Birleşmiş Milletler Örgütü

BİRLEŞMİŞ MİLLETLER ÖRGÜTÜ

Dünya'da barışı sağlamak, güvenliği korumak ve uluslar arasında ekonomik, toplumsal ve kültürel işbirliğini sağlamak amacıyla Birleşmiş Milletler antlaşmasında öngörülen yükümlülükleri yerine getirmeyi kabul eden devletler tarafından kurulan bir örgüttür
Birleşmiş Milletler antlaşması ile uluslararası adalet divanı 25-26 Haziran 1945'te San Fransısco konferansında oluşturuldu ve 24 Ekim 1945'te imzalanıp yürürlüğe girdi Birleşmiş Milletler örgütü bir hükümetler, devletler birliğidir
Asli üyeler San Fransısco Konferansına katılan ülkelerdir Kurucu üyeler arasında Türkiye ve Yunanistan da bulunmaktadır
Üyeliğe kabul: BM yükümlülüklerini yerine getirebilecek bütün barışçıl devletler üyeliğe kabul edilebilir Üyeliğe kabul kararı Güven-lik Konseyi'nin tavsiyesi üzerine Genel Kurul tarafından alınır Bir devlet üyeliğe kabul edildikten sonra ayrılmak isterse ön görülen 'üç yıllık önbildirim' şartına uymak zorundadır
Üyelikten çıkarma: Antlaşmada belirtilen ilkeleri sürekli çiğneyen, öngörülen şartları yerine getirmeyen ülke, genel kurul kararı ile üyelikten çıkarılabilir


Uluslararası Adalet Divanı
Genel Sekreter: Güvenlik Konse-yinin tavsiyesi ile Genel Kurul tarafından a-tanmakta olan idari organ Yüksek memur niteliğindeki genel sekreter zamanla yarı resmi arabuluculuk ve görüşmecilik yetkilerini de elde etmiştir
BM'in kuruluşundan günümüze kadar Genel Sekreterlik görevinde bulunanlar:
1-1946-1952 arası Trygve Lie (Nor-veç)
2-1953-1961 arası Dan Hammarskj-old (İsveç)
3-1961-1971 arası U Thant (Birman-ya)
4-1972-1981 arası Kurt Waldheim (Avusturya)
5-1982-1992 arası Perez De Cuellar
6-1992-1998 arası Butros Butros Gali
7-Günümüzde de Kofi Anan Genel Sekreterlik görevinde bulunmaktadır

Yardımcı Organlar
Çalışmaları yürüten organlar Genel Kurul, Güvenlik Konseyi, Ekonomik ve Sosyal Konsey, Vesayet Konseyi, Uluslararası Adalet Divanı ve Sekreterliktir
Genel Kurul BM üyesi tüm devletlerin temsilci bulundurdukları en üst organdır Çalışmalarını komisyonlar ile yürütmekte ve kararlar genel ilke olarak hazır bulunanların oy çoğunluğu ile alınmaktadır Komisyon çalışmaları yılda bir kez olağan olarak toplanan Genel Kurul'da görüşülerek karara bağlanmaktadır
Güvenlik Konseyi 1965 yılından bu yana beş üye (ABD, Çin, Fransa, İngiltere ve Rusya) sürekli, on üye iki yıllık süreler ile seçilerek değişken olmak üzere 15 üyelidir Güvenlik Konseyi'nde önerilerin karara dönüşebilmesi için 9 üyenin olumlu oy kullanması gerekmektedir Ancak, usul konuları dışındaki oylamalarda karar alınabilmesi için sürekli üyelerden tümünün olumlu oy vermesi gerekmektedir
Uluslararası Adalet Divanı dokuz yıl süreyle seçilen onbeş yargıçtan oluşan yargı organıdırVesayet Konseyi (trusteeship conseil) bağımsızlığını kazanma ve kendi kendini yönetme bakımından sorunlu olan bölgelerde BM yönetimi oluşturulmasına dönük işlere bakan ve Güvenlik Konseyi'nin beş sürekli üyesi devlet temsilcisinden oluşan organdır Bu organ, 1994 yılında Birleşmiş Milletler'in vesayet yetkisi kullandığı son bölge olan Palau'nun bağımsızlığını ilan etmesiyle birlikte askıya alınmıştırSekreterlik başında Genel Kurul'un önerisi üzerine Güvenlik Konseyi'nce altı yıllık süre için atanan bir Genel Sekreter'in bulunduğu yürütme organıdır
Ekonomik ve Sosyal Konsey (ECOSOC) toplam 54 üyelidir Üyeler 14 Afrika, 13 Batı Avrupa ve diğer ülkeler, 11 Asya, 10 Latin Amerika ve Karayipler ve 6 Doğu Avrupa ülkelerini temsil etmek üzere üçer yıllık dönemler için seçilmektedir
Konsey yılda bir kez toplanmakta, genel olarak yaygın biçimde tanınan örgütlenmeler aracılığı ile çalışmaktadır: Kalkınma Programı United Nations Development Programme (UNDP) , Ticaret ve Kalkınma Konferansı United Nations Conference on Trade and Development (UNCTAD), Çevre Programı United Nations Environment Programme (UNEP), İnsan Yerleşmeleri Merkezi United Nations Centre for Human Settlements (Habitat) (UNCHS), Çocuk Fonu United Nations Children's Fund (UNICEF), Mülteciler Yüksek Komisyonu Office of the United Nations High Commissioner for Refugees (UNHCR) , Nüfus Fonu (UNFPA) , Dünya Gıda Programı (WFP), Uluslararası Uyuşturucu Denetim Programı
Ekonomik ve Sosyal Konsey, özerk örgütlerin Birleşmiş Milletler ile işbirliğini düzenleyen organ olarak önemli bir başka işlev yüklenmiştir Bu örgütlerden bazıları şunlardır: Dünya Bankası Grubu (WB), Uluslararası Para Fonu (IMF), Dünya ticaret Örgütü (WTO), Dünya Sağlık Örgütü (WHO), Gıda ve Tarım Örgütü (FAO), Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü (UNESCO), Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO)

