Archimedes (Arşimet)(M.Ö. 287-212)

**Prof. Dr. Sinsi** · 08-21-2012

Grek kökenli bir aileden gelen Archimedes,SicilyaÂ´nın Siraküz kentinde doğdu

Babası tanınmış bir astronomdu

Öğrenimini,dönemin bilim merkezi olan İskenderiyeÂ´de tamamladı;Euclid geometrisi onu nerdeyse büyülemişti

SiraküzÂ´e döndükten sonra tüm yaşamını matematik ve bilisel ArchimedesÂ´in dikkat çeken bir özelliği çok yanlı bir araştırmacı olmasıydı:ilgi alanı kuramsal matematikten uygulamalı fizik ve savaş mühendisliğine uzanan çeşitli alanları kapsıyordu

Bilimsel kişiliğinde göz alıcı teknisyen becerisiyle üstün matematik yeteneğinin birleştiği görmekteyiz

Ama ilgi odağında öncelikle koni kesitleri,hidrostatik ve dengeye ilişkin kuramsal sorunlar yer alıyordu

Problem çözme büyük tutkusuydu

Söylentiye göre,kumsalda bir geometri problemi üzerinde uğraşırken kendisine yaklaşan Romalı askerlerin farkına varmaz,saldırıya uğrayarak yaşamını yitirir

Fizikte şimdi Â´Archimedes ilkesiÂ´ diye bilinen bir doğa yasasını bulmanın heyecenıyla banyodan kendini sokağa atıp Â´Buldum,buldum!Â´ diyerek sokakta çıplak koşmuştu

Sudan daha yoğun bir nesne,suya daldırıldığında,taşırdığı suyun ağırlığınca ağırlığından yitirir

Archimedes ilkesi denen bu ilişki hidrostatik diye bilinen fizik dalının temel taşıdır

İş bu kadarla kalmaz

Archimedes hidrostatiğin temelini attığı gibi fiziğin ana dalı mekaniğin de temelini atar

Kaldıraç,pratik yararı çok eskiden bilinen,çeşitli uygulama alanları olan bir ilkeye dayanır

Helenist dönemden 2000 yıl öncesine uzanan Asur ve Mısır uygarlıklarına ait pek çok yapı ve yontularda ilkenin örneklendiği görülmektedir

ArchimedesÂ´in yaptığı ilkeyi teorik yönden temellendirmek olmuştur

Geçmişten gelen uygulama ve gözlem birikimi ilkeyi doğrulayıcı nitelikteydi kuşkusuz;ama bu Archimedes için yeterli değildi

Archimedes,Â´Â´Eşit olmayan iki ağırlık,destek noktasından bu ağırlıklarla ters orantılı mesafelerde dengelenir,Â´Â´diye dile getirdiği ilkeyi bir yasa olarak ispatlama yoluna gider

Bilindiği gibi o çağda bir bilimin yetkinlik ölçütü önermelerinin aksiyom ve teorem olarak dedüktif bir dizgede düzenlenebilmesiydi

Bunun bilinen en çarpıcı örneğini Euclid geometrisi ortaya koymuştu

EuclidÂ´i örnek alan Archimedes benzer başarıyı önce hidrostatikte,sonra mekanikte gösterir

08-21-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Archimedes (Arşimet)(M.Ö. 287-212) Grek kökenli bir aileden gelen Archimedes,SicilyaÂ´nın Siraküz kentinde doğduBabası tanınmış bir astronomduÖğrenimini,dönemin bilim merkezi olan İskenderiyeÂ´de tamamladı;Euclid geometrisi onu nerdeyse büyülemiştiSiraküzÂ´e döndükten sonra tüm yaşamını matematik ve bilisel ArchimedesÂ´in dikkat çeken bir özelliği çok yanlı bir araştırmacı olmasıydı:ilgi alanı kuramsal matematikten uygulamalı fizik ve savaş mühendisliğine uzanan çeşitli alanları kapsıyorduBilimsel kişiliğinde göz alıcı teknisyen becerisiyle üstün matematik yeteneğinin birleştiği görmekteyizAma ilgi odağında öncelikle koni kesitleri,hidrostatik ve dengeye ilişkin kuramsal sorunlar yer alıyorduProblem çözme büyük tutkusuyduSöylentiye göre,kumsalda bir geometri problemi üzerinde uğraşırken kendisine yaklaşan Romalı askerlerin farkına varmaz,saldırıya uğrayarak yaşamını yitirir Fizikte şimdi Â´Archimedes ilkesiÂ´ diye bilinen bir doğa yasasını bulmanın heyecenıyla banyodan kendini sokağa atıp Â´Buldum,buldum!Â´ diyerek sokakta çıplak koşmuştu Sudan daha yoğun bir nesne,suya daldırıldığında,taşırdığı suyun ağırlığınca ağırlığından yitirirArchimedes ilkesi denen bu ilişki hidrostatik diye bilinen fizik dalının temel taşıdırİş bu kadarla kalmazArchimedes hidrostatiğin temelini attığı gibi fiziğin ana dalı mekaniğin de temelini atar Kaldıraç,pratik yararı çok eskiden bilinen,çeşitli uygulama alanları olan bir ilkeye dayanırHelenist dönemden 2000 yıl öncesine uzanan Asur ve Mısır uygarlıklarına ait pek çok yapı ve yontularda ilkenin örneklendiği görülmektedirArchimedesÂ´in yaptığı ilkeyi teorik yönden temellendirmek olmuşturGeçmişten gelen uygulama ve gözlem birikimi ilkeyi doğrulayıcı nitelikteydi kuşkusuz;ama bu Archimedes için yeterli değildiArchimedes,Â´Â´Eşit olmayan iki ağırlık,destek noktasından bu ağırlıklarla ters orantılı mesafelerde dengelenir,Â´Â´diye dile getirdiği ilkeyi bir yasa olarak ispatlama yoluna giderBilindiği gibi o çağda bir bilimin yetkinlik ölçütü önermelerinin aksiyom ve teorem olarak dedüktif bir dizgede düzenlenebilmesiydiBunun bilinen en çarpıcı örneğini Euclid geometrisi ortaya koymuştuEuclidÂ´i örnek alan Archimedes benzer başarıyı önce hidrostatikte,sonra mekanikte gösterir