Ekonomide İşlerin Düzelmesi 2009 Yılının Sonunu Bulur

Ekonomide işlerin düzelmesi 2009 yılının sonunu bulur


2009 yılı çok kimsenin beklediği kadar kötü geçmeyecek 2009 yılına girerken esen kriz rüzgârları, yılın ilk üç ayında hafifleyecek Yılın üçüncü üç ayında yavaşlayacak Yıl sonuna doğru morallerimiz düzelecek
Unutmayınız Türk ekonomisi bugüne kadar kaç defa battı, kaç defa çıktı ? Bu defa biz kendiliğimizden batmadık Dünya batarken bizi de aşağıya çekti Ama, şu veya bu şekilde biz bu defa da bu “belayı” atlatacağız
Geçen hafta Ekonomist dergisinde yayımlanan bir araştırmaya göre Türkiye son 20 yılda 5 resesyon yaşadı 20 yılda 5 defa başımız belaya girdi Türkiye bu 5 krizden ortalama 11 ayda düze çıktı En uzun süren kriz 14 ay süren 1998-1999 krizi oldu
Denilebilir ki, “O krizler Türkiye’nin krizi idi Bu kriz küresel kriz Küresel kriz eteğimizden çekerken biz nasıl ayağa kalkabiliriz Buna karşı da denilebilir ki, “Evet, bu kriz küresel kriz ama, her ülke aynı ölçüde etkilenmedi ABD bile silkinip düzelme arayışında Avrupa daha iyi durumda Asya krizi daha az hissediyor Biz bu karmaşada aradan çıkmayı başarabilme şansına sahibiz”

- Borsa canlanacak
- Enflasyon patlaması beklenmemeli
- Tarım krizden etkilenmeyecek
- Dolar 150-170’de dengelenir
- Gelirlerdeki artış sınırlı kalacak
- IMF ile anlaşılırsa döviz sorunu yaşamayacağız
- İhracattaki düşüş sınırlı kalacak

Yeni yıl halkımıza ne getirecek ?
Halkımız için önemli olan 2009 yılında gelirinin ne kadar artacağı, fiyatların nasıl artacağıdır
2009 yılında genel olarak hem maliyetler hem talep düşük olacağından fiyatlarda büyük ölçüde artma olmayacak Eski yıllardaki gibi enflasyon patlaması beklenmemeli
Fakat halkın (her seviyedeki halkın) gelirleri de artmayacak Ücret gelirine, kira gelirine, faiz gelirine bağlı ailelerde gelir artışı sınırlı kalabilecek Bu nedenle insanlar 2008 yılındaki kadar kolay para harcayamayacak
Krize bağlı moral bozukluğuna ve felaket bekleyişine bağlı olarak frenlenen tüketim ve yatırım harcamaları ancak yılın ikinci yarısında canlanacak
En mutlu insanlar kamu görevlileri
Kamu görevlileri 2009 yılında mutluluğun tadını çıkarmalılar Özel sektörde her düzeydeki çalışan, “Acaba bu ay patron maaşımı ödeyebilecek mi?/Acaba yarın beni de işten çıkaracaklar mı?/Maaşımı azaltırlar mı?” endişesiyle uyuyamazken, kamu görevlileri bu endişeleri duymayacak
Devlet kimseyi işten çıkarmayacak Kimsenin maaşını azaltmayacak, tersine, enflasyon oranında artıracak, maaşları da her ay gününde tıkır tıkır ödeyecek

Dolar 150-170 arasında gider gelir
Dolar ile işi olsun olmasın halkımızın en çok merak ettiği dolar fiyatıdır Ekonominin gidişini dolar fiyatına bakarak izler Dolar beklenen ölçüde yükselmedi Yılı 150 YTL dolayında bitiriyor
Dolar fiyatı 2009 yılında 3 etkenle artabilir (1) Yurtdışından döviz girişi yavaşlar (2) Türkiye’de dolara talep artar (3) Enflasyon tırmanışa gaçer Bunlar olmayacağına göre, dolar fiyatı 150 ile 170 YTL arasında gider gelir Yıl ortalaması 160 YTL olabilir Bu fiyat da hazmedilebilir bir fiyattır

