Abdülhamit Han Pişmanlığı

Bir Osmanlı sultanına reva görülen bu muameleye katkı sağlayan Sultan Abdülhamid’i tahtan uzaklaştıranların çoğunluğu Âlim, Paşa, Yazar




Tarihçi Yılmaz Öztuna 23 Mayıs 2006 tarihli makalesinde şöyle yazmış:


"31 Mart 1909 ayaklanması, BIS (British Intelligence Servis) tarafından tertiplenmiş, imparatorluk politikasında henüz çok toy olan İttihatçılar’a icra ettirilmiş, iğrenç bir eylemdir Hedef, Sultan Abdülhamîd’i tahttan indirmekti Maksat hâsıl oldu"



Meşhur Dr Rıza Nur Sultan Abdülhamid’e karşı çıkanlardan; hatta hatıralarında Sultan Abdülhamid aleyhine yer yer ağır ifadeler var Buna rağmen Cumhuriyet dönemini anlatırken şunları yazmaktan kendini alamamış:


"Hürriyet imha edildi Yeni bir zulüm ve istibdad dönemi başladı Bu zulüm ve istibdad Abdülhamid’inkinden de İttihadçılarınkinden de dehşetli oldu Zavallı Hamid kaç kişiyi asmıştı Hiç Hele hiç hırsızlık etmedi, hiç fuhuş yapmadı, hiç israfta bulunmadı Bilakis memlekette bunların önüne geçmeye çalıştı idi Bu devre bakınca insan Abdülhamid aleyhine kıyam ettiğine utanıyor"(1)


"İttihadçıların halini görünce Abdülhamid aleyhine çalıştığıma utanmış, ne büyük günah işlemişim demiştim Bunu görünce Abdülhamid’e de İttihadçılara da rahmet okuyor, aleyhlerine çalışmakla ettiğim günahların affını ’dan diliyorum" (2)


Rıza Tevfik de Sultan Abdülhamid’e karşı çıkanlardan; hatta kendi ifadesiyle, 31 Mart komplosunu tertipleyenlerden biri Seneler sonra Sultan Abdülhamid’den "özür dileyen" bir şiir yazmış

Necip Fazıl Kısakürek bu şiiri 1947’de Büyük Doğu’da yayınladığı için bir süre hapis yatmış Rıza Tevfik’in hastane yatağında şunları söylediği naklediliyor:


"Ben bu şiiri Türk milletine hakaret kasdıyla değil, tamamıyla aksi olarak, Türk milletini ölüme götüren bir zümreyi teşhir ve Abdülhamid Han’a edilen iftiraları tespit gayesiyle yazdım 31 Mart vakasını tertiplediği isnadı altında tahtından alaşağı edilen büyük hükümdar, bu isnadla, sade iftiraların değil, tertiplerin de en hainine hedef tutulmuştur 31 Mart’ı tertipleyen İttihatçılar ve bu işe memur edilenler arasında bizzat ben varım 31 Mart’ı kışkırtma ve körükleme işini Selim Sırrı ile Rıza Tevfik idare etti Hasta yatağımdan söylediğim bu sözlere tarih kulak kabartsın"(3)


Sultan İkinci Abdülhamid’in aleyhinde faaliyet gösterenlerin elebaşçılarından biri olan feylâsof Rıza Tevfik, devlet elden gidince korkunç pişmanlığını dile getiren, "Sultan Abdülhamid Han’ın Ruhâniyetinden İstimdat" adlı mersiyesinde şöyle feryad eder:










Nerdesin şevketlim, Sultan Hamid Han?

Feryâdım varır mı bârigâhına?

Ölüm uykusundan bir lâhza uyan,

Şu nankör milletin bak günahına


Târihler ismini andığı zaman,

Sana hak verecek, ey koca Sultan;

Bizdik utanmadan iftara atan,

Asrın en siyâsî Padişâhına


"Pâdişah hem zâlim, hem deli" dedik,

İhtilâle kıyam etmeli dedik;

Şeytan ne dediyse, biz "beli" dedik;

Çalıştık fitnenin intibahına


Dîvâne sen değil, meğer bizmişiz,

Bir çürük ipliğe hülyâ dizmişiz

Sade deli değil, edepsizmişiz

Tükürdük atalar kıblegâhına


Sonra cinsi bozuk, ahlâkı fena,

Bir sürü türedi, girdi meydana

Nerden çıktı bunca veled-i zinâ?