Uzmanlık Kuruluşları
Bu kuruluşlar tüm dünyaya yönelik sınırlı yetkili, çeşitli biçimlerde BM'ye bağlı örgütlerdir Bunlardan bazıları şunlardır
Gıda ve Tarım örgütü (FAO)
Uluslararası Sivil havacılık Örgütü (ICAO)
BM Eğitim,bilim ve Kültür örgütü (UNESCO)
Uluslararası çalışma örgütü (ILO)
Uluslararası para fonu (IMF)
Dünya Sağlık örgütü (WHO)
BM'nin Etkinlikleri
Uyuşmazlıkların barışçıl yoldan çözümü:
Uluslar arasında herhangi bir uyuş-mazlığa veya anlaşmazlığa yol açabilecek durumların ortaya çıkması halinde BM üyesi olsun olmasın, Güvenlik Konseyi kendi insiyatifi ile herhangi bir devletin veya Genel Sekreterin başvurusu üzerine harekete geçebilir
Ne yapar?
1-Soruşturma yapabilir
2-Taraflar kendileri seçecekleri barışçı yollardan anlaşmazlıklarını çözmeye çağırabilir
3-Her türlü uygun düzeltme usul ve yöntemi tavsiye edebilir Yani görüşme, soruşturma, arabuluculuk, uzlaştırma, hakemlik gibi yöntemlerle soruna çözüm arar
Barışa karşı tehdit, barışın bozulması ve saldırı durumlarındaki eylemler:
Hukuken esas yetki Güvenlik Konse-yine aittir Konsey, barışa karşı tehdit, saldırı durumu ve barışın bozulması hallerini saptar Uluslararası barışın sağlanması için tavsiye-lerde bulunur Bazı önemli olaylarda da zorlayıcı nitelikte kararlar alabilir
Ekonomik ve Toplumsal Faaliyet
Birleşmiş Milletlerin ana amaçlarından bir tanesi de uluslararası işbirliği yoluyla ulusların ekonomik ve toplumsal ilerlemesinde yardımcı olmaktır BM özellikle az gelişmiş ülkelerde teknik yardım konusunda çok etkindir

1 Genel Kurul
Genel Kurul (GK)Birleşmiş Milletler’in (BM) asıl müzakere organıdır BM’ye üye ülkelerin temsilcilerinden oluşmuştur Her üyenin 1 oy hakkı bulunmaktadır Barış ve güvenlik, yeni üye katılımı ve bütçe konularındaki müzakereler 2/3’lük nitelikli çoğunluk oyu ile karara bağlanır Diğer konulardaki kararlar, 1/2’lik basit çoğunluk sistemi ile alınmaktadır Bu kararların hükümetler üzerinde bağlayıcı bir etkisi yoktur; ancak dünya kamuoyunun gözündeki ülke değeri ve dünya düzeninin ahlaki etkileri, alınan kararları etkin kılmaktadır
BM yıllık programı, bu kararlara göre şekillendirilmektedir Yıllık Program, komiteler, uluslararası konferanslar, GK tarafından oluşturulan uzmanlar grubu ve BM Genel Sekreteri tarafından yürütülür
BM Anlaşmasının birinci bölümünde amaçlar ve prensipler açıklanmıştır Bunlar;

• Uluslararası güvenlik ve barışın korunması ile silahsızlanma konularında işbirliğini artırıcı tavsiyelerde bulunma,
• Uluslararası güvenlik ve barışın korunması amacını güden her konuyu tartıp gözetme,
• BM anlaşmasından doğan yükümlülükler ile ilgili her konuyu takip edip yürütme ve uygulatma,
• Uluslararası siyasal işbirliğini, insan haklarını ve temel hak ve özgürlükleri geliştirici çalışmalarda bulunma,
• Ekonomik, sosyal, kültürel, eğitimsel ve sağlık alanlarında uluslararası gelişimi sağlama,
• Sorunların barışçıl yollarla çözümünü sağlama,
• BM Güvenlik Konseyi’nden (BMGK) ve BM’nin diğer organlarından gelen raporları değerlendirme,
• BM bütçesini yapmak,
• BMGK’nın geçici üyelerini, Ekonomik Konseyin üyelerini, Vesayet Konseyi üyelerini, BMGK ile Uluslar arası Adalet Divanı (UAD)yargıçlarını seçmek ve BMGK önerisi ile BM Genel Sekreterini atamak,

olarak belirlenmiştir
Kasım 1950’de getirilen “Barış İçin Birleşim” planına göre, barışa bir tehdit oluştuğunda BMGK oybirliği sağlayamazsa, Genel Kurul meseleyi acilen görüşüp karara bağlama yetkisine sahiptir Vereceği karar kuvvet kullanımını da içerebilir zira önemli olan barışın sağlanması ve sürdürülmesidir
Genel Kurul düzenli birleşimleri, her yıl Eylül ayının üçüncü Salı günü başlar ve Aralık ayının son haftasına dek sürer Ancak son yıllarda bu tüm yıl sürmektedir Her dönem başında yeni başkan, başkan yardımcıları ve Genel Kurul’un 6 ana komitesinin başkanları seçilir Coğrafi temsil eşitliğinin sağlamak için başkanlık her yıl beş grup arasında dönüşümlü gerçekleştirilir Bu gruplar, Afrika, Asya, Doğu Avrupa, Latin Amerika ve Karayipler ve Batı Avrupave diğer ülkeler şeklindedir
Genel Kurul, olağan toplantıları dışında, BMGK’nın çağrısı üzerine basit çoğunluk sistemine göre olağanüstü toplanabilir
Ana Komiteler;

• Birinci Komite-Silahsızlanma ve Uluslararası Barış
• İkinci Komite-Ekonomik ve Mali Komite
• Üçüncü Komite-Sosyal, İnsani ve Kültürel Komite
• Dördüncü Komite-Özel Siyasi ve Dekolonizasyon Komitesi
• Altıncı Komite-Yasal Komite

