Doğu Anadolu Bölgesinin Beşeri Özellikleri

Doğu Anadolu Bölgesinin Beşeri Özellikleri Nelerdir

Doğu Anadolu Bölgesi Beşeri Özellikleri Hakkında Bilgiler


Türkiye'nin yedi coğrafi bölgesinden biri olan Doğu Anadolu Bölgesi; doğuda Ağrı Dağı'ndan, batıda Ağrı Dağı,Ararat (Selçuklular döneminde; Eğri Dağ, resmi adıyla Büyük Ağrı Dağı), Türkiye'nin en yüksek dağıdır Zirvesi 4 mevsim boyunca erimeyen kar ve takke buzulu ile kaplı volkanik bir dağ olan Ağrı Dağı, Türkiye'nin doğu ucunda, Ağrı ilinin sınırları içerisinde yer almaktadır Dağ, İran'ın 16 km batısında ve Ermenistan'ın 32 km güneyindedir


Uzun yayla'ya, kuzeyde Doğu Karadeniz Sıradağları'nın iç sınırlarından, güneyde Güneydoğu Torosları'na kadar uzanır Bir üçgeni andıran bölge yaklaşık 163000 km2'lik yüzölçümüyle Toros Dağları, Türkiye'nin Akdeniz kıyılarına paralel olarak, Rodos Adası'ndan Suriye sınırına kadar yaklaşık 2000 kilometrelik bir dağ zincirinden oluşmaktadır Bu zincirin en yüksek noktası yaklaşık 4000 metrelik Demirkazık zirvesidir Torosların bu bölgesi Aladağlar adıyla anılmaktadır


Türkiye'nin en büyük coğrafi bölgesidir Bölge Türkiye topraklarının %21'ini kaplar


Türkiye'nin Coğrafi Bölgeleri

Türkiye Cumhuriyeti, Kuzey yarımkürede, Avrupa ve Asya kıtalarının kesişme noktasında bulunan bir ülke Ülke topraklarının büyük bir bölümü Anadolu yarımadasında, kalanı ise Balkan Yarımadası'nın uzantısı olan Trakya'da bulunur Ülkenin üç yanı Akdeniz, Karadeniz ve bu iki denizi birbirine bağlayan Boğazlar ile Marmara Denizi ve Ege Denizi ile çevrilidir Komşuları Yunanistan, Bulgaristan, Gürcistan, Ermenistan, İran, Irak ve Suriye'dir


Kars

KarsTürkiye'nin Doğu Anadolu Bölgesi'nde yer alan il Erzurum, Ağrı, Ardahan, Iğdır illeri ve Ermenistan sınırı ile çevrilidir Trafik numarası 36'dır Anadolu'nun en eski yerleşim merkezlerinden biridir

İsminin kökeni Kars'ı İskitlerin “Karasak” boyları kurmuş ve kendi isimlerini bu şehre vermişlerdir Zamanla, “Karsak” ismi halk diline “Kars” olarak yerleşmiştir Diğer bir rivâyete göre ise Gürcü dilinde “kapı” mânâsına gelen “karis, kari, kalaki” kelimelerinden “Kapı Şehir”den


Ağrı

Ağrı, Türkiye'nin Doğu Anadolu Bölgesi'nde yer alan il ve il merkezi kent Türkiye'nin en yüksek dağı olan Ağrı Dağı bu ilde yer alamktadır


Van

Van Doğu Anadolu bölgesinin Yukarı Murad-Van bölümünde yer alan il İl toprakları 42° 30' doğu boylamlarıyla 37° 43' ve 39° 26' kuzey enlemleri arasında kalır Kuzeyden Ağrı, batıdan Van Gölü ve Bitlis, güneyden Hakkari ve Şırnak, güneybatıdan Siirt illeriyle, doğudan ise İran sınırıyla çevrilidir “Doğunun incisi” ismiyle anılan Van ilinde Türkiye'nin en büyük gölü bulunmaktadır Trafik numarası 65'tir


Hakkari

HakkariTürkiye'nin Güneydoğu Anadolu Bölgesinde yer alan il Van, Mardin, Siirt, Irak ve İran sınırları ile komşu olan Hakkâri çok engebeli bir arâzi üzerindedir Güneydoğunun sarp ucudur 42°10' ve 44°50' doğu boylamları ile 36°57' ve 37°48' kuzey enlemleri arasında yer alır Trafik plaka numarası 30'dur