Yuh olsun bunların ham ervâhına!








Bunlar halkı didik didik ettiler,

Katliâma kadar sürüp gittiler

Saçak öpmeyenler secde ettiler

Tükürün onların pis külâhına


Haddi yok, açlıkla derde girenin,

Sehpâ-yı kazâya boyun verenin

Lanetle anılan cebâbirenin

Bu, rahmet okuttu en küstahına


Çok kişiye şimdi vatan mezardır,

Herkesin belâdan nasîbi vardır,

Selâmetle eren pek bahtiyardır,

Harab büldânın şen sabahına


Milliyet dâvâsı fıska büründü,

Ridâ-yı diyanet yerde süründü,

Türkün ruhu zorla âsi göründü,

Hem Peygamberine, hem Allâh’ına


Lâkin sen sultânım gavs-ı ekbersin

Âhiretten bile himmet eylersin,

Çok çekti şu millet murada ersin

Şefâat kıl şâhım mededhâhına
























(Sultan AbulHamid Hân’a ithafen-Rıza Tevfik Bölükbaşı )




Lûgat

İstimdad: Medet ve yardım istemek

Beli: Evet

Ervâh: Ruhlar, canlar

Cebâbire: Zâlimler

Büldân: Şehirler, iller

Mededhâh: Yardım bekleyen



Vaktiyle İttihat ve Terakki fırkasının içinde Abdülhamid Han’a düşmanlık eden Süleyman Nazif’de pişmanlığını aşağıdaki şiiri ile dile getirmiş


"Padişahım gelmemişken yada biz,

İşte geldik senden istimdada biz,

Öldürürler başlasak feryada biz,

Hasret olduk eski istibdada biz


Dem-bedem coşmakta fakr u ihtiyaç,

Her ocak sönmüş ve susmuş, millet aç

Memleket matemde, öksüz taht u taç,

Hasret olduk eski istibdada biz"


Ayrıca Sultan İkinci Abdülhamid Han 1905 yılının Temmuz ayında Ermeni komitacıların kendisine düzenlediği bir suikast girişiminden 1 dakika 42 saniyelik bir gecikmeyle kurtulmuştu Şair Tevfik Fikret ise bunun üzerine Ermeni komitacılara olan sitemini ve Padişah’a olan kinini şu dörtlükle ifade etmişti;


"Ey şanlı avcı, damını bi Hüda kurmadın,

Attın, fakat yazık ki, yazıklar ki, vuramadın

Dursaydı bir dakikacağız devr-i bi-sukun

Bir hayır olurdu, misli asırlara geçmemiş"


Daha sonra Tevfik Fikret ise pişmanlığını İttihat ve Terakki düşmanlığı ile gösteriyor ve çok meşhur olan "Yiyin efendiler yiyin aksırıncaya tıksırıncaya kadar yiyin" şiirini kaleme alıyor



Ali Haydar Efendi hazretleri anlatıyor:



“Sultan Abdülhamid’i din düşmanları bize bile kötü tanıttılar, sonra anladık ki kerametleri olan büyük bir veli imiş Osmanlı, İslam’a çok büyük hizmetlerde bulundu Hele Sultan Abdülhamid olmasa ehl-i sünnet eserleri ortadan kalkmaya mahkûm olurdu Onun gayreti, siyaseti ve himmeti sayesinde ileriki nesillere sahih kaynaklar ulaşabildi

Bir kere beni huzuruna kabul etti Sultanlar perde arkasından konuşurlardı Beni kendisine çok yaklaştırdı, birden perdeyi kaldırınca burun buruna geldik O zaman bana:

