Devletler Coğrafyası - Afganistan

**Prof. Dr. Sinsi** · 10-19-2012

Devletler Coğrafyası - Afganistan

Afganistan, resmi adıyla Afganistan İslam Cumhuriyeti Asya'da denize sınırı olmayan bir ülkedir

Orta Asya'da bulunur ama etnik ve kültürel bağlarından dolayı bazı kaynaklar tarafından Orta Doğu'da kabul edilir

Doğu ve güneyde Pakistan, batıda İran, kuzeyde Türkmenistan, Özbekistan ve Tacikistan ile çevrilidir

Batı ve doğu arasındaki yolların kesişme noktasında bulunan Afganistan, bir etnik grup ve kültürler mozaiğidir

Ticaretin merkez noktalarından birinde olan Afganistan, bu stratejik konumu nedeniyle tarih boyunca İranlılar, Yunanlılar, Araplar, Türkler, Moğollar, İngilizler ve Sovyetler gibi çeşitli ulusların istilasına uğramıştır

Nüfus Bilgileri

Nüfus: 31,056,997 (2006 Temmuz ayı tahmini) Yaş yapısı: 0-14 yaşlarda: %44

6 (erkek 7,095,117/kadın 6,763,759) 15-64 yaşlarda: %52

9 (erkek 8,436,716/kadın 8,008,463) 65 yaş ve üzerinde: %2

4 (erkek 366,642/kadın 386,300) (2006 tahmini) Nüfus artış oranı: %2

67 (2006 tahmini) not: Bu oran İran mültecilerini de kapsar

Mülteci sayısı: 23

06 mülteci/1,000 nüfus (2004 tahmini) Cinsiyet oranı: doğumlarda: 1

05 erkek/kadın 15 yaş altı: 1

05 erkek/kadın 15-64 yaşlarında: 1

05 erkek/kadın 65 yaş ve üzeri: 0

95 erkek/kadın toplam nüfusta: 1

05 erkek/kadın (2006 tahmini) Bebek ölüm oranı: 160

23 ölüm/1,000 doğan bebek (2006 tahmini) Ortalama hayat süresi: Toplam nüfus: 43

34 yıl erkeklerde: 43

16 yıl kadınlarda: 43

53 yıl (2006 tahmini) Ortalama çocuk sayısı: 6

69 çocuk/1 kadın (2006 tahmini) HIV/AIDS - hastalıklarına yakalanan yetişkin sayısı: %0

01(2001 verileri) Ulus: Afgan Nüfusun etnik dağılımı: Pestunlar %42, Tacikler %27, Hazaralar %9, küçük etnik unsurlar (Aymaklar, Türkmenler, Beluciler ve diğerleri) %13, Özbekler %9 Dinler: Sünni Müslümanlar %80, Şii Müslümanlar %19, diğerleri %1 Dil: Resmi dil Pestuca ve Tacikçedir

Nüfusun %35 i Pestuca, %50 si Farisice (Dari), %11 i Özbekce ve Türkmence, %4 ü Belucice ve Pasice) ve diğer azınlıkların dillerinde konuşmaktadır

Okur yazar oranı: 15 yaş ve üzeri bilgiler toplam nüfus: %36 erkeklerin: %51 kadınların: %21 (1999 tahmini)

Demografi

Yüzölçümü yaklaşık Fransa kadar olan Afganistan'ı Hindikuş ve Pamir sıradağı zincirleri kuzey ve güney olmak üzere iki bölüme ayırır

1979'da, Sovyet-Afgan Savaşı öncesi yaklaşık 15 milyon nüfusu bulunan Afganistan'ın 2006 itibariyle tahmini nüfusu 31 milyon'dur

Halkın çoğunluğu Sünni olmak üzere tamamı Müslümandır

Başkent Kabil ülkenin en büyük kentidir; diğer önemli kentler batıda Herat, güneyde Kandahar ve kuzeyde Mezar-ı Şerif'tir

Yerel ve ulusal düzeyde bütünleşmenin zayıf olduğu Afganistan'da coğrafi engellerin yanında toplumsal hayatın da büyük sorunları vardır

Okuma yazma oranı yüzde 10 civarında olan Afganistan fert başına düşen gelir bakımından da dünyanın en yoksul ülkeleri arasındadır

Etnik Gruplar; Peştun: % 42, Tacik: % 27, Hazara: % 9, Özbek: % 9, Aymak: % 4, Türkmen: % 3, Beluci: % 2, Diğer: % 4