şeklindedir
Genel Kurul Başkanı, 21 Başkan Yardımcısı ve 6 Komisyon Başkanı’ndan oluşan bir de Genel Komite vardır Genel Kurul, daha önce komitelerde araştırılıp incelenmiş ve komitelerin rapor ettiği konuları karara bağlar
Genel Kurul Sekreteryası tüm Genel Kurul toplantılarının düzenlenmesini organize eder Ön görüşmelerin, hazırlık toplantılarının ve Genel Komite toplantılarının yapılması Genel Kurul Sekreteryasının görevidir
2 Güvenlik Konseyi
Güvenlik Konseyi’nin (BMGK) asıl görevi, BM Anlaşmasına göre uluslararası barış ve güvenliğin sağlanmasıdır Sürekli olarak iş başındadır ve tüm yıl boyunca görev yapar Uluslararası barışa bir tehdit oluştuğunda öncelikle tarafların anlaşmazlığı barışçıl yollardan çözmelerini tavsiye eder Hatta bazı durumlarda BMGK kendisi arabuluculuk faaliyetlerini yürütür, bazen de bir arabulucu tayin eder Çatışma durumunda ilk önce bunu durdurmayı ve ateşkesi sağlamayı hedefler BM Barış Gücü’nü bu sorunlu bölgelere sevk edebilir
BMGK, ekonomik ambargo, ticari ambargo veya kuvvet kullanımına karar verme yetkisine sahiptir Bu durumlarla karşılan bir üye ülke, BMGK tarafından üyelikten doğan haklarını kullanamayacağı gibi, yükümlülükleri ihlal durumunda üyelikten atılır
BMGK, 15 üyeye sahiptir, bunların 5’i daimi üyedir Bu 5 daimi üye; İngiltere, Fransa, ABD, Çin ve Rusya’dır Diğer ülkeler 2 yıllığına seçilirler Her üyenin 1 oyu vardır; daimi üyelerin veto hakkı vardır Kararlar en az 9 üyenin olumlu oyu ile alınır Kuvvet kullanımı kararlarında 5 daimi üyenin bu 9 üye arasında olumlu karar vermesi gerekir
Tüm üye ülkeler, BM Anlaşmasına göre, BMGK kararlarına uymayı kabul ederler
BMGK görev ve yetkileri;

• BM ilkelerine ve amaçlarına göre uluslar arası barış ve güvenliği korumak,
• Uluslararası düzeni bozacak uyuşmazlıkların nedenlerini araştırmak,
• Anlaşmazlıkları çözecek metodlar geliştirmek,
• Barışı tehdit eden durumlarda saldırgana uygulanacak planları geliştirmek,
• Saldırdanlığı önleyecek ekonomik ve ticari ambargo kararı alarak üyelerini bu karara uymaya davet etmek,
• Saldırgana askeri müdahalede bulunmak,
• Yeni üye adayları önermek,
• Stratejik bölgelere BM adına mütevelli heyet atamak,
• Genel Kurul’a BM Genel Sekreteri’ni önermek ve Uluslararası Adalet Divanı yargıçlarını Genel Kurul ile birlikte seçmek,

