Bolu Ve Mustafa Kemal Atatürk

Bolu ve Mustafa Kemal Atatürk

Mustafa Kemal Paşa ilişkileri,Erzurum Kongresi sırasında başladı23 Temmuz 1919'da Erzurum'da,4 Eylül 1919'da Sivas'daki milli kongreler, bunlara ait metinler,telgraf yolu ile Bolu Mutasarrıflığı'na ulaştırıldıBolu ile Adapazarı arasındaki Akyazı'da meydana gelen başkaldırma esnasında,İzmit,Adapazarı,Düzc e ve Bolu yöneticilerinin sık sık dikkati çekilmiştir Mutasarrıf Ali Haydar- M Kemal Paşa görüşmeleri de, 1920 yılı içinde devam etmiştir Sonraki Mutasarrıf Halil Bey de Bolu-Ankara ilişkilerini titizlikle ve zaman kaybetmeksizin devam ettirmiştir
Mustafa Kemal Paşa'nın,ilk ve kapsamlı gezisi Cumhuriyet'in ilanından sonra 1934'de gerçekleşecektir 1923-1934 devresinde, çeşitli vesilelerle,Çankaya'ya heyetler gönderilmiş,Boluluların içten ısrarlı davetleri tekrarlanmıştı Anadolu gezilerinde,Bolu ancak 1934 de programa alınabildi
Şimdiye kadar,Reis-i Cumhur,Kızılcahamam,Gerede,Reş âdiye,Bolu, Düzce ve Adapazarı güzergahını görmemişti,fırsatını da bulamamıştıBüyük Kurtarıcı'ya karşı bağlılık ve özlem duyan Bolulular,Temmuz 1934 de müjdeyi Mebus, Cevad Abbas Bey'den öğrendilerAlışılagelmiş tetkiklerini yapmak için Bolu'ya gelen Mebus,Vali Ali Rıza (Üner) ve Belediye Başkanı, Baytar diye tanınan Reşad(Aker)le görüşerek Reis-i Cumhur'un Bolu'ya geleceği müjdesini verdi
Haber az sonra bütün Bolu'da duyulduBu mutlu geziyi,iyi bir karşılama töreni ile başlatmak istedilerVali ve Belediye Başkanı,"Tezyin" ve Karşılama Heyeti"nin teşkili için emir verdilerYan komiteler de iki gruba yardımcı olacaktı Öğretmen Kadriye Hanım (Atay), Faika Hanım (İnhisarlar Müdürü eşi),Hafız Murteza ve Muzaffer (Samur)Bolu'daki programı vilayete arz ettilerReis-i Cumhur Gazi Mustafa Kemal Paşa'nın ikamet edeceği yer olarak Fırka tespit edildiBolu,Üçtepe üzerinde kurulmuştuBunlar; Karga, Hisar ve Hıdırlık tepeleri idi1930 yılı sonrası, Hıdırlık tepesinde Fırka parkı düzenlenmiş ve Bolu'nun en modern binası Cumhuriyet Halk Fırkası inşa edilmiştiHalk buraya kısaca Fırka binası diyorduHalkevi/Fırka, bütün Bolu ovasına hakim ada vaziyetinde idi Karacasu, Ilıcalar, Mudurnu, Düzce, Sünnice dağları, Gerede ciheti emsalsiz manzarası ile büyülüyorİşte böylesine seçkin mevki, Reis-i Cumhur'un ikametine ayrılmıştı
Reis-i Cumhur Gâzi Mustafa Kemal Paşa 17 Temmuz 1934 de, Bolu Vilayeti sınırında karşılandı Öğleye doğru,sıcak,açık bir havada Gerede'de muhteşem bir karşılama yapıldı Sonra, Arkot dağının mor koyu yeşil denizi andıran çamlıktaki Ramazan Dede tepesine çıkıldı Gerede ve ovası, Erzurum ve Sivas yaylalarını hatırlatan serinlikte, seyredildi Vali ve Kaymakam'ın, Belediye Başkanı'nın izahları dinlendi Mustafa Kemal'in hoşuna gitmiş olmalı ki,tepeye "Esen