Ekonomik Göstergeler

Ekonomiye genel bakış: Afganistan kara il çevrili bir ülkedir, ekonomisi tarıma ve hayvancılığa (koyun ve keçi yetiştirmeye) bağlıdır

İş gücü: 15 milyon (2004 verileri) Sektörlere göre işgücü dağılımı: tarım %80, endüstri %10, hizmet %10 (2004 verileri) Endüstri: Küçük çapta tekstil, sabun, mobilya, ayakkabı, gübre, çimento; el yapımı halılar; doğal gaz, yağ, kömür, bakır işletmeleri

Elektrik üretimi: 905 milyon kWh (2003 tahmini) Elektrik tüketimi: 1

042 milyar kWh (2003 tahmini) Elektrik ihracatı: 0 kWh (2001 tahmini) Elektrik ithalatı: 200 milyon kWh (2003) Tarım ve hayvancılık ürünleri: haşhaş, buğday, meyveler, fındık; yün, deri İhracat tutarı: 471 milyon$ (2005 verileri) İhracat ürünleri: haşhaş, meyve ve fındık, el yapımı halılar, yün, pamuk, deri, değerli taş ve mücevherler

İhracat ortakları: Pakistan, İran, Almanya, Hindistan, Birleşmiş Krallıklar, Belçika, Lüksemburg, Çek Cumhuriyeti İthalat tutarı: $3

87 milyar (2005 verileri) İthalat ürünleri: Yabancı sermaye, yiyecek ve petrol ürünleri, cok sayıda tüketim malı İthalat ortakları: Pakistan, İran, Japonya, Singapur, Hindistan, Güney Kore, Almanya Dış borç tutarı: 8 milyar $ (2004 verileri) Para birimi: afgani (AFA) Para birimi kodu: AFA Mali yıl: 21 Mart - 20 Mart

Ulaşım ve Taşımacılık

Demiryolları: toplam: 24

6 km Karayolları: toplam: 21,000 km asfalt: 2,793 km asfalt olmayan: 18,207 km (1998 tahmini) Su yolları: 1,200 km Boru hatları: 180 km Limanları: Keyrabad, Shir Khan Hava alanları: 45 (2000 tahmini) Helikopter alanları: 3 (2000 tahmini)

