Ozon Sterilizasyon Sistemleri

Ozon kuvvetli bir oksidan olup yüksek bir oksidasyon gücüne sahiptirOzonun bakteri öldürücü etkileri klora benzemekle birlikte klordan iki kat daha etkili bir gazdır Ozon, oksijenin özel bir halidir Bir oksijen molekülünün 2 oksijen atomundan ibaret olmasına mukabil, ozon 3 oksijen atomundan teşekkül eder

Ozon (03), havadaki oksijenden veya saf oksijenden üretilir En yaygın olarak bilinen 2 üretim metodu vardır Bunlardan birincisi Havadaki oksijenin çok yüksek voltajda (7000 – 15000 volt) elektrik akımına maruz bırakılması ile elde edilir yüksek gerilim ile oluşturulan korona sparkları arasından geçirilen oksijen moleküllerinin ozona dönüştürülmesi sistemidir Yüksek oranda ozon üretebilmek için en geçerli metottur Yıldırım arkları da atmosferde ozon oluşumunu sağlayan en önemli kaynaklardan birisidir İkinci yöntem ise UV ışınları ile ozon üretimidir Ozon, ultraviyole lambasından hava veya oksijen geçirilmesi suretiyle üretilir UV lambası tarafından yayılan ışın, hava akımındaki oksijen moleküllerinin bir kısmını ayırarak ozon oluşumunu sağlar

OzonunAvantajları;

• Ozon, yapısı dolayısıyla organik madde, demir, mangan, amonyum gibi kirleticiler için iyi bir oksidant, bakteri, virüs ve mikroorganizmalar için de iyi bir dezenfektandır

• Ozon sistemlerinin ilk yatırım maliyeti yüksek olmasına rağmen uzun vadede klor, brom gibi halojenlerin daha az kullanılması, işletme ve bakım masraflarının düşük olması nedeniyle daha ekonomiktir

• Ozon diğer dezenfektanlara göre daha güçlü ve çabuk etki yapan bir oksitleyicidir Temas süresi çok kısadır

• Ozon oksidasyonun yan ürünü olarak oksijen, karbondioksit ve ısı açığa çıkar Bu yan ürünlerin sağlık ve çevre üstünde olumsuz etkisi yoktur

• Kimyasal madde gerektirmez Çabuk parçalanabilen bir yapıya sahip olduğundan kalıcı bir oksitleyici ile birlikte kullanılması verimi artırır ve oksitleyici sarfiyatını % 50 azaltır

Ozonun diğer bir yararı da suyun koku ve tadını iyileştirmesidir Ozonun diğer oksitleyicilere olan bir üstünlüğü, suyun niteliklerini bozacak kalıntılar bırakmamasıdır Böylece ozonla dezenfeksiyon sonucu sularda hoş olmayan koku ve lezzet oluşması sorunu söz konusu olmaz En büyük dezavantajı üretiminin pahalı olmasıdır

1991’de Amerikan Çevre Koruma Ajansı ozonun mikrobik kirleticilere karşı alışılmış dezenfektanlardan çok daha etkili olduğunu onaylamıştır Bunlara Ecoli, Salmonella, Giardia, Cryptosporidium dahildir Mesela ozon Giardia üzerinde klora nazaran 300 kat daha etkili olabilmektedir Hücre zarını yırtarak patojenler üzerinde bilinen dezenfektanlardan daha çabuk etkili olabilmektedir Hücreleri böyle çabuk tahrip etmesi mikroorganizmaların dezenfektana karşı direnç kazanmalarını da önler ozon mikrobun hücre duvarını kırarak yok olmasına sebebiyet verir Klor ise mikrobun hücre zarından içeriye difüzlenerek onun ölmesini sağlar Sonuç olarak ozon kirleticiler üzerinde sadece hızlı değil, aynı zamanda çok daha geniş bir spektrumda etkili olur