Tepe" denildi Reis-i Cumhur ve beraberindekiler,son yılların en güzel yemeğini, Geredeli, Mengenli ve Bolulu aşçıların elinden yemişlerdi Öğlenden sonra nefis manzarası ile insanı büyüleyen Reşadiye'ye hareket edildi Gölün güneyindeki kasabada, köy halkı Mustafa Kemal'i yine candan karşılayarak, bağrına bastı Reşadiye, eskiden Çağa ismini taşıyordu Gölün, Mengen tarafındaki asıl yeri yangınla harap olduğu için,tarihi kasaba, şimdiki yerine taşınmıştı Sultan Mehmed Reşad'ın adı, yeni yerleşme yerine verilmiş, bu nedenle Reşadiye diye anılmıştı Reis-i Cumhur, "buraya Çağa denilsin" direktifini verdi
Diğerinden ayırmak için de Yeni çağa şekli kabul edilmiştir Aynı gün, öğle ile ikindi arası kafile Bolu'ya vardı Telefonla,Gazi'nin nerede bulunduğu öğreniliyor ve halka bilgi veriliyordu Reis-i Cumhur, açık ve güneşli bir havada, Bolu'ya ilerlerken,harman vakti olmasına rağmen hemen bütün köyler, şehre dolmuş,kasabalılarla Karga ve Hisar tepeleri civarında büyük kalabalık teşkil etmişlerdiReis-i Cumhur,Bolu dışında yine resmen Vali Ali Rıza (Üner), Belediye Başkanı Baytar Reşad,Askeri Birlik Komutanı,subaylar,askerler,mül ki erkanca karşılandı
Reis-i Cumhur, şimdi Anıtkabir Müzesi'ndeki otomobilden inmiş ve Bolu toprağına Hisar altında cihans befindet sich auf einem aufstrebenden Ast

Standart BOLU, Atatürk'ü hiç bir zaman unutmadı
Bolu-Mustafa Kemal Paşa ilişkileri,Erzurum Kongresi sırasında başladı23 Temmuz 1919'da Erzurum'da,4 Eylül 1919'da Sivas'daki milli kongreler, bunlara ait metinler,telgraf yolu ile Bolu Mutasarrıflığı'na ulaştırıldıBolu ile Adapazarı arasındaki Akyazı'da meydana gelen başkaldırma esnasında,İzmit,Adapazarı,Düzc e ve Bolu yöneticilerinin sık sık dikkati çekilmiştir Mutasarrıf Ali Haydar- M Kemal Paşa görüşmeleri de, 1920 yılı içinde devam etmiştir Sonraki Mutasarrıf Halil Bey de Bolu-Ankara ilişkilerini titizlikle ve zaman kaybetmeksizin devam ettirmiştir
Mustafa Kemal Paşa'nın,ilk ve kapsamlı gezisi Cumhuriyet'in ilanından sonra 1934'de gerçekleşecektir 1923-1934 devresinde, çeşitli vesilelerle,Çankaya'ya heyetler gönderilmiş,Boluluların içten ısrarlı davetleri tekrarlanmıştı Anadolu gezilerinde,Bolu ancak 1934 de programa alınabildi
Şimdiye kadar,Reis-i Cumhur,Kızılcahamam,Gerede,Reş âdiye,Bolu, Düzce ve Adapazarı güzergahını görmemişti,fırsatını da bulamamıştıBüyük Kurtarıcı'ya karşı bağlılık ve özlem duyan Bolulular,Temmuz 1934 de müjdeyi Mebus, Cevad Abbas Bey'den öğrendilerAlışılagelmiş tetkiklerini yapmak için Bolu'ya gelen Mebus,Vali Ali Rıza (Üner) ve Belediye Başkanı, Baytar diye tanınan Reşad(Aker)le görüşerek Reis-i Cumhur'un Bolu'ya geleceği müjdesini verdi