-Ali Haydar efendi! Etrafımda senin gibi taviz vermeyen âlimler olsaydı bu Devlet-i Aliyye bu hale gelmezdi, dedi
u teala ona yüksek dereceler ihsan eylesin”(4)


Sultan’a karşı çok ağır laflar edenlerden birisi de İstiklal Marşımızın şairi Mehmet Akif Ersoy Safahat kitabında şuan aklımda kalan çeşitli hakaretler mevcut Bir kaç örnek verelim;


*Ah efendim o herif yok mu kızıl kâfirdi (s 422)

*İstibdat isimli şiirinde:

”Düşürdün milletin en kahraman evladını ye’se

Ne mel’unsun ki rahmetler okuttun ruh-i İblis’e”

*Ortalık şöyle fena böyle müzebzep işler

Ah o Yıldız’daki baykuş ölüvermezse eğer (s 402)

*Çoktan beridir vardı benim bir derdim

Gideyim zalimi ikaz edeyim isterdim

Kafes ardında hanımlar gibi Saikliydi Hamid

Âl-i Osmandan bu korkaklık edilmezdi ümid (s 415)


Safahat incelenirse bunlara ilaveten "Korkak, baykuş, merkep, hayvan, zalim, mel’un, kızıl kâfir" gibi ağır hakaretler görülecektir


Evet, Mehmet Akif’’in II Abdülhamit’i baykuş’a benzettiği doğrudur Bu zamanlarda herkesin düştüğü hataya Mehmet Akif’te Düşmüştür Ama Safahat’ın son bölümlerinden alınan bu beyitler Mehmet Akif’in pişmanlığını anlatmaktadır


Giden semerciyi, derler, bulur muyuz şimdi?

Ya böyle kalfa değil, basbayağı muallimdi


Nasılda kadrini vaktiyle bilemedik, tuhaf iş;

Semer değilmiş o rahmetlininki devletmiş!


Ayrıca Akif’in Mısır’dayken, saygı duyduğu yakın dostlarından Yozgatlı Mehmet Efendi’ye söylediği şu sözler hastalandığı yıllarda II Abdülhamid hakkındaki görüşünü değiştirmiş olduğuna bir delil olarak kabul edilebilir "ölmez de iyileşebilirsem hatıralarını yazmak istiyorum Hatıralarımda Sultan II Abdülhamid’e karşı itizar (özür dileme) ve itiraflarım olacak"

Aktaran; Şemsettin Şeker


SENİN KABUL ETMEDİĞİNİ BİZ DE ETMİYORUZ!



Mehmet Akif her sabah erkenden gittiği Ayasofya’da birinin sürekli gözyaşı döküp ağladığına şahit olunca dayanamaz bir gün artık bunca gözyaşının sebebini, bilmediği bu insandan sorar

Adam anlatmak istemese de Akif’in ısrarı üzerine nihayet gözyaşlarını silerek başlar meselenin iç yüzünü ifade etmeye

—Ben der, 2 Abdülhamit Han’ın ordusunda binbaşı idim Babamın vefat etmesi üzerine istifa edip miras kalan servetin başına geçmek istedim İlgili merciler istifamı kabul etmeyince nihayet Sultan Abdülhamit Han’a gönderdim O da kabul etmedi Bu defa bizzat huzura çıkıp isteğimi anlattım

—Babam vefat etmiştir Bana kalan mirasın başına geçip şahsi işlerime bakmak istiyorum Beni ordudaki görevimden affedin!

Belli ki Sultan razı değildi istifama Ama ben üsteledim Israrımı anlayınca dayanamadı, elinin tersi ile :

—Var git ne halin varsa gör! der gibi bir tavır takındı

Ben de ordunun o sıkıntılı devresinde, tam ihtiyacın bulunduğu hengâmede kumanda ettiğim taburumu bırakıp evime döndüm

Ne olduysa işte o gece oldu Bir müddet uyuduktan sonra gördüğüm rüya bana bu gözyaşlarını hala döktürmektedir

