Dinlerin Ve Kültürlerin Harmanlandiği Bir Kentimiz... Aksaray

DİNLERİN VE KÜLTÜRLERİN HARMANLANDIĞI BİR KENTİMİZ AKSARAY

Kapadokya Bölgesi içinde yer alan Aksaray ili MÖ 8binden
itibaren iskan edilmiştir Aşıklı Höyük, Akeramik Neolitik Döneme
ait Anadolu'daki ilk köy yerleşimlerinden birisidirTarihi süreç
içerisinde Aksaray çeşitli medeniyetlere beşiklik yapmıştır
MÖ3000-2000 yılları arasında Asur Ticaret Kolonileri Devrinde
en önemli ticaret merkezlerinden birisi kent merkezi yakınlarındaki
Acemhöyük'tür İlde daha sonra Hitit, Roma, Bizans, Selçuklu ve
Osmanlı Dönemleri yaşanmıştır

MS I yüzyılda havari Aziz Paul ve müridleri tarafından Anadolu'da
yayılmaya başlayan Hıristiyanlık çok tanrılı Roma taraftarlarının büyük
tepkisine neden olduğundan, ilk Hıristiyanlar korunmak amacıyla bu
yöreye gelmişlerdir
1142 yılında Selçuklu egemenliğine giren, 1923 yılında il olan Aksaray, 1933 yılında Niğde iline bağlı ilçe, 1989 yılında ise tekrar il olmuştur 6 ilçesi, 48 belediyesi ve 146 köyü vardır 2000 Yılı sayımına göre 396084 nüfusa sahiptir

ADI NEREDEN GELMİŞTİR
Tarihte kurulan her köyün, her şehrin adının ister gerçek olsun, ister rivayet, isterse efsane bir hikayesi vardır Aksaray'ın da adı hakkında bir çok rivayet, bir çok efsane anlatılır Aksaray'ın adının ilk olarak I Hattuşili ye ait eski Hitit metinlerinde geçen "Nenessa (Nenossos) olduğu sanılmaktadırMÖ 718 yılında Yeni Asur kralı IISargon vergi vermeyi durduran ve Muşkili Mita (Frig kralı Midas) ile Kargamış Kralı Pisiris ile işbirliğine giren Şinukhtulu Kiaki'ye karşı Tabal seferi başlatmıştır Aksaray İli yakınlarında olduğu düşünülen bu kentin adı, eski Asur metinlerinde Şinakhatum olarak geçmektedirSefer sonucunda Kiakki'nin egemenliği sona ermiş Şinukhtu kenti Atunalı Kurti'nin yönetimine bırakılmıştır Aksaray Merkezinde bulunan Hitit hiyeroğlifli stelde adeta Aksaray'ın Geç Hitit dönemindeki Şinukhtu kenti olduğuna desteklemektedir
Persler bölgeyi iş-gal ettiklerinde "Güzel atlar ülkesi" manasına ge-len "CAPPADOCIA" adını bu bölgeye vermişlerdir "Garsaura" olarak bilinen Aksaray'a MÖ 42'de son Kapadokya Kralı Archelaos kendi adına atfen "Kolonea-Archelais" adını vermiştir Orta Çağlarda, Bizans Döneminde bu adın "Taxara" şeklinde değiştiği izlenir En eski Selçuknamelerde "Aksera, Aksara" sözcükleri kentin adı olarak kullanılmıştır Aksaray'da büyük evliyalar yetişmesinden dolayı bir adı da "Dar-i Süleha" dır Evliya Çelebi Seyahatnamesinde bu kenti, "Piga Helena" olarak nitelemiştir

NASIL GİDİLİR
İlin Karayolu ile Komşu İllere ve Bazı Büyük İl Merkezlerine Uzaklığı
Aksaray-Ankara 225 Km
Aksaray-Adana 265 Km
Aksaray- Mersin 258 Km
Aksaray- Konya 148 Km
Aksaray-İstanbul 674 Km
Aksaray-İzmir 693 Km
Aksaray-Niğde 121 Km
Aksaray-Nevşehir 75 Km