Haber az sonra bütün Bolu'da duyulduBu mutlu geziyi,iyi bir karşılama töreni ile başlatmak istedilerVali ve Belediye Başkanı,"Tezyin" ve Karşılama Heyeti"nin teşkili için emir verdilerYan komiteler de iki gruba yardımcı olacaktı Öğretmen Kadriye Hanım (Atay), Faika Hanım (İnhisarlar Müdürü eşi),Hafız Murteza ve Muzaffer (Samur)Bolu'daki programı vilayete arz ettilerReis-i Cumhur Gazi Mustafa Kemal Paşa'nın ikamet edeceği yer olarak Fırka tespit edildiBolu,Üçtepe üzerinde kurulmuştuBunlar; Karga, Hisar ve Hıdırlık tepeleri idi1930 yılı sonrası, Hıdırlık tepesinde Fırka parkı düzenlenmiş ve Bolu'nun en modern binası Cumhuriyet Halk Fırkası inşa edilmiştiHalk buraya kısaca Fırka binası diyorduHalkevi/Fırka, bütün Bolu ovasına hakim ada vaziyetinde idi Karacasu, Ilıcalar, Mudurnu, Düzce, Sünnice dağları, Gerede ciheti emsalsiz manzarası ile büyülüyorİşte böylesine seçkin mevki, Reis-i Cumhur'un ikametine ayrılmıştı
Reis-i Cumhur Gâzi Mustafa Kemal Paşa 17 Temmuz 1934 de, Bolu Vilayeti sınırında karşılandı Öğleye doğru,sıcak,açık bir havada Gerede'de muhteşem bir karşılama yapıldı Sonra, Arkot dağının mor koyu yeşil denizi andıran çamlıktaki Ramazan Dede tepesine çıkıldı Gerede ve ovası, Erzurum ve Sivas yaylalarını hatırlatan serinlikte, seyredildi Vali ve Kaymakam'ın, Belediye Başkanı'nın izahları dinlendi Mustafa Kemal'in hoşuna gitmiş olmalı ki,tepeye "Esen Tepe" denildi Reis-i Cumhur ve beraberindekiler,son yılların en güzel yemeğini, Geredeli, Mengenli ve Bolulu aşçıların elinden yemişlerdi Öğlenden sonra nefis manzarası ile insanı büyüleyen Reşadiye'ye hareket edildi Gölün güneyindeki kasabada, köy halkı Mustafa Kemal'i yine candan karşılayarak, bağrına bastı Reşadiye, eskiden Çağa ismini taşıyordu Gölün, Mengen tarafındaki asıl yeri yangınla harap olduğu için,tarihi kasaba, şimdiki yerine taşınmıştı Sultan Mehmed Reşad'ın adı, yeni yerleşme yerine verilmiş, bu nedenle Reşadiye diye anılmıştı Reis-i Cumhur, "buraya Çağa denilsin" direktifini verdi
Diğerinden ayırmak için de Yeni çağa şekli kabul edilmiştir Aynı gün, öğle ile ikindi arası kafile Bolu'ya vardı Telefonla,Gazi'nin nerede bulunduğu öğreniliyor ve halka bilgi veriliyordu Reis-i Cumhur, açık ve güneşli bir havada, Bolu'ya ilerlerken,harman vakti olmasına rağmen hemen bütün köyler, şehre dolmuş,kasabalılarla Karga ve Hisar tepeleri civarında büyük kalabalık teşkil etmişlerdiReis-i Cumhur,Bolu dışında yine resmen Vali Ali Rıza (Üner), Belediye Başkanı Baytar Reşad,Askeri Birlik Komutanı,subaylar,askerler,mül ki erkanca karşılandı
Reis-i Cumhur, şimdi Anıtkabir Müzesi'ndeki otomobilden inmiş ve Bolu toprağına Hisar altında ilk adımını atmıştır