şeklinde özetlenmiştir
BMGK, gerekli gördüğü durumlarda komiteler kurabilir, barışı koruyucu operasyonlar gerçekleştirebilir BM Anlaşmasından doğan insan haklarını korumaya yönelik her türlü önlemi alabilir
3 Ekonomik ve Sosyal Konsey
Ekonomik ve Sosyal Konsey, yüksek yaşam standartları sağlamak, uluslararası ekonomik problemlere çözüm bulmak, gelir eşitsizliğini gidermek ve insan haklarını ırk, dil ve din gözetmeksizin sağlamak amacı ile kurulmuştur
Görevi bu amacı BM kuralları veilkeleri çerçevesinde gerçekleştirmektir
Genel Kurul tarafından, üye ülkeler arasından üç yıllığına seçilen 54 üyesi vardır Basit çoğunluk sistemi esastır, her üyenin 1 oyu vardır
Her yıl New York ya da Cenevre’de beş veya altı haftalığına toplanır Sivil toplum kuruluşlarıyla ilişkilere önem verir Genel Kurula karşı yükümlüdür
4 Vesayet Konseyi
Uluslararası vesayet sistemini geliştirmek için kurulmuştur Güvenlik Konseyi’nin 5 daimi üyesi üyeleridir Dünya devletlerinin tümünün bağımsızlığını sağlamayı amaç edinir Her üyenin 1 oyu vardır
5 Uluslararası Adalet Divanı
BM’nin asıl yasal organıdır Hollanda’da Hague’da faaliyet gösterir Amacı uluslararası hukuku egemen kılmaktır Ülkeler arasındaki hukuki anlaşmazlıkları da çözmeyi hedefler Yetkili organları eliyle yetki de kullanabilir
Uluslararası Adalet Divanı (UAD), 9 yıllığına BM Genel Kurulu tarafından seçilen 15 yargıçtan oluşur Ülkelerinin en yüksek yargı organlarının üyesi olma koşulu vardır; uluslararası hukuku bilmeleri beklenir UAD, uluslararası hukuk içtihatını da oluşturur Bugüne dek 24 vakayı çözmüştür
6 Genel Sekreterlik
BM Genel Merkeznde New York’ta çalışır BM’nin günlük işlerini takip ediip yürütür Programların çalışmasını sağlar BM Genel Kurulu tarafından tekrarlanabilir 5 yıllık dönem için seçilir BM’nin ilgilendiği her konuyu takiple görevlidir
II PLANLAMA
Planlama, ussal yönetimin temel ilkesidir Ne yapılmak istendiği ve ne yapılacağı “planlama” ile düzenlenir Planlı çalışma, yerinde ve gerekli kararların zamanında alınmasını sağlamaktadır Yapılacak işin niteliği, nasıl yapılacağı, nerede gerçekleştirileceği, ne gibi şartlar altında yapılacağı, neler gerektireceği gibi çok önemli hususlarda önceden karar alma olanağı sağlar Yürütmenin önceden kararlaştırılması önemlidir
Planlama sahip olunan iş gücünün, mali olanakların, personelin, ekipmanın, lojistik yerin en etkili ve en ekonomik şekilde kullanılmasını sağlaması bakımından önemlidir Özellikle 21yy eşiğine geldiğimiz ve dünya nüfusunun hızla arttığı bir dönemde kaynakların ekonomik kullanımı oldukça büyük önem taşımaktadır
Planlama sayesinde iş akışı her aşamada kontrol altında bulundurulabilir Bu kontrol, herhangi bir problem ya da ani ve beklenmedik bir gelişme karşısında, işlerin aksamadan yürümesini de sağlayacak olan oto kontrol mekanizmasını da beraberinde getirir Ancakplanların katı ve kati kurallar yerine değişebilir ve esnek olmalarında fayda vardır; zira gelecekle ilgili tahminler, yani planlar, olağan olmayan durumlar nedeni ile değiştirilmek ihtiyacı gösterebilir
III ÖRGÜTLEME
Planlama kadar önemli başka bir olgu ise planlamayı ve yürütmeyi gerçekleştirecek olan örgütlerin meydana getirilmesidir Henry Fayol örgütlemeyi “bir kuruluşa çalışması için gerekli olan her şeyi sağlamaktır” şeklinde tanımlamıştır Planların verimli ve ekonomik olarak uygulanması amacıyla gerekli tüm koşulların sağlanıp sürdürülmesi çalışmalarına örgütleme denir Amaca ulaşmada gerekli olan tüm araç ve olanaklar örgütleme çerçevesinde toplanır Örgütleme içinde sorumluluk ve yetkilerin kişilere dağılımı ile kişilerin çalışma esaslarının ve çerçevelerinin belirlenmesi de vardır Planların gerektiği şekilde gerçekleştirilebilmesi, iyi bir örgüt ve örgütlenme sayesinde olur Örgütler amaç değil araçtırlar Örgütlenme de amaca giden bir ara süreçtir
Örgütlenmenin pek çok çeşidi vardır Dikey, görevsel, dikey ve kurmay ve komite tipi örgütlenme bunların başlıcalarıdır Örgütlenme uzmanlık alanına göre de yapılabilmektedir Oluşturulan örgütün bir örgütlenme şeması ile çalışması önemli bir noktadır Böylelikle görevler, yetkiler ve iş açısından açık bir bilgi ortaya konarak kolay denetim de sağlanmaktadır
IV YÖNETME
Yönetme, örgütün amaçlarına uygun olarak kişilerin çalıştırılması demektir Yönetme faaliyetine yalnızca personelin yönetilmesi şeklinde bir sınırlama getirilmemelidir Yönetme aynı zamanda eldeki sınırlı olanakların ve kaynakların da sınırlı zaman süresinde yönetilmesi olarak algılanmalıdır Bir kurumun tüm çalışanlarının başarıyı artıracak şekilde uyumlu hale getirilmesi yönetimin işidir
Yönetmede önderlik ve otorite çok önemli kavramlardır İşbirliği içinde ve en verimli şekilde çalışmak ancak bir önderin liderliğinde mümkündür Sevk ve idareyi bu unsur mümkün kılar Otorite ise kişilere iş yaptırabilme yetisine denir Bunun kapsamı kurumlara iş yaptırmak olarak da genişletilebilir
V EŞGÜDÜM
Eşgüdüm, bir kurumun düzenli ve işbirliği içinde çalışmasını sağlayan ve verimliliği artıran faaliyettir Yönetsel birimler, belli bir amaca ulaşmak için aynı konuda çalışan diğer kurumlarla be birimlerle işbirliği yaparak eşgüdümü sağlarlar Yönetsel birimlerin iyi örgütlenmiş olmaları ve ilişkilerinin iyi düzenlenmiş olması, eşgüdümde başarıyı getirir
Eşgüdümün çeşitli türleri mevcuttur Bunlar; hiyerarşiye dayanan, inandırıcı, komiteler yolu ile, yatay-dikey, iç-dış ve yapısal-görevsel eşgüdümdür
VI DENETLEME
Denetleme yönetme unsurlarının tamamlayıcı faktörüdür Hedeflenen bir amacı istenilen şekilde gerçekleştirmekte büyük yarar sağlar İşlerin planlandığı şekilde ve belirlenen ilkelerle öngörüldüğü gibi yürütülüp yürütülmediği denetleme ile belirlenir
Yönetimin kendi kendini denetlemesi önemlidir Ancak denetim türleri günümüzde denetimin önemi açısından bize yarar sağlayacaktır Bunlar günümüz yönetim biliminde; politik denetleme, yönetsel denetleme ve yargı denetimi olmak üzere üç grup halinde incelenmektedir
VII ÖRGÜT YÖNETİMİ İLKELERİ
Örgüt yönetimi belirli prensiplerle gerçekleştirildiği zaman örgütün başarısını olumlu yönde artırmaktadır Bu başarı, amaca hizmetin en önemli kriteri olarak belirmektedir Bu ilkelerin belli başlılarını inceleyerek Birleşmiş Milletler örgütünün örgüt yönetimi başarısını değerlendirmeden önce, bu prensipler incelenecektir
1 Hukuksal Yapı
Bir örgütün hukuksal yapısı, o örgütün kurulmasını sağlayan hukuki dayanakların tamamını kapsamaktadır Örgütün işleyişini sağlayan organlarının durumu, yetkileri, çalışma alanları, birbirleriyle ilişkileri, ulusal ve uluslararası hukuk açısından örgütün yasal zemini ve yasal geleceği konuları, bir örgütün hukuksal yapısını oluşturmaktadır
2 Örgüt Yapısı ve Tasarımı
Bir örgütün yapısı ve tasarımı, o örgütün işleyişini sağlayan yapılanmayı ifade etmektedir Örgütün iç ve dış ilişkilerini, hiyerarşisi ve organizasyonu konularından oluşmaktadır Örgütün organizasyon şeması, örgüt yapısı ve tasarımı açısından incelenmektedir
3 Örgüt Biçimi
Bir örgütün biçimi, o örgütün kurulma modeli ile ilgili tüm unsurları kapsamaktadır Örgütün kuruluş modeli, örgütlenme hiyerarşisi –dikey veya yatay- ve dar ya da geniş yönetim modeli gibi uyarlamalar, örgüt biçimini ifade etmektedir
4 Örgütsel Amaçlar
Bir örgütün örgütsel amaçları, o örgütün kurulma, var olma nedenlerinin tamamını kapsamaktadır Örgütün varlık nedeni, örgütsel amaçlar kapsamının konusudur
5 Örgütsel Etkinlik
Bir örgütün örgütsel etkinliği, o örgütün amacına uygun olarak hareket edip etmediği kavramı ile incelenmektedir Örgütün kuruluş amaçlarının tümünü yerine getirmesi ve faaliyet gösterdiği alanda amaçlarına uygun olarak etki göstermesi durumunda o örgütün etkin olduğundan bahsetmek mümkün olmaktadır
6 Örgüt Çevresi
Bir örgütün çevresi, o örgütün faaliyetini gerçekleştirirken ilişkide olduğu tüm kesimleri ifade etmektedir Örgütün iç çevresi ve dış çevresi kavramları bu başlık altında incelenen unsurlardır
7 Örgüt Çevre İlişkileri
Bir örgütün çevre ile ilişkileri, o örgütün faaliyetlerinin geliştirirken ilişki kurduğu kesimlerle olan davranış biçimlerini içermekte ve şekillendirmektedir
8 Motivasyon
Bir örgütün motivasyonu, o örgütün işleyişi sırasında üyelerini ve diğer örgütleri güdüleme gücünü ifade etmektedir Örgütün üyelerini ve örgüte üye olmayan unsurları etkileme ve örgütsel amaçları doğrultusunda faaliyet göstermelerini sağlayabilme yeteneği, motivasyon konusu ile incelenmektedir
9 Yetki Devri
Bir örgütte yetki devri, o örgütün işleyişini ve faaliyetlerini gerçekleştirirken, sahip olduğu yetkiyi başka organlara devrederek o organlar eliyle kullanması kavramını ifade etmektedir Yönetim modelleri ve bu modeller çerçevesinde yetki paylaşımı yetki devri olarak tanımlanmakta ve incelenmektedir
10 Teknoloji-Örgüt Yapısı İlişkisi
Bir örgütün teknoloji-örgüt yapısı ilişkisi, o örgütün işleyişi ve faaliyetleri sırasında teknolojiyi ne derece kullandığını teknoloji-örgüt yapısı ilişkisini oluşturmaktadır Teknolojinin örgütün yapılanmasını ne derece etkilediği ve bu etkinin olumlu sonuçları da bu kavram altında incelenmektedir
11 İletişim Düzeni
Bir örgütün iletişim düzeni, o örgütün faaliyetlerini gerçekleştirmek için gerçekleştirdiği kendi iç mekanizmasının çalışma düzenini ifade etmektedir Bilgi akışı, eğitim ve koordinasyon gibi hususlar bu başlık altında incelenmektedir
12 İnsana Bakış Açısı
Bir örgütün insana bakış açısı, o örgütün insana verdiği değeri ve faaliyetlerini gerçekleştirirken insan faktörünü ne derecede önemsediğini anlatmak için kullanılan bir kavramdır Örgütün insan hakları kavramına bakışı, temel hak ve özgürlükleri önemsemesi ve demokrasi kavramının örgüt açısından değeri gibi konular bu başlık altında incelenmektedir
13 Önderlik Stili
Bir örgütün önderlik stili, o örgütün faaliyeti ve işleyişi ile diğer örgütlere ve kurumlara yol gösterici rol üstlenip üstlenmediğini analiz eden kavramdır
VIII ÖRGÜTLENME İLKELERİ IŞIĞINDA BİRLEŞMİŞ MİLLETLERİN ÖRGÜT YÖNETİMİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ

• Planlama

Birleşmiş Milletler Örgütü, orta süreli bir planlama vadesi içinde kısa vadeli alt planlar bulunan bir planlama süreci içinde kurulmuştur Örgütün 1941’de başlayan kurulma çalışmalarının, birer yıllık aralıklarla gerçekleştirilen toplantılar sonrasında, 1945 yılında tamamlanması bunun göstergesidir Bu çalışma ve planların tümü yazılıdır ve bir kez kullanılmıştır

• Örgütleme

BM, komite tipi örgütlenme ile dikey-kurmay örgütlenmenin birlikte kullanıldığı bir örgütleme şekline sahiptir Ancak gelişmekte olan örgütlenme prensipleri açısından “hiyerarşik geniş yönetim modeli”ne geçiş de göstermektedir Birleşmiş Milletler, Genel Kurul, Güvenlik Konseyi, Ekonomik ve Sosyal Konsey, Vesayet Konseyi, Uluslararası Adalet Divanı ve BM Genel Sekreteri eliyle amaçlarını yerine getirmektedir Yönetim modeli, amacına uygun gerçekleştirilmiştir

• Eşgüdüm

BM eşgüdümü, BM Başkanlığı tarafından sağlanmaktadır Yukarıda saydığımız 6 ana organa bağlı alt organizasyonlar ve komiteler bulunmaktadır Bu bakımdan BM eşgüdümü, hiyerarşiye dayanan, dış, dikey ve göreve dayanan bir eşgüdümdür
BM kurulma süreci, 1941 yılında başlayan ve 1943’te tamamlanan bir ön hazırlık süreci ile bunu takip eden 1943-1945 yılları arasında ise kuruluş ve yürütme süreci aşamalarından geçmiştir Ön hazırlık süreci, halen BM Güvenlik Konseyi daimi üyesi bulunan 5 ülke tarafından gerçekleştirilmiştir Kuruluş süreci de bu ülkelerin koordinasyonundadır Ön hazırlık süreci olarak adlandırılan süre, bu 5 ülkenin örgütün yasal zeminini oluşturma çalışmalarını içerir Kuruluş süreci ise destek arayışı ve lojistik hazırlıkları içerir
BM Genel Kurulu karar merciidir Tüm organizasyon çalışmalarının koordinasyonu da yine BM Genel Kuruluna aittir Komiteler ve 6 ana organ çalışmalarını yürütür Konu ile ilgili uzmanlar, detaylı çalışmaları neticesinde üst merciiye bilgi sunmaktadırlar; karar da üst mercii tarafından verilmektedir Bu çalışma mekanizması, dikey-kurmay örgütlenme şeklidir Komiteler vardır; yetkililer kurulunun koordinatör başkanlığında çalışarak komite yönetim kuruluna gerekli bilgileri ve üstlendikleri görevlerin sonuçlarını sunarlar Altı ana organ da bu şekilde çalışır Bu çalışma mekanizması komite tipi örgütlenme şeklidir