—Nasıl bir rüya gördünüz? Anlatın lütfen

—Rüyamda Resûlüllah Aleyhisselam (SAv) orduyu teftiş ediyordu Yanında Hz Ebu Bekir (ra), Hz Ömer (ra), Hz Osman (ra), HzAli (ra) efendilerimiz vardı Onlardan sonra ise Sultan Abdülhamit Han duruyordu

Resûlüllah Aleyhisselamın önünden geçen askerler gayet derli toplu intizam içinde geçerken benim taburum göründü Ne yazık ki onların başında kumandanları yani ben yoktum Bu yüzden disiplinsiz ve intizamsız geçiyorlardı Bu durumu gören Efendimiz (SAv) geriye dönüp Abdülhamit Han’a sordu:

—Bu taburun durumu nedir böyle? Neden derli toplu değiller Kumandanları yok mu?

Abdülhamit Han, teessür içinde cevap verdi:

—Bu taburun komutanı ısrarla istifasını istedi Kabul etmedim, yine istedi Ben de kabule mecbur oldum Bu yüzden kumandansız, başıboş kaldılar

İşte bu cevaptan sonra Efendimiz (SAv)’in yüzünde bir üzüntü ifadesi gördüm O da mübarek elinin tersiyle yukarıya doğru işaret ederek buyurdu ki:

—Öyle ise biz de onun istifasını kabul ettik, gitsin gittiği yere kadar! Sabahları Ayasofya’da sürekli gözyaşı döktüğünü gördüğü meçhul adamın bu durumunu dinleyen Mehmet Akif’te bir hayli üzülür Müstafi komutan ise ağlamaya devam ederken pişmanlığını tekrar eder:

—Keşke babamdan kalan miras büsbütün yok olsaydı da ben hizmetimin başından ayrılmasaydım, bana düşen hizmeti ifa etmekte cimrilik göstermeseydim Şimdi para da kazansam, mal mülk sahibi de olsam bana huzur vermiyor, rahat edemiyorum


Vicdan Azabının Ağırlığı


Prof Dr A, Ragıp Akyavaş’ın ’’Tarih Mahşeri’’ kitabının birinci cildinden şu önemli iktibası da yapıp bahsimize devam edelim:


Sultan Abdülhamid Han hakkında malûm fetvayı hazırlayanlar içinde tefsir sahibi Elmalılı Küçük Hamdi Efendi, hadiseden uzun bir müddet bulunduğum bir sohbet meclisinde: ’’Hayatımda bu kadar ağır bir vicdan azabı çekmedim Başıma ne geldiyse bunun manevî sillesidir Gençlik saikasıyla bir iştir işledim beni affetsin!’’ diye üzülerek bahsetmişti



Pek çok kişinin yanıldığı ve yanıldıklarını itiraf ettiği bir kişi olmuştur Abdülhamid Han


Enver Paşa’nın son pişmanlığı: En büyük hatamız, Abdülhamid’i anlayamamaktır!


Enver Paşa pişmanlığını Mersinli Cemal Paşa’ya şöyle ifade eder : "Paşam , bütün ef’alimin(eylerimin) hesabını vermeye hazırım Biz Turan yapmak istedik , viran olduk Bizim asıl mes’uliyetimiz , Sultan Hamid’i anlamamak ve Siyonizme alet olmaklığımızdırAcıdır , fakat hakikiat bu "


Enver Paşa’nın yurt dışına çıkışından bir gün önce söylediği bu ibretâmiz sözleri, görüşme sırasında Enver Paşa’nın yaveri Mersinli Cemal Paşa’nın yaveri olarak hazır bulunan Cevat Rifat Atilhan aktarmaktadır(5)


Başta Sultan Abdülhamid’in idaresinin yanlış olduğunu düşünen (1Said Dönemi) Bediüzzaman Said Nursi Tek partili döneminin sıkıntılarını ve istibadını gördükten sonra bir keresinde Bediüzzaman Abdülhamid hakkında şunları söyler : " Keçeli Said , sen şefkatli bir padişaha müstebit diye itiraz etmiştinOnun cezası olarak şu dehşetli istibdadın cezasını çek bakalım "