NELER ALINIR
-Tel Kırma (Bartın) İşi ile yapılmış şal, kemer, gece çantası, baş örtüsü, yatak ötüsü,
-Sim Kırma (Maraş) İşi ile yapılmış hırka, sabahlık, gece elbisesi, dekoratif eşyalar, kemer iğne, yüzük, ayakkabı ve terlik,
-Folklorik bez bebekler
-Taban, kelle, çift somya, minder, namazlık, yastık, heybe ve eğerlik örtüsü adı verilen çeşitlerde dokunmuş Taşpınar halısı

TARİHİ ESERLER
Hanlar - Kervansaraylar (Aksaray'a 10-50 km içerisinde, rahat ulaşılabilen tarihi şaheserler)
AĞZIKARAHAN (HOCA MESUD HANI) (Aksaray-Nevşehir hattında 15 km)
ALAYHAN (Aksaray-Nevşehir hattında 35 km)
ÖRESİN HAN (Aksaray-Nevşehir hattında 12 km)
SULTANHANI (Aksaray-Konya hattında 42 km)

Türbeler-Camiler:

Kılıçarslan Türbesi,Somuncu Baba Türbesi ,Şeyh Cemalettin-i , Aksaray-i Türbesi ,Taptuk Emre Türbesi ,Yunus Emre Türbesi
Yusuf Hakiki Baba Türbesi

Kiliseler :

Ala Kilise,Aziz Anargiros Kilisesi ,Aziz Gregorius Kilisesi ,Bahattin Samanlığı Kilisesi,Çanlı Kilise,Daniel Pantonassa,Direkli Kilise,Eğritaş Kilisesi ,Kale Manastır Kilisesi
Karagedik Kilisesi,Kızıl Kilise ,Kokar Kilise,Pürenliseki Kilisesi
Saint Georges Kilises,Saint Michel Kilisesi,Selime Kadetrali,
Sivişli Kilise ,Sümbüllü Kilise,Yılanlı Kilise ,Yüksek Kilise

Diğer Tarihi Eserler :

Antik Nora Viranşehir,Aşıklıhöyük ,Darphane,Eğri Minare , Müze-Zinciriye Medresesi ,Paşahamamı,Ulu Camii ,Yeşilova (Acemhöyük) ,

Daha Neler :

Kalanlar, Nakkaş, Debbağlar Köprüleri ve Başköprü, Ziga Kaplıcaları

Ne Yenir ?
Aksaray'da hububatın geniş bir alana yayılmış olması ile bundan mamul yiyecekler, hayvancılığın gelişmiş olması dolayısıyla da et ve süt mamulleri, ayrıca bağ ve bahçelerden elde edilen sebze ve meyvelerle de mutfak için oldukça zengin malzemeler elde edilmektedir
- ŞEPE: Küçük ölçüde açılarak pişirilen yufkadır
- SIKMA: Şepeden biraz büyükçe açılan ve içine tereyağı, taze çökelek veya peynir konarak meydana getirilen dürümdür
- ÇÖREK
- MAYALI: Yine hamurun mayalanmasıyla küçük bazılar yapılır Bu bazılar 1-15 cm kalınlığında açılarak saç üzerinde pişirilir
- ERİŞTE
- KUSKUS PİLAV
- DOLMA MANT
- KATIKLI AŞ: Bir çeşit yaz yemeğidir Torbada süzülmüş yoğurt, soğuk bulgur pilavı ile karıştırılarak çorba gibi içilir
- PELTE: İnce un ve pekmez belirli bir kıvama kadar kaynatılarak pişirilir Sonra üzerine tereyağı dökülür
- SOĞANLAMA
- TARHANA ÇORBASI
- SARIĞI BURMA (KATMER)
- HÖŞMERİM: Genellikle köylülerin yaylada oldukları zaman yapılır Tereyağ eritilir, içerisine un atılarak ateş üzerinde, un tanecikler haline gelinceye kadar bir müddet karıştırılır ve soğumadan yenir
- SAC BÖREĞİ
- BAMYA ÇORBASI
- YOĞURT ÇORBASI
- ARABAŞ
- KALBURABASTI
- KAYGANA
- ÇİĞLEME: un, su, taze kaymak ve tuz

Yapmadan Ayrılma :
KAPADOKYA'yı, IHLARA VADİSİ'ni görmeden, fotoğraf çekmeden, şarabını içmeden, her kilometrede değişik görüntü veren Hasandağı'nın fotoğrafını çekmeden kat'iyen dönmeyin

kaynakca/ Bülent Pehlivan