Karadenizin Tek Hakimi Osmanli İdi

01 Mayıs 2010 Cumartesi

Yılmaz ÖZTUNA


1856’da imzalanan Paris Anlaşması’nda Osmanlı Devletini Sadrazam Ali Paşa ile Mustafa Reşid Paşanın oğlu Paris büyükelçisi Mehmed Cemil Bey temsil etti


BOĞAZ GEÇİŞİNİ KONTROL ETTİ

Dünya tarihinde ilk defa Boğazlar’ı kapatarak geçişi iradesine bağlayan tek devlet de Osmanlı olmuştu (1453)



Karadeniz, Asya ile Avrupa arasında kalır 424000 kilometrekaredir Bütün tarih boyunca Karadeniz’i -Azak Denizi dahil- sahillerinin tamamına egemen olarak tek başına -bir iç göl gibi -elinde tutan devlet, yalnız Osmanlı Türkiyesi’dir (1475-1771) Ne Roma, Ne Bizans, ne Selçuklu, ne Türkiye’nin Karadeniz tekelini kıran Rusya, buna muvaffak olamadılar

1771-1878 arasında Rusya, Karadeniz’i Osmanlı ile paylaştı 1878’de Romanya, 1908’de Bulgaristan, 1990’da Ukrayna ile Gürcistan, Karadeniz’de sahil elde ettiler Ancak güney sahillerinin tamamı ve Boğazlar Türkiye’nin elindedir ki, bu durum, Türkiye’nin jeostratejik değerini çok yükselten bir faktördür

Kırım Savaşı’nda, ancak çok kanlı korkunç bir savaş sonunda Sivastopol deniz kalesi Türk-İngiliz-Fransız kuvvetlerince düşürülünce Rusya teslim oldu 1856 Paris Anlaşmasını onaylamak durumunda kalmamak için Çar Birinci Nikola, ateşli hasta iken karlar altında ordusunu teftişe çıkarak intihar etti Yerine geçen oğlu İkinci Aleksandr, Rusya’nın Avrupa’dan geriliğini iyi teşhis eden bir liberaldi Serf denen 20 milyon mujik’i âzâd etti Rusya’da da reformlar, Osmanlı’da olduğu gibi, dış güçlere yutulmamak için yapılmıştır Bu arada İkinci Aleksandr’ın, makam arabasına bomba atılarak öldürüldüğünü hatırlatmalıyım Radikal inkılâplar, kelle koltukta yapılır Zira menfaat dengelerini ve halkın alışkanlıklarını değiştirir

Büyük Petro da daha önce Ruslar Moğollar’dan, Altın Ordu’dan, Töton Şövalyesi Almanlar’dan, Polonyalılar’dan, İsveçliler’den, Osmanlı’dan dayak yiye yiye çağdaş uygarlığa geçmekten başka çare bulunmadığını anlamıştı (bu tarihî değerlendirme Stalin’e aittir)


1856 PARİS ANLAŞMASI

1856 Paris Anlaşması, Rusya’nın Karadeniz’de harb gemisi, deniz üssü, tersane bulundurmasını yasakladı Türkiye için de yasakladı ama, donanmamız Boğazlar’da idi, iki saatte Karadeniz’e çıkabilirdi Rusya ise Baltık Denizi ve Pasifik’teki iki ayrı donanmasını ne Boğazlar’dan geçirebilir, ne Karadeniz’e çıkarabilirdi

Aynı Paris Anlaşması, yeryüzünde yalnız 7 devletin büyük devlet statüsünde olduğunu ilân etti Önem sıralaması ile şu devletler: İngiltere, Fransa, Rusya, Türkiye, Avusturya, Prusya ve ilk defa bu statüye sokulan Sardunya (İtalya) Ancak bu 7 devlet birbirleriyle ve diğer devletlerle büyük elçi (ambasadör) teâtî edebiliyorlardı Diğer hiçbir devlet ne büyük devletlere, ne diğer devletlere bu statüde elçi atamıyor, orta elçi (ministr) gönderebiliyordu Ancak 1890’larda bu 7 devlete ABD ile Japonya eklendi, düvel-i

muazzama oldu 9 devlet Çin, hiçbir zaman bu statüye çıkmadı Ancak, 1918’den sonra bu saçmalık bozulmaya başladı 1945’ten başlayarak ortadan kalktı Bugün bütün devletler birbirlerine büyükelçi gönderiyorlar Meselâ ABD ile Karadağ büyük elçi teâtî ediyor Orta elçilik kalktı (unvan olarak verilebiliyor) Bunun gibi, 4 derece olan konsolosluklar da sona erdi Hepsi başkonsolosluk oldu (4 derece: Başkonsolos, konsolos, konsolos muavini, konsolosluk ajanı)

Rusya’ya Karadeniz yasağı 1871’e kadar sürdü Bu tarihte 30 bağımsız Alman devleti, Prusya kralını Almanya imparatoru ilân edince, Alman birliği gerçekleşerek devletler dengesi altüst oldu, Almanya İngiltere’den sonra dünyanın 2 devleti durumuna geldi Rusya, Karadeniz’de 1856 öncesi gibi tersane kurup harb gemisi yapmaya, 3 filosunu kurmaya başladı


GÜNÜMÜZDE KARADENİZ

1990’da Sovyetler Birliği dağıldı Kuzeyde Ukrayna, Asya tarafında Gürcistan, Karadeniz’e çıkan yeni devletler oldu Karadeniz Rus donanması, Ukrayna ile yüzde elli elli paylaşıldı Rusya, büyük deniz üssü Sivastopol’u, Ukrayna’dan uzun vadeli kiralama ile muhafaza etti Bununla beraber Rusya’nın Karadeniz kuzey-doğusunda ve Karadeniz’in kuzey körfezi olan Azak Denizi’nin doğu kıyılarında çok düzgün sahil şehirleri vardır Bu iki denizi Rusya ile Ukrayna birlikte kontrol ediyor

Rusya’nın Karadeniz’deki ünlü limanı Odessa şimdi Ukrayna’da Ama Novorossijsk ve Soçi gibi güzel sahil şehirleri gittikçe gelişiyor Hem petrol satıyor Hem turist çekiyor

Türkiye’nin yeni Rusya ve Ukrayna ile yakın ve dostça ilişkileri var İki imparatoriçemiz Ukraynalı’dır: Kaanûnî Sultan Süleyman’ın eşi ve İkinci Selim’in annesi Ve Dördüncü Mehmed’in annesi İlki Hurrem Sultan, vâlide-sultan olamadı ve tarihimizde çok olumsuz bir isim bıraktı İkincisi Hadice Tarhan Vâlide-Sultan’dır ki, Osmanlı tarihinin en büyük kadınıdır

Bugün aktüel olan Karadeniz sohbetinde 3 haftadır sunduğum Türk Milliyetçiliği konusuna ara verdim Önümüzdeki cumartesi konuya devam edeceğim


alıntıdır