Bediüzzaman’ın Abdülhamid hakkındaki hükmü şöyledir : " Sultan Abdülhamid ,velidirHer sabah "Ya RABBİ , sen Sultan Abdülhamid Han ve Sultan Vahidüddin ve Hanedan-ı Osmaniye’den razı ol" diye dualarımda yad ederim"


İttihad ve Terakki merkez-i umumîsi azalarından Fatin Gökmen’in aktardığına göre; Sultan Abdülhamid’in hıyanetine ilişkin bir vesika bulmak amacıyla Hâfız İsmail Hakkı Paşa ile birlikte hazine-i hassa’nın tüm evraklarını ve hesaplarını tetkike memur edilirler Üç aylık tetkikleri sırasında; Bulgar Kralı’ndan gelen bir telgraf bulurlar Kralın gönderdiği telgraf metni şöyledir:


“Edirne’yi bana verirseniz ben Hareket Ordusu’nu dağıtırım ve saltanatınız tehlikeden masun kalır”


Sultan Abdülhamid ise telgrafında şu karşılığı verir:


“Ben ne saltanatım ne de hanedanım için Müslüman askerlerinin üzerine bir Hıristiyan ordusunun taarruzunu asla istemem”



Bunları anlatırken gözleri yaşaran Fatin Gökmen: “Biz bu telgrafı bulunca hayretten donakaldık Ve o zaman kanaat getirdik ki merhum Sultan Hamid’e isnat olunan kötülüklerin hepsi yalan ve iftiradır”(6)


Yarım asır önce söylenmiş bir sözü aktarayım; “Bu millet Sultan Abdülmecid Han’a yapılan eziyetlerin cezasını çekiyor daha Sultan Abdülhamid Han’a sıra gelmedi”

Belki de sıra geldi…


Kendisine karşı en çirkin ve şiddetli muhâlefeti göstermiş bulunanlar bile, zamanla ve arkasından sökün etmiş olan fâciaların îkâzıyla uyanarak nedâmet hislerini terennüm etmişlerdir


Bir Osmanlı sultanına reva görülen bu muameleye katkı sağlayan Sultan Abdülhamid’i tahtan uzaklaştıranların çoğunluğu Âlim, Paşa, Yazar ve Milliyetçiler pişman olmuşlar ama son pişmanlık fayda verir mi bilemiyoruz iş işten geçmiştir


Bu memleketin gerçek sahibi


1955′de Türkiye Büyük Millet Meclisinde, basın kanunu hakkında şiddetli tartışmalar yapılıyordu Bir yaz günü Ankara’da Prof Osman Turan ile Özen Kıraathanesi’nde oturuyorduk Bir masa ötede Hamdullah Suphi Tanrıöver’in sesini duyan Osman Turan, ona doğru bakınca bizi masasına çağırdı Gittik Şuradan buradan konuşulurken söz basın kanunu üzerindeki sert tartışmalara geldi


O sıralarda mahut gazetelerden birisi, kendi düşüncesine ters düştüğü halde, Sultan Abdülhamid Han lehinde tefrika yayınlıyordu Söz buraya gelince Hamdullah Suphi Tanriöver’e :

"Beyefendi! Sultan Abdülhamid birinci Osmanlı Mebusan Meclisini kapamamış olsaydı, şimdiye kadar demokraside bir hayli mesafe almış ve bugünkü sert tartışmalara da yer kalmamış olacaktı" dedim

Hamdullah Suphi Tanrıöver büyük bir kızgınlıkla sandalyesinden kalkıp oturduktan sonra :

"Sen ? Birinci Osmanlı Mebusan Meclisi’ni bilir misin?" dedi


Yaşımın bunu bilmeme imkân vermediğini söyleyince :

"Tarih kitaplarında resmini görmedin mi?"

"Gördüm"

"Hani (eliyle tarif ederek) lahana başlı hocalar ve yanlarında dal fesli (sadece fes sarıksız demek) kişilerin resmini gördün mü?"