• Yönetim

Birleşmiş Milletler idari yönetimi, BM Başkanlığı’na aittir ve dönemsel başkanlar başkanlığında oluşturulan bir Yetkili Başkanlık eliyle idari yönetim gerçekleştirilir Merkezi New York’da Birleşmiş Milletler bünyesindedir

• Denetim

Birleşmiş Milletler Genel Kurulu iç denetimin ana denetim merkezidir Bunun dışında 6 ana organın da iç denetim mekanizmaları bulunmaktadır Komiteler dahi iç denetim mekanizmasına sahiptirler Altı ana organın ve komitelerin denetleme raporlarının BM Genel Kurulu’nda denetlenilip olumlu oylanması ile bunlar aklanmaktadır Gerektiğinde yargı denetimine gitme yolu açıktır Böylece iç hiyerarşideki yönetsel denetim unsurununsonunda iç genel denetim tamamlanır Dış denetim ise politik denetleme unsuru ile sağlanır Üyelerin politik denetimleri BM’nin doğası gereği doğal bir prosedür olarak yerini almıştır Modern yönetim anlayışının denetleme unsurları, politik denetleme, yönetsel denetleme ve yargı denetimi olmak üzere üç grup halinde yer almaktadır

• Hukuksal Yapı

Birleşmiş Milletler’in kurulmasını sağlayan hukuki dayanakların tamamını 111 maddeden oluşan BM Anlaşması ile oluşturulmuştur BM Örgütü’nün işleyişini sağlayan organlarının durumu, yetkileri, çalışma alanları, birbirleriyle ilişkileri, ulusal ve uluslararası hukuk açısından örgütün yasal zemini ve yasal geleceği BM Anlaşması ile belirlenmiş bulunmaktadır

• Örgüt Yapısı ve Tasarımı

Birleşmiş Milletler’in işleyişini sağlayan yapılanma, iç ve dış ilişkilerinin yürütülmesi, hiyerarşisi ve organizasyon şeması, ekte sunulmuştur Örgüt yapısı ve tasarımı açısından BM modern yönetim kuramlarını takip eden bir yapılanmaya sahiptir

• Örgüt Biçimi

Birleşmiş Milletler,hiyerarşik geniş yönetim modeline geçişi sağlayacak şekilde oluşturulmuştur Uzmanlığa önem vermesi, fikir danışması ve yapılanması içinde uzman kararlarına göre geleceğini belirlemesi esasları “geniş yönetim modeli”ne önem verildiğinin ve bunun uygulandığının göstergesidir

• Örgütsel Amaçlar

Birleşmiş Milletler, uluslararası dostça ilişkiler geliştirmeyi; ekonomik, sosyal kültürel alanlarda uluslararası işbirliğini sağlamayı; üyelerin dış siyasetlerini uyumlaştıran bir merkez olmayı amaç edinmiştir Bu amaçlar BM’nin varlık nedenidir

• Örgütsel Etkinlik

Birleşmiş Milletler, amacına uygun olarak hareket ederek en üst seviyede etkinlik sergilemeyi başarmıştır Kuruluş amaçlarının tümünü yerine getirmekte ve faaliyet gösterdiği alanda amaçlarına uygun olarak etki göstermektedir Bosna’da üstlendiği barış misyonu, Irak-Kuveyt Savaşı’ndaki rolü, Somali’de gerçekleştirdiği dünya insanına yardım misyonu bu konudaki örneklerden bazılarıdır

• Örgüt Çevresi

BM çevresi, tüm dünyayı kapsamaktadır BM üyesi ülkeler örgütün iç çevresini, üye olmayan dünya ülkeleri dış çevresini oluşturmaktadır

• Örgüt Çevre İlişkileri

BM, faaliyetlerinin geliştirirken tüm dünya ile ilişki kurmaktadır Dünya barışı, demokrasi ve insan hakları ile ilgili artırıcı eylemler gerçekleştirebileceği tüm kesimlerle ilişki kurar Ülkeler, sivil toplum kuruluşları, devlet kuruluşları gibi kavramlar BM’nin çevre ilişkilerini gerçekleştirdiği kesimlerdir BM, çevre ile ilişkilerinde, açıklık politikasına, insan haklarına ve demokrasiye en üst düzeyde önem vermektedir

• Motivasyon

BM, işleyişi sırasında üyelerini ve diğer örgütleri güdüleme gücünü göstermiştir Diğer örgütleri de dünya barışına yönlendirebilmiştir Örneğin son yıllarda NATO da, BM gibi tüm dünyada barış artırıcı önlemlerle ilgili yeni politikalar geliştirmiştir BM ile aynı amaca hizmet için kurulan Milletler Cemiyeti BM gibi motivasyon yaratamadığından başarısız olmuştur BM’nin yüksek motivasyona sahip olduğu açıktır

• Yetki Devri

BM Genel Kurulu, işleyişini ve faaliyetlerini gerçekleştirirken, sahip olduğu yetkiyi başka organlara devretmekten kaçınmaz 6 ana BM örgütü ve komiteler bunun örneğidir BM yetki devrine önem verir

• Teknoloji-Örgüt Yapısı İlişkisi

BM, işleyişi ve faaliyetleri sırasında teknolojiyi maksimum seviyede kullanmaktadır Teknoloji, BM’nin örgüt yapılanmasını da etkilemiştir Tüm dünyaya yayılmış organları bulunan bir örgütün, amaçlarını gerçekleştirmek için, teknolojiden en üst şekilde yararlanması da doğaldır Örneğin Uluslararası Adalet Divanı merkezi Hollanda’dadır ve BM Genel Merkezi de New York’tadır Buna karşın bu iki kuruluş arasında teknoloji sayesinde hiçbir şekilde görev aksaklığı olmamaktadır Ayrıca üye ülkeleri de teknoloji kullanımına sevk etmektedir Bir BM yan kuruluşu olan IMF üye ülkelere bununla ilgili krediler sağlamaktadır