Döviz sorunu yaşamayız
Kriz rüzgârı estiğinde en büyük korku döviz kıtlığı ile karşılaşma korkusuydu Gelişmeler ortaya koydu ki, 2009 yılında Türkiye döviz sorunu yaşamayacak İhtiyacımız olan dövizi (vadesi kısa, faizi biraz yüksek olsa da) bulabileceğiz Bu çok önemlidir
IMF ile anlaşmanın gecikmesi iyi olmadı ama, IMF ile anlaşma 2009 yılı başında gerçekleşir ise, bu da döviz konusunda rahatlık getirir Döviz sorununun çözümü (1) İçeride döviz fiyatlarının tırmanışını önler, (2) Küresel krize ek olarak içeride bir kriz çıkmasını önler

KOBİ’ler için 2009 ümit yılı
Türk sanayinde otomotiv sanayii, gemi inşa sanayii, iplik ve dokuma sanayii önemli sektörler ama, bu sektörler dışında da sektörlerimiz var
Bu sektörler dışındaki sektörlerde bulunan büyük sanayi kuruluşları ve KOBİ’lerin çoğu için 2009 yılında işler açılmaya başlayacak Hele yılın sonuna doğru iç ve dış piyasa daha iyi duruma gelecek
Dış pazarda bizim bir çok sektörün ürünü orta ve alt gelir grubunun tükettiği ürünler Kriz olsa da bunlara Amerika’da da Avrupa da da talep devam edecek İç talepte de durum aynıdır Bir süre para harcamayabilir ama, bu duraklama uzun süre devam edemez KOBİ’ler gelişen ve değişen şartlara kolay uyum sağlayacak yapıya sahip
Açık anlatımıyla, kısa bir geçiş süresinde batmayan, ayakta kalabilen kuruluşlar 2009 yılında rahatlama şansına sahip olacak İşler coşmayacak, koşmayacak ama açılacak

Birikimlerin adresi banka mevduatı olacak
Herkesin kendi ölçüsünde küçük veya büyük birikimi vardır Herkesin derdi (1) Birikimin anaparasının yok olmaması (2) Birikimin en yüksek getiriyi sağlamasıdır
2009 yılında birikimler için en güvenirli liman bankalardaki mevduat hesabı olacaktır Merkez Bankası’nın faiz indirimine bağlı olarak bankalar da mevduat faizlerini düşürebilir Fakat herhalde mevduat faizleri enflasyonun üzerinde reel getiri vermeye devam edecektir Altına ve dövize para bağlamak, ana parayı güvencede tutabilir ama, getirisi yoktur

Borsa iyi bir yatırım aracı olabilir
2009 yılında borsanın bugünkü kadar yerlerde sürünmesi beklenmemelidir Hele yıl sonuna doğru borsa endeksinde mutlada beklenenin üzerinde artış olacaktır Bu demek değildir ki her şirketin hisse senedi aynı ölçüde artacak Tam tersine 2009 yılında borsada hisse senetlerinin fiyatları şirketlerin güçlerine paralel bir gelişme içinde olacaktır Çünkü 2009 yılı borsa şirketleri arasında bir tasfiye yılı olacaktır Bazı şirketler çok aşağılara düşecek veya listeden çıkacaktır
Borsada bilanço değerlemelerine bağlı olarak bilinçli hisse senedi yatırımı yapabilenler, bugünkü ucuz fiyatlarla hisse senedi satın alanlar, yılı önemli ölçüde kazanç ile kapatacaktır