Muş

Muş Türklere Anadolu'nun kapısını açan Malazgirt Zaferinin kazanıldığı, her tarafı târihî ve tabiî güzelliklerle dolu olan ilimiz Doğu Anadolu bölgesinin Yukarı Murat, Van bölümünde kalan il toprakları 39°29' ve 38°29' kuzey enlemleri ile 41°06' ve 41°47' doğu boylamları arasında yer alır Doğudan Ağrı, kuzeyden Erzurum, batıdan Bingöl, güneyden Bitlis, güney batıdan Batman ve Diyarbakır illeriyle çevrilidir Trafik numarası 49'dur


Bingöl

Bingöl Doğu Anadolu bölgesinin Yukarı Fırat bölümünde, yeşillikler ve yaylalar diyarı il 41°20' ve 39°54' kuzey enlemleri ile 38°27' ve 40°27' doğu boylamları arasında yer alır İlin doğusunda Muş, kuzeyinde Erzurum ve Erzincan, batısında Tunceli ile Elazığ, güneyinde Diyarbakır ile çevrilmiştir Trafik numarası 12'dir

İsminin kökeni Bingöl, ismini Bingöl Dağından


Elazığ ve Tunceli

Elazığ Doğu, Anadolu Bölgesi'nin Yukarı Fırat Havzasında yer alan bir il Doğuda Bingöl, batı ve güneybatıda Malatya, kuzeybatıda Erzincan, kuzeyde Tunceli, güneyde ise Diyarbakır illeriyle çevrilidir 40° 21' ve 38° 30' doğu boylamları ile 38° 17' ve 39° 11' kuzey enlemleri arasında yer alır Türkiye'nin büyük baraj göllerinden olan Keban Barajı bu ildedir Zirâatle mâdenciliğin yarıştığı ve mâden bakımından çok zengin olan Elazığ, târihî Harput şehrinin devâmıdır Trafik numarası 23'tür


Tunceli illerinin tümü bölge sınırı içindedirBitlis ve Malatya il lerinin bazı küçük bölümleri

Tunceli Doğu Anadolu bölgesinin batısında, Yukarı Fırat bölümünde yer alan il İl toprakları 38° 19' ve 40° 26' doğu boylamları ile 39° 36' ve 38° 46' kuzey enlemleri arasında kalır Kuzeyden ve batıdan Erzincan, güneyden Elazığ, doğudan Bingöl illeriyle çevrilidir Geçit vermeyen dağlar diyarı olarak tanınır Trafik numarası 62'dir


Güneydoğu Anadolu Bölgesi'ne,

Güneydoğu Anadolu Bölgesi Türkiye'nin 7 coğrafi bölgesinden en küçük olanıIrak ve Suriye'nin kuzeyinde, Doğu Anadolu Bölgesi'nin güneyinde, Akdeniz Bölgesi'nin doğusunda ve İran'ın batısında yer alır


Erzurum ve Erzincan illerinin bazı bölümleri de

Erzurum Türkiye'nin Doğu Anadolu Bölgesi'nde bulunan bir serhat şehridir Kış turizmi ve üniversiteler arası kış oyunlarının adresi olup aynı zamanda 2011 universiad dünya kış olimpiyatlarına hazırlanmaktadır Plakası 25 olan Erzurum ili sınırları içerisinde 2007 nüfus sayımına göre 784941 kişi yaşamaktadır Erzurum insanına dadaş denmektedir


Karadeniz Bölgesi'ne taşar Merkezleri komşu illerde yer alan

İsmini Karadeniz'den alan bölge, Sakarya Ovası'nın doğusundan Gürcistan sınırına kadar uzanır Büyüklük bakımından bölgelerimiz arasında 3 sırada yer alır Doğu-batı genişliği en fazla olan bölgemizdir Bu sebeple doğusu ile batısı arasında yerel saat farkı en fazla olan bölgemizdir


Siirt

Siirt Güneydoğu Anadolu bölgesinde yer alan il İl toprakları; 38°15' ve 37°45' kuzey enlemleriyle 42°54' ve 41°32' doğu boylamları arasında yer alır Doğudan Van, kuzeyden Bitlis, batıdan Batman güneyden Şırnak illeriyle çevrilidir Trafik numarası 56'dır

