Olimpiyat Oyunlarının Tarihsel Gelişimi

Antik şekli Eski Yunan'da yapılan oyunlar Fransız soylusu Pierre Frèdy, Baron de Coubertin tarafından 19 yüzyıl'ın sonlarında modernize edilmiştir

Olimpiyat Oyunları'nın yaz sporlarını içeren ve daha iyi bilineni olan Yaz Olimpiyatları, 1896'dan beri Dünya Savaşları istisnaları hariç her dört yılda bir yapılagelmiştir Kış Oyunları ise 1924'te yapılmaya başlanmıştır ve 1994'ten beri Yaz Oyunlarının yapıldığı yıllardan iki sene sonra yapılmaktadır


Antik (Klasik) Olimpiyatlar


Antik Olimpiyatların tarihi tam olarak bilinmemekle birlikte hakkında pek çok söylenti vardır Olimpiyatların tarihinin MÖ XIV yüzyıla kadar uzandığı tahmin edilmektedir Oyunların Yunanistan'ın Olympia yöresinde başladığı tahmin edilmektedir MÖ 776 yılından itibaren ise oyunların tarihi kesin olarak tutulmaya başlanmıştır
Oyunlar 12 yüzyıl boyunca hiç ara verilmeden, her dört yılda bir yapıldı Bir süre Yunan yarımadasının, daha sonraları da Yunanistan'ı ele geçiren Romalılar yoluyla tüm Roma İmparatorluğu'nun katılması ile devam etti
Tanrılar veya yöresel bir kahraman adına yapıldığı tahmin edilen bu büyük şölenin, ilkel de olsa, mutlaka dine dayalı bir başlangıcı bulunuyor MÖ 776 yılında yapılan ve I Olimpiyatlar olarak adlandırılan bu oyunların programında yer alan ve 192 metrelik sahanın boyuna eşit "Stadion" olarak tanımlanan yarışmanın galibi Coroebus da ilk Olimpiyat Şampiyonu’dur Geleneklere göre, her Olimpiyat Oyunu bu yarışı kazanan atletin adı ile anılıyor
Zamanla, yarışma sayısı artırıldı, program bir günden beş güne uzatıldı
XIV Olimpiyatları'ndan sonra, sahanın geliş - gidişini kapsayan bir yarış eklendi Sonraları mesafe koşuları, boks, güreş, boks ve güreş karışımı Pankration/Pentatlon denen 5'li yarışma, zırhları ile yarışan askerlerin koşuları ve atlı araba yarışları ile program genişletildi
Olimpiyat Oyunları'nın ilk 600 yılı içinde, Yunan günlük hayatının vazgeçilmez unsuru olan kölelerin yarışmalara katılmasına izin verilmedi Katılacak yarışmacıların tamamının Yunan kanından gelmesine özen gösterildi
Yunan yarımadasının Romalılar eline geçmesi ile durum değişti ve İmparatorluk sınırları içinde yaşayan herkese Olimpiyatlar'a katılma hakkı tanındı MÖ 146 yılından itibaren, o zamana kadar genellikle Peloponez yörelerinden gelen Olimpiyat şampiyonları, zamanla, "Küçük Asya" denen Anadolu'dan gelenlere boyun eğdiler
Antik Olimpiyatlar'da kadın sporcular yer alamıyordu Hatta kadınlar, seyirci olarak dahi sahaya giremiyorlardı Zaman içinde Olimpiyatlar sırasında, ancak olimpiyat alanı dışında olmak üzere Tanrıça Hera adına bayanlar için yarışmalar düzenlendi
Oyunlar kademeli olarak Romalılar Yunanistandaki gücünü arttırdıkça etkisini kaybetmeye başladı Hristiyanlık Roma İmparatorluğu'nun resmi dini olunca oyunların din dışı ve Hristiyan etkisine karşı bir durum olduğu düşünülmeye başladı 393 yılında İmparator Theodosius bin yılı aşkın tarihi olan oyunları kaldırdı