Spor kıyafetli idi Gömlek yakası açıktı Ön cebinde beyaz mendil vardı Siyah kuşaklı fötrü ile halkı selamladı Öğrencileri fark edince, Gazi: "İşte Türkiye Cumhuriyeti'nin geleceği bunlardır Bu gençlere değer vermeli ve en iyi biçimde yetişmeleri sağlanmalıdır Çünkü cumhuriyet bunların omuzlarından yükselecektir"diyerek,yanındak ilerin dikkatini çekti Bolulular, aziz misafirini karşılarında görünce,hasret giderdiler,heyecan fırtınası dalga dalga yayılıyorduReis-i Cumhur hiç usanmadan fötrü ile halkı selamladı Sonra,Fırka'ya çıkıldıKendisine tahsis edilen odaya doğru ilerlerken merdivende bir an durakladıIlıca,Karacasu taraflarına baktıRecep Peker'e: "Bolu'yu Ankara'dan önce görmeliydim" dediBu söz, Bolulularca, sonraları değişik şekilde yorumlandı "Yoksa, Gazi, Bolu'yu başkent yapamadığına mı hayıflanıyordu" Fırka'da, üst düzeyde ve halkın temsilcileri ile fikir alışverişinde bulunuldu Gazi, Bolu'ya ve inkılaplara dair bazı sorular yöneltti Akşam, Boluluların tertiplediği gece, öncekilerden farklı idi Geleneksel Paşa pilavı, bazılarını hayrete düşürmüştü Çankaya'daki sofra, burada, daha farklı ve insanı imrendirecek sıcak havadaydı Behire (Bahire) Hanım ile Gazi arasında kısa sohbette verilen cevaplar son derece ilgi çekici idi Gazi, sonunda Bahire'ye "senin adın bundan sonra BEDİZ olsun, Seninle, Türk kadınının temsilcisi olarak BMM'de çalışmak isterim" dedi Bediz Hanım, önerildiği gibi kadın mebus olarak BMM'ne girdi Soyadı olarak da, Morova'yı aldı (1935) 18 Temmuz 1934 günü, Ankara'dan Hariciye'nin ulaştırdığı, Kuşadası hadisesi, bir önceki gecenin neşesini kaçırmışa benziyordu Zira, iki İngiliz subayının yaralanması, Türkiye ile siyasi gerginliğe sebep olabilirdi Gazi, çevresinin üzüntüsünü hissedince, Cevad Abbas'ı yanına davetle Türk askeri, kendisine düşen vazifeyi yapmıştır" cevabi telgrafın, Ankara'ya gönderilmesi talimatını verdi
Reis-i Cumhur'a Halkevi'nin hatıra defteri arz edildi "Bolu Halkevinde bir gece kaldım Bolu'nun güzelliğinden, halkın coşkun sevinçlerinden çok mütehassis oldum 18 VII 1934 Gazi Mustafa Kemal" Cümlelerini mürekkep kalemi ile yazdı Mustafa Kemal, yine Boluluların coşkun kalabalığı ile Düzce'ye uğurlandıBütün ileri gelenler, vilayet ve belediye yetkililerince Borazanlar, Paşa köyü, Berberler, Zincirlikuyu Ayrılık çeşmesine kadar, kafileyi takip ettiler
1935 yılında yayınlanan kutlama kitabında, Gazi Mustafa Kemal Paşa'nın Bolu ziyareti ve bıraktığı izler şöyledir
"Yıllarca bekledikten, yolunu gözledikten sonra Bolulular Atatürk'ü 17 Temmuz 1934 de aralarında gördüler Bolulular böyle bir günü o kadar çok beklemişlerdi ki, daha Atatürk Gerede'den çıkmadan Bolu doğu tarafı Hisar'ın altı binlerce insanla dolmuştuO'nu ilk görmek kıvancını kimse ötekine vermek istemiyorduNihayet geldi Aramıza girdi Doya doya gördükGüzel Bolumuzu beğendi İki gün içinde O'nu aramızda o kadar benimsemiştik ki gidişi ile Bolu bomboş gibi oldu