilen genlerden oluşmuş çiftler halinde bulunurlar Her homolog kromozomda her karakter için genin işgal ettiği belli bir yer vardır Buna lokus denir Homolog (eş) kromozomların aynı lokuslarında yer alan, iki veya bazen daha çok sayıda alternatif karakterin genleri alel genler olarak bulunurlar
Genlerde aynı karakteristik özelliği kodlayan fakat farklı kodlar taşıdığı için farklı özelliklerin ortaya çıkmasını sağlayan genlerden her biri aleldir

Örneğin göz rengini belirleyen genin ela rengi ortaya çıkaran versiyonu ile kahverengi rengi ortaya çıkaran versiyonundan her biri aleldir A kan grubu aleli ve B kan grubu alelini taşıyan bir birey "AB" kan grubuna sahip olur
Eğer atalardan biri zıt özelliklerin birine, diğeri öbürüne sahipse, buna "Alelmorfik özellikler" denir

Göz rengi örneğinde olduğu gibi, ela ve kahverengi renk, gözdeki alelmorfik bir renk özelliğidir Her hücrede göz rengini denetleyen bir çift gen bulunur
Gen çiftlerini benzer aleler şeklinde taşıyan bireylerde homozigot genotip, gen çiftlerini farklı aleler şeklinde taşıyan bireylerde ise, heterozigot genotip bulunur Buna göre, AA ve aa genotipi sırayla, homozigot baskın ve homozigot çekinik; Aa genotipi ise heterozigottur Herhangi bir özelliği oluşturan bir çift alelin bir üyesi söz konusu olduğu zaman, yalnızca homozigot genotipte fenotipik olarak kendini gösterilebilen alellere "çekinik (resesif) alel" denir Diğer yandan heterozigot genotipte kendini gösteren alellere de "baskın (dominant) alel" adı verilir Baskın ve çekinik alelleri göstermek için genellikle büyük ve küçük harfler kullanılır İki benzer aleli taşıyanlar (AA veya gg), "homozigot"; farklı aleli taşıyanlar, (Aa) "heterozigot" olarak isimlendirilir

Örneğin; AA homozigot baskın, aa homozigot çekinik ve Aa heterozigotdur
Bütün genlerin tek tek toplamı ve bütün kromozom seti o canlının "genomu" şeklinde tarif edilir


Kategori: DNA | Yorum (0) Kalıcı Bağlantı

Genler Hakkında Bilgi

Gen, bir kalıtım birimi Genom dizisinde yeri tanımlanabilen, transkripsiyonu yapılan, düzenleyici ve/veya fonksiyonel bölgeleri olan bir bölgedir[1][2] Gen regülasyonu ve transkripsiyonunun karmaşıklıklarını içeren, yeni ve öz bir tanıma göre gen, "aynı sınıftan (protein veya RNA) işlevsel ürünler şifreleyen, potansiyel olarak birbiriyle örtüşen, genom dizilerinin birleşimidir"

Gen, kalıtımın temel fiziksel ve işlevsel birimidir Her gen, protein veya RNA molekülü gibi özel bir işlev taşıyan kromozomların belli bir noktasındaki nükleotid dizilerinden oluşur

Klasik genetikte, aynı biyolojik işlevleri yöneltip yöneltmemelerine ve karşılıklı rekombinasyon yapıp yapmamalarına göre alel ve alel olmayan genler vardır Alel genler, aynı özellik üzerinde etkili olan genlerdir
Klasik genetikte gen bir alt birim olarak kullanılır Mutasyon ve kombinasyonların genlerde oluştuğu kabul edilir

Kalıtım olayı, doğrudan kromozomların mitoz ve mayoz bölünmeler ve döllenmedeki davranışlarına bağlıdır Her bir kromozomda sayısız kalıtım birimleri, genler bulunur
Bir karakter kalıtımı ancak birbirlerine zıt iki durum olduğu zaman incelenebilir Mendel'in çalışmalarında bezelyelerde ele aldığı şekil morfolojisinde düzgün ve buruşuk tohum özellikleri gibidir Canlı birey böyle zıt durumlardan sadece birini gösterebilir Bu nedenle alel genlerden söz edilir Homolog kromozomların aynı lokusunda yer alan, iki veya bazen daha fazla sayıda alternatif karakterlerin genlerine "alel genler" denir Düzgün ve buruşuk tohum morfolojislerini belirleyen genler gibi