Modern Olimpiyatlar




393 yılında Olimpiyat oyunları tam olarak bitmedi17 yüzyılda dahi İngiltere'de bu isimle bir spor festivali gerçekleşmekteydi Bu arada Fransa ve Yunanistan gibi ülkelerde pek çok festival düzenlenmekteydi Ama bu organizasyonlar daha ufak boyutlu ve yerel düzeydeydi
Oyunları tekrar organize etme çabası 19 yüzyılın ortalarında Alman arkeologların Olimpia antik kentinin kalıntılarını bulmasından itibaren arttı
Bu dönemde, Baron de Coubertin 1870-1871 yıllarında Almanya ve Fransa arasındaki savaşı neden Fransa'nın kaybettiğini araştırıyordu Baron de Coubertin'in düşüncesine göre yenilginin sebebi Fransa'da gerçek anlamda fiziksel eğitimin verilmemesidir Bunu sporla aşma düşüncesine girer Ona göre gençlik sadece kapalı sınıflarda değil aynı zamanda, açık havada spor yaparak yetişmelidir Baron, Fransa’da çağın gerisinde kalan eğitim ve spor kuruluşlarına yeni bir sistem getirmek istedi Aynı zamanda ülkeleri spor ile daha yakınlaştırarak ve sporla yapılan rekabet ile savaşları önlemenin daha doğru yol olduğunu düşündü
16 Haziran - 23 Haziran 1894 arasında Paris, Sorbonne Üniversitesi'nde düzenlenen bir kongrede bu düşüncelerini farklı ülkelerden dinleyicilere aktardı Kongrenin son gününde ilk modern olimpiyat oyunlarının da antik oyunların doğum yeri olan Atina'da, 1896 yılında yapılmasına karar verildi Oyunları organize etmek için Uluslararası Olimpiyat Komitesi (IOC) kuruldu Komitenin ilk başkanı olarak Yunan Demetrius Vikelas seçildi
Kongrede kabul edilen ilkeler şöyle sıralandı:
[*]Olimpiyatlar, eskiden olduğu gibi, her dört yılda bir yapılacak[*]Olimpiyatlar, Klasik Yunan'da olduğunun aksine, tüm dünya sporcularına açık olacak ve yarışma programı, günün sporlarını içerecek[*]Yarışmalarda sadece büyükler yer alacak[*]Amatörlük kuralları, kesinlikle uygulanacak[*]Olimpiyat organizasyonu "gezici" olacak ve her olimpiyat başka bir ülkede yapılacak
İlk oyunlar Atina'da 1896'da başarı ile tamamlandı Toplam katılan sporcu sayısı 250'den az olmasına rağmen, oyunlar o tarihe kadar yapılan en çok katılımlı spor organizasyonu oldu Ve ikinci oyunların düzenlenmesi için IOC, Paris'i tercih etti
1896 yılında 15 ülkeden 245 sporcu ile başlayan oyunlar, 2000 yılına gelindiğinde Sidney'de 200'ü aşkın ülkeden 10500 katılımcıya kadar çıktı Yine Sidney'de 16000 gazeteci ve televizyon muhabiri bu organizasyonu takip etti Bu şekilde oyunlar dünyanın en büyük medya olaylarından biri durumuna geldi Bugün oyunları 4 milyara aşkın kişinin televizyonlardan izleyebildiği bilinmektedir
Bu denli büyük büyüme yine de sorunlara sebep olmaktadır 1980'lerdeki finansal sorunlar sponsorlar ve yayın hakları ile bir şekilde çözülsede bu denli yüksek sayıda katılımcı, medya ve seyirciyi konuk etmek şehirler için oldukça büyük yük getirmektedir
Yunanistan Devletinin Olimpiyat Oyunlarını boykot etme ve yapılmamasını isteme gibi bir hakkı vardı

Eski sporlar

• Halat Çekme

Halat Çekme, 1900, 1904, 1906 (ara oyunlar), 1908, 1912 ve 1920 olimpiyatlarında, bir atletizm branşı olarak yer aldı

• Golf

1900'de ve 1904'te Olimpiyatlarda yer aldı 1900'de, hem kadınlar hem de erkekler için iki ayrı kategoride düzenlendi Son yıllarda, golfün yeniden olimpiyat sporlarından biri olması için uğraşlar sürüyor