10-19-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Devletler Coğrafyası - Afganistan Devletler Coğrafyası - Afganistan Afganistan, resmi adıyla Afganistan İslam Cumhuriyeti Asya'da denize sınırı olmayan bir ülkedir Orta Asya'da bulunur ama etnik ve kültürel bağlarından dolayı bazı kaynaklar tarafından Orta Doğu'da kabul edilir Doğu ve güneyde Pakistan, batıda İran, kuzeyde Türkmenistan, Özbekistan ve Tacikistan ile çevrilidir Batı ve doğu arasındaki yolların kesişme noktasında bulunan Afganistan, bir etnik grup ve kültürler mozaiğidir Ticaretin merkez noktalarından birinde olan Afganistan, bu stratejik konumu nedeniyle tarih boyunca İranlılar, Yunanlılar, Araplar, Türkler, Moğollar, İngilizler ve Sovyetler gibi çeşitli ulusların istilasına uğramıştır Nüfus Bilgileri Nüfus: 31,056,997 (2006 Temmuz ayı tahmini) Yaş yapısı: 0-14 yaşlarda: %446 (erkek 7,095,117/kadın 6,763,759) 15-64 yaşlarda: %529 (erkek 8,436,716/kadın 8,008,463) 65 yaş ve üzerinde: %24 (erkek 366,642/kadın 386,300) (2006 tahmini) Nüfus artış oranı: %267 (2006 tahmini) not: Bu oran İran mültecilerini de kapsar Mülteci sayısı: 2306 mülteci/1,000 nüfus (2004 tahmini) Cinsiyet oranı: doğumlarda: 105 erkek/kadın 15 yaş altı: 105 erkek/kadın 15-64 yaşlarında: 105 erkek/kadın 65 yaş ve üzeri: 095 erkek/kadın toplam nüfusta: 105 erkek/kadın (2006 tahmini) Bebek ölüm oranı: 16023 ölüm/1,000 doğan bebek (2006 tahmini) Ortalama hayat süresi: Toplam nüfus: 4334 yıl erkeklerde: 4316 yıl kadınlarda: 4353 yıl (2006 tahmini) Ortalama çocuk sayısı: 669 çocuk/1 kadın (2006 tahmini) HIV/AIDS - hastalıklarına yakalanan yetişkin sayısı: %001(2001 verileri) Ulus: Afgan Nüfusun etnik dağılımı: Pestunlar %42, Tacikler %27, Hazaralar %9, küçük etnik unsurlar (Aymaklar, Türkmenler, Beluciler ve diğerleri) %13, Özbekler %9 Dinler: Sünni Müslümanlar %80, Şii Müslümanlar %19, diğerleri %1 Dil: Resmi dil Pestuca ve Tacikçedir Nüfusun %35 i Pestuca, %50 si Farisice (Dari), %11 i Özbekce ve Türkmence, %4 ü Belucice ve Pasice) ve diğer azınlıkların dillerinde konuşmaktadır Okur yazar oranı: 15 yaş ve üzeri bilgiler toplam nüfus: %36 erkeklerin: %51 kadınların: %21 (1999 tahmini) Demografi Yüzölçümü yaklaşık Fransa kadar olan Afganistan'ı Hindikuş ve Pamir sıradağı zincirleri kuzey ve güney olmak üzere iki bölüme ayırır 1979'da, Sovyet-Afgan Savaşı öncesi yaklaşık 15 milyon nüfusu bulunan Afganistan'ın 2006 itibariyle tahmini nüfusu 31 milyon'durHalkın çoğunluğu Sünni olmak üzere tamamı Müslümandır Başkent Kabil ülkenin en büyük kentidir; diğer önemli kentler batıda Herat, güneyde Kandahar ve kuzeyde Mezar-ı Şerif'tir Yerel ve ulusal düzeyde bütünleşmenin zayıf olduğu Afganistan'da coğrafi engellerin yanında toplumsal hayatın da büyük sorunları vardır Okuma yazma oranı yüzde 10 civarında olan Afganistan fert başına düşen gelir bakımından da dünyanın en yoksul ülkeleri arasındadır Etnik Gruplar; Peştun: % 42, Tacik: % 27, Hazara: % 9, Özbek: % 9, Aymak: % 4, Türkmen: % 3, Beluci: % 2, Diğer: % 4 Ekonomik Göstergeler Ekonomiye genel bakış: Afganistan kara il çevrili bir ülkedir, ekonomisi tarıma ve hayvancılığa (koyun ve keçi yetiştirmeye) bağlıdır İş gücü: 15 milyon (2004 verileri) Sektörlere göre işgücü dağılımı: tarım %80, endüstri %10, hizmet %10 (2004 verileri) Endüstri: Küçük çapta tekstil, sabun, mobilya, ayakkabı, gübre, çimento; el yapımı halılar; doğal gaz, yağ, kömür, bakır işletmeleri Elektrik üretimi: 905 milyon kWh (2003 tahmini) Elektrik tüketimi: 1042 milyar kWh (2003 tahmini) Elektrik ihracatı: 0 kWh (2001 tahmini) Elektrik ithalatı: 200 milyon kWh (2003) Tarım ve hayvancılık ürünleri: haşhaş, buğday, meyveler, fındık; yün, deri İhracat tutarı: 471 milyon$ (2005 verileri) İhracat ürünleri: haşhaş, meyve ve fındık, el yapımı halılar, yün, pamuk, deri, değerli taş ve mücevherler İhracat ortakları: Pakistan, İran, Almanya, Hindistan, Birleşmiş Krallıklar, Belçika, Lüksemburg, Çek Cumhuriyeti İthalat tutarı: $387 milyar (2005 verileri) İthalat ürünleri: Yabancı sermaye, yiyecek ve petrol ürünleri, cok sayıda tüketim malı İthalat ortakları: Pakistan, İran, Japonya, Singapur, Hindistan, Güney Kore, Almanya Dış borç tutarı: 8 milyar $ (2004 verileri) Para birimi: afgani (AFA) Para birimi kodu: AFA Mali yıl: 21 Mart - 20 Mart Ulaşım ve Taşımacılık Demiryolları: toplam: 246 km Karayolları: toplam: 21,000 km asfalt: 2,793 km asfalt olmayan: 18,207 km (1998 tahmini) Su yolları: 1,200 km Boru hatları: 180 km Limanları: Keyrabad, Shir Khan Hava alanları: 45 (2000 tahmini) Helikopter alanları: 3 (2000 tahmini)