Kromozomlar


İnsanlarda 23 Kromozom vardır 22 tanesinin cinsellikle ilgisi yok 23´üncüsü de X ya da Y oluyor XX olursa kadın, XY olursa erkek demektir Fakat yapılan incelemelere göre anlaşılıyor ki Y Kromozomu, evrim sürecinde kendini yenilemekten giderek aciz hale geliyor Y Kromozomu uzun yıllar içinde ufak bir kısmını yavaş yavaş kaybediyor Zaten X Kromozomuna baktığınızda, üzerinde yaklaşık 1800 gen olduğunu görüyorsunuz Y´de ise 300 civarında gen var Eskiden bunlar aynı boydaymış Yani Y Kromozommu küçülüyor

Kromozomların yapısı Küçülse de işlevlerini diğer Kromozomlara aktarmak üzere evrimleşiyor X üzerinde ve Y üzerinde cinsiyet ile ilgili alanlar olmakla birlikte, beyin işlevlerinde ve cinsiyetle geçen birtakım hastalıklarda da etkili, yani sadece cinsiyet değil Cinsiyetten sorumlu alanlar dışın da da işlevleri var Mitekondrial DNA da sadece xx Kromozomu bulunmaktadır



KROMOZOMLARIN YAPISI



ilk defa 1840 yılında botanikçi hofmeister tarafından Tradescamia bitkisinin polen ana hücrelerinde görülmüş ve 1888 yılında vvaldeyer tarafından da "Kromozom" ismi verilmiştir Hiçbir zaman yeniden yapılmazlar ya eskiden varolan kromozomun bölünme-sinden ya da tamamlama sentezleri ile yapılırlar Yaşamın sürekliliği kromozomların devamlılığına dayanır h-ler canlıda kromozomlann şekli farklı olmasına karşın, aynı türde aynı kromozomların şekilleri birbirine benzerdir
Örneğin, 3 kromozom bir türde aynı şekle sahip olmasına karşılık, aynı türde 3 ile 8 kromozomların şekilleri birbirinden farklıdır Sayıları, türden türe farklı olur Sayısı ile organizasyon derecesi arasında herhangi bir bağlantı yoktur

DNA sentezi



Dikkatli ölçmeler sonucu elde edilen değerlerden aynı tip hücrelerde DNA'nın hem kimyasal özelliğinin hem de toplam miktannın, dölden döle sabit kaldığım biliyoruz Demek ki DNA'nın hem niceliği ve hem de niteliği,aynı ana hücreden meydana gelen benzer hücrelerde aynı kalmak zorundadır

Bu nedenle hücre mitoz bölün-meye hazırlanırken DNA bütün uzunluğu boyunca, bütün kromozomlarda bir uçundan diğer ucuna doğru kendini ikiler Bir DNA molekülü replikasyon (ikileşme) yapacağı zaman DNA molekülünün ikili sarmal dizilerim birbirine bağlayan zayıf hidrojen bağları bir fermuar gibi açılır Eğer molekülün bir uçundan baslarsak teker teker her pürini, pirimidin esinden fermuarı açar gibi ayırabiliriz Bu açılma her iki dizide eşle-rinden ayrılan pürin ve pirimidinin uçlarını açıkta bırakır

Kısaca Alel Gen

Bir karakteri temsil eden kromozomların karşılıklı bölgelerinde (lokuslarda) bulunan iki gen çiftine Alel gen adı verilir Alel genler aynı karakter üzerine zıt etki yaparlar Diğer bir deyişle;Homolog (eş) kromozomların karşılıklı gelen eş-lokuslarının her birinde yer alan; çekinik, baskın veya eş baskın karakterleri taşıyabilen özgün ve karşılıklı gelen genlere alel gen denir

Çok Alellik

Aynı karakteri temsil eden ikiden fazla gen bulunmasına çok Alellik adı verilir




Alel Gen Ne Demektir?

Kromozomlarda bulunan genler, “alel” denilen genlerden oluşmuş çiftler halinde bulunurlar Her homolog kromozomda her karakter için genin işgal ettiği belli bir yer vardır Buna lokus denir Homolog (eş) kromozomların aynı lokuslarında yer alan, iki veya bazen daha çok sayıda alternatif karakterin genleri alel genler olarak bulunurlar


Genlerde aynı karakteristik özelliği kodlayan fakat farklı kodlar taşıdığı için farklı özelliklerin ortaya çıkmasını sağlayan genlerden her biri aleldir

Örneğin göz rengini belirleyen genin ela rengi ortaya çıkaran versiyonu ile kahverengi rengi ortaya çıkaran versiyonundan her biri aleldir A kan grubu aleli ve B kan grubu alelini taşıyan bir birey “AB” kan grubuna sahip olur