• Rugby

Topun ayakla vurulmaktan çok elde taşındığı rugby, 1900, 1908, 1920 ve 1924 olimpiyatlarında yer aldı

• Polo

1900, 1908, 1920, 1924 ve 1936'da olimpiyat oynandı

• Lacrosse

Raket benzeri sopalarla oynanan bir hokey türü olan Lacrosse, 1904 ve 1908 olimpiyatlarında resmi spordu 1928, 1936 ve 1948 Olimpiyatlarında ise gösteri sporu olarak yer aldı
Diğer eski olimpiyat sporları

• Kriket
• Kroket (Fransa kökenli Kriket benzeri başka bir spor)
• Jeu de Paume (Fransa kökenli raket yerine elle oynanan bir tür tenis)
• Pelote basque (Raket yerine ellerin kullanıldığı, açık havada oynanan bir tür squash)
• Power boating
• Rackets (Squash'in atası sayılan bir kapalı alan oyunu)
• Rink hokey (Tekerlekli patenlerle oynanan kapalı salon hokeyi)
• Roque (Bir tür kroket)
• Su kayağı

Olumsuzluklar


Dünya Savaşları


Modern olimpiyatlar yapılmaya başladığı 1896 yılından itibaren iki kez Dünya'yı saran savaş nedeniyle duraklatıldı I Dünya Savaşı sebebiyle 1 kez, 2 Dünya Savaşı sebebiyle ise 2 kez oyunlar iptal edildi
İskenderiye ve Budapeşte'nin de aday olduğu ve sonunda Berlin'de yapılmasına karar verilen 1916 yılındaki 6 Olimpiyatlar, I Dünya Savaşı sebebiyle iptal edildi Oyunlar 20 yıl sonra 1936 yılında Berlin'de yapılabildi
Berlin'de yapılan ve Hitler'in gövde gösterisine dönüşen bu oyunlardan 4 sene sonra 1940 yılında Helsinki'de yapılması gereken oyunlar bu defa 2 Dünya Savaşı nedeniyle iptal edildi 1939 yılında savaş başlamadan 1944 yılındaki oyunların da Londra'da yapılmasına karar verilmişti Ancak 1944'e gelindiğinde savaşın hala devam etmesi nedeniyle 1944 Olimpiyları da yapılamadı 2 Dünya Savaşı'nın bitmesi ile oyunlara ev sahipliği yapamayan bu iki şehir 1948 ve 1952'deki Olimpiyları düzenleme hakkını elde etti




Politika


Politika oyunlar üzerine her zaman etkisini göstermiştir Bunun ilk ve en önemli örneği 1936 Berlin Olimpiyatları'nda yaşanmıştır Adolf Hitler, oyunları bir güç gösterisi ve Nazi propagandası için araç olarak kullanmış ve bunda da başarılı olmuştur Hitler'in yaptığı açılış konuşması tüm dünyada radyodan dinlenmiştir 1936 Olimpiyatlarına damga vuran olay ise ABD'li siyahı atlet Jesse Owens'ın çıplak ayakla dört altın madalya kazanıp, rekorlar kırması ve ırkçı Hitler'in stadyumu terk etmesine sebep olmasıdır
Sovyetler Birliği 1952 yılına kadar Olimpiyatlara katılmadı Bunun yerine 1928 yılından itibaren Spartakiads adıyla kendine yakın ülkelerin katılmasıyla başka bir spor organizasyonu düzenledi
1962 yılında çoğunluğu bağımsız sosyalist ülkelerden oluşan ve önderliğini Endonezya'nın yaptığı bazı ülkeler tarafınan Games of the New Emerging Forces (GANEFO) -Yeni Ortaya Çıkan Güçlerin Oyunları olarak tercüme edilebilecek- yeni bir organizasyon hazırlığı başlatıldı Bunun üzerine Uluslararası Olimpiyat Komitesi (IOC), bu organizasyonda yarışacak sporcuların Olimpiyatlara katılma haklarının olmayacağı şeklinde bir deklarasyon yayınladı Bir kez 1963'de Jakarta'da yapılan oyunlar, 1967'de Kahire'de yapılması planlandığı halde yapılamadı
1968 Olimpiyatları iki siyahı atletin olimpiyat tarihine geçecek gösterisine şahit olmuştur 200 metre yarışında rekor kırarak altın madalya alan Tommie Smith ve aynı yarışta 3 olarak bronz madalya alan John Carlos madalya töreninde siyah eldivenli ellerini yumruk şeklinde havaya kaldırarak adına yarıştığı ABD'deki ırk ayrımcılığını protesto etmişlerdir Bunun sonucu iki atlet de milli takımdan uzaklaştırılmışlardır
1996 ile 2002 yılları arasında Afganistan'ın oyunlara katılması ülkedeki Taliban rejim nedeniyle engellendi Afganistan bu hakkı 2004 yılında tekrar kazandı
Şimdiye kadar düzenlenen olimpiyat oyunlarına hiçbir müslüman ülke ev sahipliği yapamamıştır