Bolu, O'nun Bolu'ya ayak bastığı günü, 17 Temmuz gününü, bayram günü olarak kabul etti Her yıl 17 Temmuz sonsuz bir coşkunlukla kutlanıyor Şimdi her yıl tekrarlanan bu büyük günde bütün Boluluların aradığı, hasretle gözlediği bir çehre var Bir kere aralarında gördükleri büyük Türk'ü bir daha aralarında görmek" Bolu Urayı'nın yazısında da vurgulandığı gibi 17 Temmuz, Ata'nın Bolu topraklarına ayak basışı, bayram günü kabul edilmiştir Her yıl aynı tarihte resmi törenle, 1934 yılının yıldönümü kutlanmaktadır Şimdi, Türk ve dünya turizminin gözdesi Abant, 1935'den beri her yıl bayram şenliklerine sahne olmuştur 1940'da Mahfel civarında, Hükümet ve Kışla'nın yanında, Düzce şosesi üzerinde heykeli ve park düzenlemesi yapılmıştır
Heykeltraş Nejat Sirel (1897 - 1959) Bursa'dan sonra, en görkemli anıtı, Bolulular'a kazandırmıştı Bolu kültür hayatının mühim siması M Karamanoğlu, 1934 yılı ile ilgili olarak "Gazi dolması" hikayesinden bahsetmektedir Basa dön "Sene : 1934 Ebedi Şef Atatürk, Bolumuzu şereflendirmişti Ne yazık ki, İzmir'de vurulan iki İngiliz subayı olayı, daha fazla kalmalarına mani olmuş, bizleri de hayli üzmüştü
Atatürk'ün 10 Kasım 1938'de, İstanbul Dolmabahçe Sarayı'nda vefatı, bütün Bolu'ları kalben üzmüş ve vilayette matem havası hakim olmuştur18 Kasım ve 21 Kasım 1938'de, bu nedenle Bolu'da iki etkinlik göze çarpmaktadır 18 Kasım 1938'de, Büyük Kurtarıcı K Atatürk'ün ölümü acısı Bolu'da, ilçelerinde, bir haftadır, üzerinde durulan konu idi Beşikten mezara kadar ki çizgide, genel bir yas hüküm sürüyordu Herkes birbirine küskün gibi göz yaşı dökmekten ağızlarını bıçak açmıyordu Kereste Fabrikaları, dükkanlar kapalı, radyolu yerler, Halkevleri halk ile dolu Hep, radyonun yayını tek nefes halinde dinleniyordu
Devletin resmi yayın organı olan Ayın Tarihi'nde 20 Kasım 1938 günkü haberinde ise Bolu'daki etkinliklere temas edilerek, "Büyük ve Ebedi Kurtarıcıya, Ankara'da yapılan cenaze merasimini radyoda gözyaşları arasında dinleyen Bolu Halkı, Halkevinde toplanarak verilen hitabeleri yine sonsuz gözyaşları içinde dinlemişlerdir
Binlerce köylü ve şehirli saat 14:00'de Cumhuriyet Meydanında toplandı Halkevi Bandosunun çaldığı İstiklal Marşı ve matem havaları tazimle dinlendikten sonra halkın Ulu Ata'sı için hazırladığı çelenkler Anıt önüne konuldu Üç öğretmen ve bir gencin, Atamız'ın ebedi varlığı ve hayatı ve eseri hakkında verdikleri heyecanlı söylevler hıçkırıklarla dinlendi Hep bir ağızdan yolunda hayatlarını feda edecekleri namus ve şeref üzerine ant içtikten sonra, Abide'nin önünde başta bir albay olduğu halde asker, talebe ve bütün halk baş eğerek tazim ve gözyaşları ile geçerek, merasime nihayet verildi" Bolulular, Atasını hiç unutmadı Her 17 Temmuz ve 10 Kasım'da O'nu hep andı