Sular, içerisinde bakterilerden başka organik esaslı maddelerde içerirler Yüzey sularının içerdiği renklilik suda bulunan humik, fulvik ve tannik diye bilinen asitlerdendir Bu maddeler bitkisel kökenli maddelerin çürümesinden dolayı meydana gelen doğal organik maddelerdir Renk verici bu bileşikler çiftli bağlara sahiptir Ozon bu bağları ayrıştırıcı özelliğe sahiptir Ozonlama sayesinde suya kötü tad ve koku verilen maddeler giderilir: ozonlanacak su ne kadar temiz ve berrak ise dezenfeksiyonda o kadar az ozon harcanır böylelikle işlem amacına ulaşır ve dezenfeksiyonda o kadar iyi sonuç alınır Ozon tarafından en kolay okside edilebilen maddeler; fenollikler, deterjanlar, tarım ilaçları, böcek ilaçları, kimyasal atıklar, humik asitler, aromatik bileşikler, proteinler ve aminoasitlerdir

Suyun klorlanması sırasında; eser miktardaki çözünmüş organik maddeler, klorla, kimyasal reaksiyona girerek THM (Trihalometan)'ları oluştururlar Bunlar kanserojen olarak bilinen maddelerdir EPA (Enviromental Protection Agency) bu maddelerin konsantrasyonunun 01 mg/l'yi aşmamasını istemektedir Suyun ozonlamasında ise böyle bir durum söz konusu değildir EPA'nın Amerika'nın 80 değişik kentinde 1980'li yıllar içerisinde yaptığı araştırma sonucu; 2 şehir suyu dışında diğer şehir sularının THM'ları içerdiğini tesbit etmiştir İstisna olan bu iki şehirden birisinin ozonlama sistemini, diğerinin ise ozon + klorlamayı kullandığını EPA yaptığı 1 yıllık araştırma sonucunda gözlemiştir Ozon + kloru kullanan Michigan göl suyunda ise eser miktarda THM'a rastlanmıştır THM'ları oluşturan başlıca reaktifler ise humik, fulvik ve tannik asitlerdir
Ozon sterilizasyon sistemleri içme suyu dezenfeksiyonu dışında farklı alanlarda da kullanılmaktadır:

Havuzlar ve Kaplıcalarda: Ozon, yüzme havuzlarını kirleten sabun, güneş kremi, ter ve kloraminler gibi birçok organik maddenin çok güçlü bir oksitleyicisidir Klor veya brom gibi halojenlerin bulunduğu ortamda ozon amonyak, üre ve amino asitleri de okside edecektir Ozon, aynı zamanda bakteri, virüs, sporlar ve kistleri öldürmede son derece etkilidir Ozon, sudan kaynaklanan kirleticilerin oksitlenmesinde klordan daha etkilidir Organik maddenin oksitlenmesinde etkili olduğundan ve bu maddeler üzerinde mikroflokülant etkisi yaptığından kaplıca ve havuzun filtre sistemi daha verimli hale gelir Böylece su daha berrak, daha estetik ve daha sağlıklı olur, deri ve saçı tahriş etmez

Gıda sektöründe: Ozonun uygulanmasındaki esneklik gıda endüstrisi için belirgin bir avantajdır Ozon yiyeceklerin dezenfeksiyonu ve korunması için kullanılabilir, yiyeceklerin yüzeylerini sıvı (suda erimiş) veya gaz halinde dezenfekte eder
Ozon ile dezenfeksiyonu ekonomik kılan özellikler;
• Gıdaların tazeliğini muhafaza ederek uzun süreli korunması
• Yiyeceklerde mantar ve küflerden kaynaklanan çürümelerin geciktirilmesi
• Klor gibi zararlı yan etkileri olan kimyasal dezenfektanların yerini alması

Ozon, bilhassa kuru ve dayanıksız yiyecekler için tercih sebebidir Taze ürünler, meyveler, peynir, taze balık ve hububat gibi zirai ürünlerin muhafazasında ozon sistemleri başarıyla kullanılmaktadır Ozonun yiyecek sektöründe kullanılabilirliği; klordan %52 daha fazla oksidan olmasından, mikroorganizmaların daha geniş bir bölümünde klor gibi dezenfektanlara nazaran daha etkili olmasından kaynaklanmaktadır Ayrıca yiyecekler üzerinde artık olarak kalan dezenfeksiyon maddelerine getirilen sıkı kurallar ve kullanma sularının daha aza indirilmesi yiyecek endüstrisinde ozonu klorun en güçlü rakibi yapar