İsminin kökeni

Siirt adının Sâmi dilinden geldiği öne sürülmektedir Bâzı kaynaklarda bu adın Keldâni dilinde şehir anlamına gelen Keert (Kaa'rat) kelimesinden kaynaklandığı yazılıdır


Diyarbakır

Diyarbakır karpuzu ve kalesiyle meşhur Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nde yer alan il Doğuda Batman, kuzeydoğuda Muş, kuzeyde Bingöl ve Elazığ, batıda Malatya ve Adıyaman, güneyde Şanlıurfa ve Mardin illeriyle çevrilidir 37°30' ve 38°43' kuzey enlemleri ile 40°37' ve 41°20' doğu boylamları arasında yer alır Güneydoğu Anadolu'nun Gaziantep'ten sonra ikinci gelişmiş şehridir Trafik numarası 21'dir


Adıyaman,

Adıyaman Doğu Anadolu Bölgesi'nin Yukarı Fırat kısmı ile Güneydoğu Anadolu bölgesinin Orta Fırat bölgesi arasında yer alan il Diyarbakır, Urfa, Gaziantep, Kahramanmaraş ve Malatya illeri ile çevrilidir 37o25' ve 38o10' kuzey enlemleri ile 37o25' ve 39o15' doğu boylamları arasında yer almaktadır Adıyaman eski medeniyetlerin yatağı olan bir yerde kurulmuştur Önceleri Malatya'ya bağlı bir ilçe iken, 1954 senesinde Malatya'nın iki idari bölüme ayrılmasıyla il olmuştur Trafik kodu 02'dir


Kahramanmaraş,

Kahramanmaraş Akdeniz Bölgesi, Doğu Anadolu Bölgesi ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinde bulunan ve bir kısmı bu bölgelere ait olan Kahramanmaraşın toprakları 27°11 ve 38°36 kuzey enlemleri ile 36°15 ve 37°42 doğu boylamları arasında yer alır Doğudan Malatya, Adıyaman, Gaziantep; güneyden Adana; batıdan Kayseri; kuzeyden ise Sivas illeri ile çevrilidir


Kayseri ve

Kayseri İç Anadolu Bölgesi'nin orta Kızılırmak bölümünde, Erciyes Dağının eteklerinde modern bir il Kuzey ve kuzeybatıda Yozgat, Kuzey ve kuzeydoğuda Sivas, doğuda Kahramanmaraş, güneyde Adana, güneybatıda Niğde, batıda ise Nevşehir illeriyle çevrilidir 34°56' ve 36°59' doğu boylamları ile 37° 45' ve 38° 18' kuzey enlemleri arasında yer alır


Sivas illerinin de bazı bölümleri Doğu Anadolu Bölgesi'nin sınırları içinde kalır


Yüzey şekilleri

Yerşekillerini; sıradağlar,geniş plâtolar ve ovalarla çukur alanlar oluşturur Ovaların çoğu genç faylarla sınırlandığından deprem alanlarıdır Doğu Anadolu yüzey şekillerinin ana çizgileri, bölgeyi batıdoğu doğrultusunda boylayan yay biçimindeki dağ sıralarıyla meydana gelir Bu dağ sıraları, alçak ve dalgalı düzlüklerle birbirinden ayrılırlar Bu düzlükler üzerinde ayrıca dağ kütleleri yükselir, aralarına da çukur ovaları girer Yüzey şekillerinin genel doğrultusuna göre, Doğu Anadolu relyefi kuzeyden güneye şöyle takip edilebilir:


1 Kuzeybatıda Kuzey Anadolu Dağları'nın Doğu Anadolu yaylasına komşu olan iç sırası: bölgenin sınırı içerisinde uzanan Kelkit Çoruh Dağları: Kızıldağ (3025m), Çimen(2700m) dağları ve daha ötede Çoruh Oltu havzasındaki dağlar


2 Bu dağların gerisinde Erzurum Kars yaylası Çoğu yerde lav örtüsüyle kaplı; yüksl 15002000m Yayla üzerinde basık dağ sıraları: Dumludağ (3200m), Allahüekber dağı (3111m),Kısırdağ (3150m) gibi; yayla içine girmiş çukur ovaları;