• İletişim Düzeni

BM iletişim düzeninde, bilgi akışı, eğitim ve koordinasyon çok önemlidir Örgütün oldukça geniş yapısı ve tüm dünya coğrafyasına dağılmışlığı da bu önemi artırmaktadır

• İnsana Bakış Açısı

BM insanı en üst düzeyde önemseyen bir örgüttür BM İnsan Hakları Evrensel Bildirisi, insan haklarının korunması ve tanınması anlamında en önemli uluslararası belgelerdendir BM, konut, barınma, yaşama ortamları, sağlık, yargı sorunları gibi temel sorunlarla ilgilenir İnsan hakları kavramına dayanır, temel hak ve özgürlükleri önemser ve demokrasi kavramının örgüt açısından değeri büyüktür BM, soğuk savaş döneminin sona ermesiyle doğu/batı eşitsizliğini gidermiştir Şimdi kuzey/güney arasındaki gelir dağılımı eşitsizliğine dayalı şiddetli adaletsizliği ve fakir zengin ayrımını gidermeyi amaçlamaktadır Zira bu eşitsizliğin giderilmesi, dünya barışı açısından çok önemlidir Tüm bunlar insan merkezli bir bakış açısını ifade etmektedir

• Önderlik Stili

BM, faaliyeti ve işleyişi ile diğer örgütlere ve kurumlara yol gösterici rol üstlenmiştir UNICEF, ILO, WHO, IMF gibi örgütlerin kuruluşu ve üstlendikleri etkin rolde BM örneğinin etkisi ve önderliği önemlidir
IX SONUÇ
Birleşmiş Milletler, gerek üstlendiği uluslararası rol gerekse üye sayısı bakımından dünyanın en büyük ve geniş örgütlenmelerinden birine sahiptir Modern yönetim anlayışına önem vermesi ve yapılanmasını buna göre düzenlemesi çok önemlidir Kurulduğu günden bu yana üstlendiği misyonu başarı ile gerçekleştirmiş ve bu alanda önder örgüt durumuna geçmiştir
Amaçları önemli olduğu kadar risklidir de Ancak gerçekleştirdikleri ve bunu sağlarken gösterdiği etkinlik, BM’nin amacına ulaşmada var olan riskleri birer birer yok ettiğini de göstermektedir
BM, bugüne dek olduğu gibi, bundan sonra da dünyanın saygın ve önder organizasyonu olmaya devam edecektir


TÜRKİYE'NİN BİRLEŞMİŞ MİLLETLER İLE İLİŞKİLERi
Bakanlığımız tarafından Birleşmiş Milletlerin eğitim alanında bir alt örgütü olan Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütünün (UNESCO) çalışmalarına aktif olarak katılım sağlanmaktadır
İki yılda bir düzenlenen ve UNESCO'nun bir sonraki dönemde uygulayacağı program ve bütçesinin görüşüldüğü UNESCO Genel Konferanslarına Millî Eğitim Bakanımızın başkanlığında Bakanlığımız, Dışişleri ve Kültür Bakanlıkları ile UNESCO Türkiye Millî Komisyonu temsilcilerinden oluşan bir heyetle katılım sağlanmaktadır UNESCO 32 Genel Konferansı, 29 Eylül - 17 Ekim 2003 tarihleri arasında Paris'te düzenlenmiştir
UNESCO'ya bağlı olarak faaliyet göstermekte olan Uluslararası Eğitim Bürosu (IBE) 1934 yılından beri düzenli olarak eğitim bakanları arasında diyalog ortamı sağlayan Uluslararası Eğitim Konferansını (ICE) düzenlemektedir Her Uluslararası Eğitim Konferansından önce IBE tarafından eğitimin gelişimi konusunda bir ulusal rapor hazırlanması ve sunulması istenmektedir En son Uluslararası Eğitim Konferansı "Tüm Gençler için Kaliteli Eğitim: Zorluklar, Yönelimler ve Öncelikler" teması ile 8-11 Eylül 2004 tarihleri arasında Cenevre'de gerçekleştirilmiştir Konferans için doküman olarak "Eğitimin Gelişimi Türkiye Ulusal Raporu" adlı kitapçık hazırlanmıştır

