İlk Müslüman Türk Kağan Satuk Buğra Han

Tarihten bir yaprakİrfan Özfatura
Bezir Han, biricik oğlu Satuk Buğra'nın üstüne titrer Kolay değil, gün gelecek koca Karahanlı devletini o yönetecektir Hani adam olacak çocuk oturuşundan, kalkışından belli olur derler ya Satuk Buğra da tavrıyla, tarzıyla akranlarına fark atar Bilge kişiler ona bakar bakar "bu çocuğun kumaşında devlet adamlığı var" buyururlar
Ama gelin görün ki evdeki hesap çarşıya uymaz Bezir Han ansızın ölür, birileri apar topar kardeşi Oğulcak Kadir'i tahta oturturlar Satuk Buğra, töre gereği anası ile evlenip üvey babası olan bu adama hiç ısınamaz Kaldı ki amcabey de bu cin gözlü çocuktan hoşlanmaz, zira bir gün karşısına çıkmasından korkar
Bezir Hanın has adamları, Satuk Buğra'yı amcasından uzak tutar, "bir kazaya" gelmemesi için uyanık dururlar Onu mümkün mertebe taşrada dolandırır, başkent dışında tutarlar
Bir ara Samanlı şehzadeleri arasında anlaşmazlık çıkar Bunlardan Nasır bin Ahmed, Karahanlılara sığınır, ona Artuç nahiyesini bağışlarlar Bu köy irisi Nasır'ın gayretleri ile şenleniverir, Müslüman tüccarlar burada konaklamaya başlar Hanlar, hamamlar, çarşılar derken şirin mescidler açar, Artuç'u kubbelerle donatırlar
Nasır, güleryüzlü, tatlı dilli, özü sözü doğru bir mümindir, Satuk Buğra ile dost olurlar Satuk Buğra, Müslümanların ak elbiselerine, bakımlı dişlerine, düzgün sakallarına bayılır Gül gibi kokan bu insanlar temizliğe çok dikkat eder, sık sık abdest alırlar Daima ölümü düşündükleri için dünyalık kovalamaz, kefenlerini başlarında taşırlar Efendidirler, kibardırlar ama inançlarına saldırıldığında tutulmaz olurlar

Adı Abdülkerim olur
Satuk Buğra, Artuç'a daha fazla takılmaya başlar, yaz geceleri ateş başında toplanır, acı kahveleri yudumlarlar Arab tüccarlar her konuyla ilgili bir menkıbe bilir, taşı gediğine oturturlar Sen onların hikaye anlattığını sanırsın ama dolu dolu malumat aktarır, insanın ufkunu açarlar
Satuk Buğra o cuma Artuç'ta eyleşir, müminler yıkanır, paklanır, ıtırlar sürünüp mescide koşarlar Cemaat dışarılara taşar Önce güzel bir vaaz dinler ardından asker disiplini ile saf tutarlar Satuk Buğra çok etkilenir, namazı müteakip Nasır'a soru üstüne soru sorar Nihayet içindeki sesi dinler ve onlara uyar
Cemaatin içinde bulunan bir Allah dostu elini sevimli müminin (henüz 12 yaşındadır) omzuna koyar ve adını "Kerim olan Allah'ın kulu" koyar Abdülkerim bundan böyle salih bir Müslüman olmaya bakar Haa, yeri gelmişken söyleyelim iman ettiğini amcasına asla duyurmaz, aksine sır gibi saklarlar
Yıllar su gibi akar, Satuk Buğra boylu poslu, kara yağız bir cengaver olur Halk ufak ufak etrafında toplanır ki zaten hükümdarlık onun hakkıdır Amcası saltanat kaygısına düşüp yeğenini zindanlara tıkmaya kalkar ama Meğer ki geçmiş ola
Abdülkerim'in baş olmak, emir buyurmak gibi bir derdi yoktur ama İslama hizmet için bu fırsat kaçmaz Yola tertemiz niyetlerle çıkar, zamanı gelince "cihad bayrağını" açar Oğulcak, onu sindireceğini sanır, ama çok aldanır Müslümanların sayısı çığ gibi artar ve Fergana Savaşında dumanını attırırlar Amcası "neler oluyor" diyemeden Atbaşı Kalesini alır, Kaşgar kapılarına dayanırlar Abdülkerim'in etrafında hepi topu üç bin mücahid vardır ama bunlar din gayreti ile savaşır, ölmekten zevk alırlar Böylesine şuurlu bir ordunun karşısında durmak kabil değildir, nitekim Oğulcak da duramaz

Etrafında toplanırlar!
Abdülkerim Satuk Buğra iktidarı eline geçirince Yağma, Çiğil, Oğuz kabilelerinin bulunduğu Türkistan şehirlerine uzanır, onlara İslamı anlatmaya başlar Halk beklediğinden de sıcak karşılar, hele ulema ile görüşünce teslim olurlar Hak yolun davetçileri sadece Pekin yanlısı politikalar güden Bazır Han'ın ülkesinde zorlanırlar Millet yine isteklidir ama "sarı fitne"nin oyuncağı olan idare Müslümanlara saldırmak gibi bir "hata" yapar İş gelir bir meydan savaşına çıkar ki Çin İmparatoru, Bazır'a istemediği kadar asker ve malzeme yollar Müslümanlar ise bütün güçleri ile Abdülkerim'in yanında olurlar İnananlar Balasagun Savaşını kazanır ve "İstikbal İslamındır" diye haykırırlar Satuk Buğra 30 yıldan fazla hüküm sürer, adil idaresi ile yüzbinlerce Türkün, Müslüman olmasına vesile olur Vefat edince onu çok sevdiği Artuç'un toprağına bırakırlar (H 344)
Doğrusu Türkler İslamiyeti seve seve kabul eder, Asya'da dolanan velilere zorluk çıkarmazlar Zira onlar da, "tek tanrı"ya, Cennete Cehenneme, inanır, yalandan, dolandan, zulümden hoşlanmazlar Türklerin eskiden de "aleme nizam vermek" gibi idealleri vardır, bu yüzden "cihadı" çok iyi anlarlar
İslamiyet bazılarının iddia ettiği gibi Türkleri Araplaştırmaz, aksine "sadece" Müslüman olan Türkler "kimliklerini" korurlar Macarlar ve Bulgarlar Türk kanı taşımalarına rağmen "hısım" değil, "hasım" olurlar Müslüman Türklerin kalitesi çok yükselir, en güçlü edebiyatçılar onlardan çıkar, en zarif eserleri onlar yaparlar Tıbba, astronomiye, coğrafyaya çağ atlatırlar
Türklerin katılmasıyla Müslümanlar da güç kazanır Oğuz nesli bütün ümmetin hamisi kesilir, meccane "er" olurlar
Umulur ki böylesine bir çığır açanın "hayır defteri" kapanmaz Öyle ya, şimdi sizler Abdülkerim Satuk Buğra ve yardımcılarının ruhları için "okuyacağınıza" göre, sadece bugünün karı "yüzbinlerle fatiha-i şerife" yapar