Boykotlar


Ülkelerin çeşitli protestolarını göstermek için Olimpiyatlara katılmayı boykot etmesi oyunları özellikle Soğuk Savaş döneminde oldukça etkilemiştir Boykotların oyunların gücüne en büyük etkisi ise 1980 ve 1984'de peşpeşe yapılan Moskova ve Los Angeles'deki oyunlarda görülmüştür 1979 yılında Sovyetler Birliği'nin Afganistan'ı işgal etmesini protesto eden ve ABD'nin başını çektiği 64 ülke Moskova'yı protesto etti Oyunlara sadece 80 takım katıldı
Dört sene sonra bu defa ABD'de yapılan olimpiyatları Doğu Bloku ülkeleri boykot etti SSCB'nin önderliğinde aralarında Doğu Almanya ve Küba'nın bulunduğu 13 ülke olimpiyatalara katılmadı
Ancak olimpiyatlar tarihinde ilk boykot 1956 yılında Hollanda, İspanya ve İsviçre tarafından Macaristan'daki ihtilali protesto için yapıldı Bunun yanında Kamboçya, Mısır, Irak ve Lübnan, Süvevş Bunalımı (Savaşı) olarak da bilinen Arap-İsrail Savaşı'nın protesto için bu olimpiyatlara katılmadı
1968 ve 1972'de pek çok Afrikalı ülke Yeni Zelanda, Zimbabwe (Rodezya) ve Güney Afrika'nın Olimpiyatlara katılması engellenmesi nedeniyle IOC'nin karar almasını istemiş ve boykotla tehdit emmişlerdir Son olarak 1976 Montreal Olimpiyatları'na Yeni Zelanda Rugby takımının ırkçı yönetimi nedeniyle sportif ambargo uygulanan Güney Afrika Cumhuriyeti'nde bir turnuvaya katıldıktan sonra olimpiyatlara kabul edilmesini protesto etmek için bu oyunlara katılmamıştır 22 ülke oyunları boykot etmiştir
1988'de Kuzey Kore Seul'deki (Güney Kore) oyunlara katılmadı Bu oyunlara Küba, Etiyopya ve Nikaragua da katılmadı


Terör


1972 Münih Olimpiyatları'nda, oyunlar tarihinin ilk ve en önemli terör olayı gerçekleşmiştir Kara Eylül örgütüne bağlı Filistin'li 8 terörist İsrail adına yarışan 11 sporcuyu esir almıştır İki sporcuyu hemen öldüren teröristler diğer 9 sporcuyla beraber Almanya'yı terketmek üzere havaalanına geldiklerinde Alman güvenlik güçlerinin operasyon hazırlığında olduğunu farketmiş, 9 sporcuyu öldürüp çatışmaya girmişlerdir Toplam 18 saat süren olayda 11 sporcunun yanısıra bir Alman polis ve 5 terörist de ölmüştür
Yine 1972 Olimpiyatları'nda kapanışın yapılacağı 11 Eylül günü Stuttgart'tan bir uçak kaçırıldığı ve Arap teröristlerin törene bomba atacağı haber alındı Yetkililer kaçırılan uçağı iki adet savaş uçağının takip ettiğini ve Münih'e yaklaşması halinde düşürüleceğini açıkladılar Ancak bir süre sonra radarın takip ettiğinin başka bir sivil uçak olduğu ortaya çıktı Kaçırılan uçak ise bir daha bulunamadı
1996 Atlanta Olimpiyatları'nda Olimpiyat Parkı'nda bir bomba patladı Patlama sonucu bir seyirci öldü ve 100'den fazla kişi yaralandı Melih Uzunyol adlı TRT kameramanı ise olayı çekmek üzere koşarken kalp krizi sonucu hayatını kaybetti Soruşturmaların sonucunda bombayı Eric Robert Rudolph adlı bir ABD vatandaşının koyduğu ortaya çıktı