Sivas Kurtuluş Savaşının temellerinin atıldığı, Selçuklu devrinin dev eserleriyle süslü, yüzölçümü bakımından Konya'dan sonra ikinci sırada yer alan bir il Sivas ili topraklarının büyük kısmı İç Anadolu Bölgesi'nin yukarı Kızılırmak bölümünde diğer kısımları ise Karadeniz Bölgesi ve Doğu Anadolu bölgesinde olup, 35° 50' ve 38° 14' doğu boylamları ile 38° 32' ve 40° 16° kuzey enlemleri arasında yer alır


Erzincan Ovası (yüks:1200)

Erzincan Ovası, Doğu Anadolu'nun Yukarı Fırat Bölümü'nde Karasu (Fırat) Vadisi boyunca yer alan ova


Erzurum Ovası (yüks: 18001900m),


Pasinler Ovası (1650m), Sürmeliçukur

Pasinler Ovası; Pasinler ilçesinin içinde bulunduğu ovadır Uzunluğu 45 km, genişliği 12 km'dir Yüzölçümü 420 km2'dir Hınıs Ovasının yüzölçümü 170 km2'dir Bu ovalara ilaveten Çoruh, Karasu, Aras, Oltu ve Tortum vadileri yer alır


Iğdır Ovası (800900m)


3 Doğu Anadolu'nun ortasında Karasu (Fırat) ve Aras vadilerine güneyden paralel olarak uzanan büyük sırt: KarasuAras dağlarıBunlar Monzur (3250m), Mercan (3463m dağlarıyla başlayıp

Iğdır|Iğdır ilinde bulunan ova


Palandöken (3017m), Çakmak (3060m), Perli (3200m) dağı üzerinden Ağrı volkan kütlesine kadar uzanır Büyük Ağrı konisi Türkiye'nin en yüksek doruğudur (5165m) KarasuAras dağları, güney batıda Uzunyayla yöresindeki kesintiden sonra Orta To roslar'a bağlandığı gibi, doğuda Ağrı volkan kütlesi ötesinde İran 0ortasındaki dağlara devam eder


4 Sözü geçen merkezî sırtın güneyinde Van Gölü havzası ve bunun batısında Murat havzası Her iki havza da güneyde, güneydoğu Toros yayına dayanır; Ağrı Nemrut dağları arasında sıralanan bir sönmüş volkan dizisi (

# Palandöken Dağı - Erzurum'da bulunan bir dağ


Tendürek 3542m,

Tendürek, Doğu Anadolu bölgesinde bulunan bir dağ Türkiye'nin en aktif volkanik dağı olarak bilinir ve bacasından duman tütmektedir Dağdan çıkan tüfler, Kars-Erzurum platosunun oluşumunda rol oynamıştır


Süphan dağı 1200000 ölçekli harita ya göre 4434m, Nemrut dağı 2802m) ile birbirinden ayrılır


Van Gölü havzası, doğuda

Van Gölü veya yöresel adıyla Van Denizi, Tatvan ilçesi sınırları içinde bulunan Nemrut volkanik dağının patlaması sonucu oluşan kraterde biriken suların oluşturduğu varsayılan volkanik bir göldür


İran sınır dağlarında yüksekliği 3000m'yi aşan tepelere dayanan yüksek bir yayla (Erk dağı 3200m) ile batıda Van Gölü'nün kapla dığı geniş bir çukur alandan meydana gelirMurat hav zasında ise Murat ırmağı boyunca uzanan sıra ovalar arasında Bingöl (3200m) gibi dağ kütleleri göze çarpar Doğu Beyazıt ovası (2000m), KaraköseEleşkirt ovası (1650m), Malazgirt ovası (1500m), Muş ovası (1200m), Elâzığ ovası veya Uluova (1050m)


5 Güneydoğu Toroslar, Doğu Anadolu'yu güneyden sınırlayan bir yaydır Batı kesiminde geniş ve orta derecede yüksek (Malatya dağları; Akdağ 2605m),orta kesiminde dar ve az yüksek (Maden dağları; Hazarbaba dağı 2285m), doğuya doğru gitgide geniş ve çok yüksektir(Bitlis dağları 3500, Hakkari dağları; Cilo dağının Reşko tepesi 4168m)