"Evet, gördüm"


"İşte, o lahana başlı hocalar bu memleketin gerçek sahibinin temsilcisi idiler Fakat bunlar medresenin yetiştirdiği, günün gidişinden, politikanın gerçek yüzünden, Hıristiyan mebusların kötü niyetlerinden habersizdiler Dal fesliler de Rum, Ermeni, Yahudi, Arnavut, Durzi, Nasturi ve diğer milletlerin temsilcileri idiler Bunlar Avrupa’da okumuş, politikanın bütün inceliklerini bilen; devleti içinden yıkmak isteyen hainlerdi Bu şeytanlar o saf ve temiz hocaları çabucak kandırıp arkalarına kattılar Memleket çıkarına ters düşen, devleti içinden çökertecek hareketlere giriştiler Eğer Sultan Abdülhamid Birinci Mebusan Meclisini dağıtmamış olsaydı, İmparatorluk daha o günden dağılmış olacaktı Buna göre sen ne dersin, İmparatorluk mu çökmeliydi, yoksa Mebusan Meclisi mi dağılmalıydı ?" dedi

"Şüphesiz meclisin dağılması daha iyidir" dedim

"Öyle ise, Sultan Abdülhamid de senin dediğini yaptı Meclis’i dağıtarak İmparatorluğu otuz üç sene daha yaşatmayı başardı" dedi


Hamdullah Suphi Tanrıöver’in bu sözleri kafamı allak bullak etmiş, çocukluğumda yaşlı halkın söylediklerine hak kazandırmış oluyordu İsyan edercesine:

"Beyefendi! Öyle ise neden başında bulunduğunuz Maarif Vekilliği Sultan Abdülhamid’i bize kötü tanıttı ?"

Güldü Derin nefes aldı Eliyle havada bir çizgi yaptıktan sonra:

"Bir inkilap yapılmış, saltanat kaldırılmış, cumhuriyet ilan edilmişti Politika gereği saltanat ve sultanları kötülemek lazımdı Biz de öyle yaptık" dedi(7)


***

Kendisi tek partili hükümetin Maarif Vekilliği’ni yaptığı yıllarda yabancı bir heyete Süleymaniye Camii’ni gezdirir, sonra misafirler Kanuni Sultan Süleyman’ın türbesin de ziyaret etmek ister Fakat ülkedeki bütün türbeler 30111925 tarih ve 677 sayılı kanunla kapatıldığı için Hamdullah Suphi, bu yabancı misafirlere kaçamak cevaplar verir, ama sonunda gerçeği itiraf eder:

"Bir müddet mazi ile alakamızı kesmek istedik Onun için türbeleri kapattık"

Bu sıra dışı ifşaata çok şaşıran yabancı misafirler tepkilerini ortaya koymaktan ve Hamdullah Suphi’yi yerin dibine batırmaktan geri durmazlar:


"Tarihi olmayan milletler, tarih huzurunda esatir ve efsane uydurarak kendilerini tatmin ederler Sizin ise büyük bir tarihiniz var Bu tarihi yapanların türbelerini nasıl kapatıyorsunuz?"

Hamdullah Suphi bu cevaptan sonra adeta yerle bir olmuş, hakikati yeniden tanımıştır(8)

(Araştırma)

Kaynaklar:

1- Bkz Dr Rıza Nur, Hayat ve Hatıratım, Altındağ Yayınevi, İstanbul, 1967 (c4,s1503)

2- aeg (c4, s1513)

3- Bkz Ahmet Kabaklı, Temellerin Duruşması, Türk Edebiyatı Vakfı Yayınları, 15 Baskı (1992); s140

4- (Kasr-ı Arifan Dergisi – Kasım 2009 – Sh 6)

5- Bkz Cevat Rifat Atilhan, “Abdülhamid ve Siyonizm”, Sebilürreşad, Sayı: 21, Kasım 1948, s 333

6- İbrahim Arvas, "Tarihî Hakikatler", Ankara 1964, s 10

7- (Abdülhamid Han’ın Muhtıraları, Oymak Yayınları, İstanbul, Tarihsiz, Sayfa: 7–8–9–10)

8- (Hamdullah Suphi ve Anıları, İstanbul, 1968, Sayfa: 174)



alıntıdır