1990 yılında Tayland Jomtien'de kabul edilen bir deklarasyon ve eylem planı ile temelleri atılan Herkes için Eğitim (EFA) konusunda çalışmalar yürütülmektedir Bu çerçevede, hazırlanan Herkes için Eğitim 2000 Değerlendirmesi, 2000 Yılı Nisan ayında Senegal Dakar'da toplanan Dünya Eğitim Forumu'nda sunulmuştur Dünya Eğitim Forumu'nun toplantısında aşağıda belirtilen EFA amaçlarına ulaşılabilmesi için Dakar Eylem Çerçevesi kabul edilmiştir Dakar Eylem Çerçevesi'nin hedeflerine ulaşma konusunda öngörülen tarih 2015 yılıdır
I En başta dezavantajlı gruplar olmak üzere erken çocukluk bakımı ve eğitiminin iyileştirilmesi ve yaygınlaştırılması,
II Kız çocukları, zor durumda olan çocuklar ve etnik azınlık gruplarına dâhil çocuklar başta olmak üzere bütün çocukların 2015 yılına kadar kaliteli, zorunlu ve parasız bir ilköğrenime erişmelerinin ve tamamlamalarının sağlanması,
III Bütün gençlerin ve yetişkinlerin uygun öğrenme ve yaşam becerileri programlarına eşit erişimleri sağlanarak öğrenme ihtiyaçlarının karşılanması,
IV Kadınlar başta olmak üzere 2015 yılına kadar yetişkin okur-yazarlığı konusunda yüzde 50 oranında iyileşmenin ve bütün yetişkinlerin temel eğitim ve sürekli eğitime eşit erişimlerinin sağlanması
V İlköğretim ve orta öğretimde cinsiyete dayalı eşitsizliklerin 2005 yılına kadar ortadan kaldırılması ve kızların kaliteli bir temel eğitime tam ve eşit erişimi ve başarısı üzerinde yoğunlaşılarak 2015 yılına kadar cinsler arasında tam bir eşitliğin sağlanması,
VI Özellikle okur-yazarlık, aritmetik ve temel yaşam becerileri konusunda tanınan ve ölçülebilir öğrenme sonuçlarının herkes tarafından elde edilmesi için bütün yönleriyle kaliteli eğitimin geliştirilmesi ve mükemmelliğin sağlanması
BM ve bağlı kuruluşlarınca ilan edilen uluslararası gün, hafta, yıl ve onyıllar ülkemizde de benimsenmekte ve bu vesilelerle düzenlenen uluslararası, bölgesel ve alt bölgesel toplantılara katılım sağlanmaktadır Birleşmiş Milletler tarafından eğitim ile ilgili olarak 2005 Uluslar Arası Spor ve Beden Eğitimi Yılı, Birleşmiş Milletler Okuryazarlık Onyılı (2003-2012), Sürdürülebilir Kalkınma için Eğitim Onyılı (2005-2014) ilan edilmiştir
Birleşmiş Milletler son dönemde sürdürülebilir kalkınmaya büyük önem vermektedir Bu çerçevede ülkelerin sürdürülebilir kalkınmayı eğitim sistemlerine her düzeyde entegre edebilmesini teminen bir strateji belirlenmesi konusunda hem fikir olunmuştur Bu amaçla BM Avrupa Ekonomik Komisyonu (UNECE) Çevre Politikaları bünyesinde bir Görev Gücü oluşturulmuş olup Görev Gücünün çalışma ve toplantılarına Bakanlığımızca katılım sağlanmaktadır
Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı'nın görüşlerine başvurularak diğer ilgili Bakanlık ve kurumların işbirliğiyle UNESCO'nun tanınmış şahsiyetlerin ve tarihi olayların anılmasına yönelik faaliyetleri için ülkemizden aday gösterilmesine katkıda bulunulmakta ve bu bağlamda anılması kabul edilen kişi ve olayların Bakanlığımız merkez, taşra ve yurtdışı teşkilatına duyurularak bu çerçevede etkinlikler düzenlenmesi sağlanmaktadır

Güneydoğu Akdeniz'e kıyısı olan ülkeler arasında işbirliğini sağlayarak çevre eğitimini geliştirmeyi amaçlayan Güneydoğu Akdeniz Projesi (SEMEP), UNESCO 27 Genel Konferansı'nda kabul edilmiş olup, 29 Genel Konferansta da projenin Karadeniz bölgesindeki ülkeleri de kapsayacak şekilde genişletilmiştir İlgili tarafların fikir birliği ile projenin koordinatörlük görevi; Bakanlığımız, Antalya Valiliği ve Belediyesi'nin ilgili birimleri ve proje okulları ile işbirliği içinde Akdeniz Üniversitesi Çevre Sorunları Araştırma ve Uygulama Merkezi Müdürlüğü tarafından yürütülmektedir

1953 yılında UNESCO tarafından uluslararası anlayışın geliştirilmesi ve okulların eğitim ile ilgili yenilikçi uygulamalara öncülük etmesini sağlamak amacıyla oluşturulan Kardeş Okullar Projesi Ağı'na (ASPnet) okullarımız gönüllülük esasına dayalı olarak katılmaktadır
UNESCO Türkiye Milli Komisyonu (UTMK); yurt düzeyinde UNESCO fikrini yaymak, çeşitli yollar ve araçlarla UNESCO'nun amaç, program ve faaliyetleri konusunda kamuoyunu aydınlatmak, UNESCO'nun faaliyet alanına giren konularda ulusal düzeyde kurumlar arası işbirliğini sağlamak ve UNESCO ile ilgili konularda hükümete danışmanlık yapmak amacıyla UNESCO Sözleşmesinin VII Maddesi doğrultusunda 1949 yılında Bakanlığımıza bağlı olarak kurulmuştur
Milli Komisyon; Genel Kurul, Yönetim Kurulu, Denetleme Kurulu, büro işlemlerinin yürütüldüğü Genel Sekreterlik ve İhtisas Komiteleri'nden oluşmaktadır
Türkiye Cumhuriyeti ve UNICEF arasında akdedilen 2 Şubat 1951 tarihli Temel Anlaşma iki taraf arasındaki işbirliğinin temelini oluşturmaktadır UNICEF'in çalışmalarına, Türk Hükümeti tarafından Aralık 1994'te onaylanan Çocuk Hakları Sözleşmesi yön vermektedir UNICEF'in Türkiye'deki çalışmaları sadece acil olaylara müdahale eden konumdan, çocuk sağlığı, eğitimi, korunması, katılımı ve gelişimi üzerinde daha geniş bir işbirliğine dönüşmüştür UNICEF ile TC Hükümeti işbirliğinde diğer projelerin yanı sıra "Haydi Kızlar Okula" kampanyası yürütülmektedir
TC Hükümeti-UNICEF 2001-2005 işbirliği ülke programı ana uygulama planındaki temel konular:
* Erken çocukluk döneminde bakım
* Çocuk ve Adolesan gelişimi ve korunması
Politika geliştirme ve toplum katılımının güçlendirilmesi
İLGİ INTERNET LİNKLERİ


Birleşmiş Milletler
Welcome to the UN It's your world
Birleşmiş Milletler Türkiye Daimi Temsilciliği
Birleşmiş Milletler
Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü (UNESCO)
United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization | UNESCOORG
UNESCO Türkiye Millî Komisyonu
UNESCO TÜRKİYE Resmi Web Sitesi
Birleşmiş Milletler Çocuk Fonu (UNICEF)
UNICEF - UNICEF Home
UNICEF Türkiye
unicef
Birleşmiş Milletler Uluslararası Eğitim Bürosu
wwwıbeorg
Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) Türkiye Temsilciliği
wwwunorgtr/fao/
Birleşmiş Milletler Nüfus Fonu (UNFPA) Türkiye Temsilciliği
splash