Alışveriş merkezleriyle perakendecilik farklı
Balon yapan ekonomi şartlarında Türkiye’de bir alışveriş merkezleri (AVM) balonu oluştu Kriz olmasaydı da bu balon sönecekti Şimdi çok kişi AVM sorununu krize bağlıyor Sorun yanlış yapılanmadır Bu yanlış yapılanma süremezdi Sürmeyecek
Bunun arkasında halkın tüketiminin sıfır olması yok Bunun arkasında kira sorunu yok Halkımız alış verişine devam edecek Ama bundan sonra fiyatlar konusunda daha dikkatli olacak Türkiye’de perakendecilik sektörü ölmez Sıfır olamaz

Sanayide balonlar sönecekNasıl ki dünyada kriz öncesi bir balon var ise, bizde de sanayide bazı balonlar oluşmuştu Küresel piyasalardaki ve iç piyasadaki talep patlamasına ve ucuz döviz girdisine, kolay kredi imkanlarına bağlı olarak bazı firmalar balon yapmıştı 2009’da bu balonlar sönecek
Bizde balon yapan sektörlerin başında , inşaat sektörü (konut piyasası) ve demir çelik sektörü (hurda ithal demiri eriterek inşaat demirine dönüştürüp ihraç eden kuruluşlar) vardı
Küresel talebe bağlı olarak büyüyen iki önemli sektörümüz otomotiv sektörü ve gemi inşa sanayii sektörü 2009 yılını zorlanarak geçirecek Ama ayakta kalmaya devam edecek
2009 turizm sektöründe de sıkıntılı geçecek İplik ve dokuma sanayii krizden önce sorun yaşamaya başlamıştı sorunları devam edecek

Yeni yılın sorunu işsizlik
2009 yılının en büyük sorunu işsizlik olacak Bizde zaten işsiz sayısı yüksek idi Tabii ki onların sorunu da önemli Ama daha da önemli olan işten çıkarılanların sorunu
Beyaz yakalı ve mavi yakalı çok sayıda insan, kriz nedeniyle (veya kriz bahanesi ile) işten çıkarıldı Bunlar belli bir gelir düzeyine göre hayatlarını kurmuş insanlar
Yaş ve iş durumları nedeniyle yeni iş bulmaları güç ve imkânsız

Dış ticaret açığı küçülecek
İthalattaki gerileme, ihracat gelirindeki düşüşten daha büyük olacağına göre 2009 yılında dış ticaret açığı küçülecektir Özellikle otomotiv ve demir çelik sanayiindeki üretim yavaşlamasına bağlı olarak ithalat faturası küçülecek Petrol ve doğalgaz fiyatlarındaki ucuzlama döviz giderini azaltacak
Otomotiv ve demir-çelik sanayiindeki ihracat yavaşlamasına rağmen, diğer sektörlerdeki ihracat sayesinde ihracat gelirlerindeki düşme sınırlı kalacak

Tarımın kaderi
Tarım krizden etkilenmeyecek Tarımın kaderi hava şartlarına bağlı Bu yıl yağmur iyi yağar ise, tarım üretimi artar Tarım üretiminin artması hem kırsal kesimim gelirini artırır, hem ekonomiye iyilik getirir Unutmayalım önemli ölçüde tarım ürünü ihracatımız var

2009’u yüzde 1-2 büyümeyle tamamlayabiliriz
Genel olarak 2009 yılını yüzde 1 veya yüzde 2 büyümeyle tamamlamak mümkündür Bilindiği gibi büyüme üretime bağlıdır Üretimde gerileme olacak ama, üretim bütünüyle durmayacak İç talebin ve dış talebin yılın sonuna doğru canlanacağı dikkate alınır buna tarım üretiminin durumu da eklenir ise, 2009 yılında ekonominin küçülecek yerde az da olsa büyümeyi sürdürebileceği anlaşılır
Bütün bu anlatılanlar “iyimser” ama, gerçeğe yakın tahminlerdir Çok kişinin felaket bekleyişine girdiği dönemde iyimser tahminlerin alıcısı az olur ama Birilerinin de bunları yazması gerekir