Doping Skandalları


Olimpiyatların ruhuna en çok zarar veren etkenlerin başında son yıllarda kullanımı gittikçe artan doping etkisi olan ilaç kullanımı gelmektedir Özellikle Atina Olimpiyatları'nda başta halter gibi güce dayalı sporlar olmak üzere pek çok doping vakası ile karşılaşıldı ve alınmış pek çok madalya geri iade edildi
Aslında ilk olimpiyatlarda doping etkili ilaç kullanımı yasak değildi Hatta 1904 yılında maratonu kazanan Thomas Hicks'e yarış içinde dahi antrenörü tarafından güçlendirici ilaçlar verildi
Ancak zaman içinde bunun spor ruhuna aykırı olması ve ileri safhalarda sağlık problemleri yaratması sebebiyle yasaklanması söz konusu oldu İlk olarak 1956 Melbourn'da konu gündeme geldi
Olimpiyat tarihinin dopinglerle ilgili en dramatik oalyı ise 1960'da gerçekleşti Danimarkalı bisikletçi Knut Enemark Jensen yarış sırasında bisiklettten düşerek öldü Daha sonra ölümünün kullandığı dopingli ilaçlardan kaynaklandığı ortaya çıktı Bu olay üzerine 1963 yılında Avrupa Komisyonu'nda doping konusu ele alındı ve ilk kontroller yetersiz de olsa, 1964 Tokyo Olimpiyatları'nda yapılmaya başladı
Ancak pek çok spor federasyonun koyduğu dopingli sporcuya men cazasını uygulama kararını IOC ilk olarak 1967'de verdi Ve Olimpiyatlar tarihinde ilk doping testi pozitif çıkan sporcu 1968 yılında İsveçli atlet Hans-Gunnar Liljenwall oldu Sporcu kazandığı bronz madalyayı alkol kullanımı nedeniyle kaybetmiş oldu
Olimpiyatların en bilinen doping olayı ise 100 metre yarışında Seul Olimpiyatları'nda ortaya çıktı Kanadalı sprinter Ben Johnson yarışı rekor kırarak kazanmış ve bu oyunların belki de en önemli madalyalarından birini kazanmıştı Ancak doping testleri sonucu pozitif çıkınca madalyayı iade etmek zorunda kaldı ve 2 yıl men cezası aldı
Son yıllarda oldukça artan dopingli ilaç kullanımı ile Uluslarası Anti Doping Kurumu (WADA) kuruldu ve denetimler oldukça sıklaştırıldı Ben Johnson olayında olduğu gibi madalyanın verilip sonra alınması ve doping kullanmayan sporcuların hakkı olan dereceyi o sahada alamaması oldukça tartışıldı Bu yüzden artık sporcular oyunlara katılmadan önce, hatta kendi ülkelerindeki baskınlar ile, testler yaparak dopingi önlemeye ve ilaç kullanan sporcuların oyunlara katılması engellenmeye çalışılıyor

valla çok sağol öğretmen bu konuyu ödev olarak vermişti deöğretmen sınıfa bir kağıt getirdi birde hepsini bir arkime okutturduburadaki yazılar öğretmendekilerin aynısı!

çok çok çok çok çok çok sağollllllllllllllllllllllbu arada okuyan arkimin adı da hakandı!