Üç-Dört Yaş Grubu Çocukların "Fotoğraf Ve Çizimlerdeki İnsanların Bakış Yönlerini" Algılamaları Ve Görsel Dikkatin İncelenmesi

Bir bebeğin çevreyle olan etkileşimi doğduğu an, bir başka deyişle gözlerini dünyaya açtığı an başlar Bundan sonraki çabalar çevreyi tanımak, ortama uyum sağlamak ve olayların farkına varmaktır Bebeğin bu çabalarının olumlu ve sürekli olması için etrafına bakması, baktığını görmesi ve gördüğünü yorumlaması gerekmektedir Bebeğin bu davranışları ise zekânın bir göstergesidirZekâ, zihnin birçok yeteneğinin uyumlu çalışması sonucu ortaya çıkan bir yetenekler bileşimidir Zihnin algılama, bellek, düşünme, mantıklı hareket, öğrenme, çevreye uyum sağlama gibi birçok işlevini içermektedirYenidoğan bir bebek çevresiyle ilişki kurmaya başlar ve dış dünyayı tanımaya, olayları fark etmeye çalışır İçinde bulunduğu mekânı izler, başını bir ses kaynağına doğru çevirebilir ya da nesneyi ağzına götürebilir Böylece bütün duyular arasında bir eşgüdüm sağlanarak algılama gelişmeye başlar Bebek bu dönemde etrafındaki insanları algılar ve kendisinin diğerlerinden farklı olduğunu keşfederButterworth ve Jarrett, bir bireyin çevreye yönelmiş odaklanma davranışındaki değişimlerin, bebeğin tepkilerini nasıl etkileyebileceğini incelemek amacıyla; altı, sekiz ve onsekiz aylık bebekleri ve bu bebeklerin annelerini çalışmaya almışlardır Sonuçlar, küçük bebeklerin bile bir yetişkinin hangi yöne baktığını algılayarak etrafındakilerle ilişkiye girebildiğini ortaya çıkarmıştır Ortalama 12 aylık bebekler, kendi görüş alanları içinde meydana gelen, annenin göz ve baş hareketlerini, algılamada ipucu olarak değerlendirmişlerdir 12-18 aylar arasında ise anneden gelen baş ve göz hareketleri, çocuğun görsel alanı dışında bile olsa ipucu olarak yeterli olmuşturMangır, Çağatay, anaokuluna giden ve gitmeyen dört-altı yaş grubu çocuklardaki görsel algıyı incelemişlerdir Uygulanan Fröstig Görsel Algılama Testi sonuçlarında, anaokuluna giden çocukların görsel algılamada daha başarılı oldukları bulunmuşturNormal gelişim gösteren çocuklar kadar özel eğitime ihtiyaç duyan çocuklar için de algı eğitimi oldukça önemlidir Çağatay, Cerebral Palsyli çocuklardaki görsel algıyı incelediği araştırmaya yirmi çocuk almıştır Fröstig Görsel Algılama Testini, deney ve kontrol grubuna ön test ve son test olarak uygulamıştır Eğitim programları ise sadece deney grubuna sekiz hafta uygulanmıştır Sonuçta, Fröstig Görsel Algılama Eğitim programlarını alan çocuklarda görsel algılamada önemli derecede ilerleme olduğu görülmüştürLeekam, Baron-Cohen, Perrett, Milders, Broen, bir bireyin bakış yönünü takip edebilme açısından normal, Down sendromlu ve otistik çocuklar arasındaki farklılıkları incelemişlerdir Araştırma sonucunda; bir bireyin bakış yönünü belirlemede Down sendromlu ve normal gelişim gösteren çocuklar başarılı olurken, otistik çocukların, başarısız oldukları bulunmuşturBir zihin süreci olan algılama, duyu organlarına gelen uyarıcıların yorumlanması ve anlamlı hâle getirilmesidir Algının en önemli özelliklerinden biri seçici oluşudur Piagete göre, çocuğun ilgi gösterdiği nesneler ve olaylar kısmen kendisi için yeni olanlardır İnsanın duyu organları belirli bir anda çok sayıda uyarıcı ile karşı karşıya kalır, ancak insanoğlu olayların sadece bir kaçına dikkat eder Dolayısıyla dikkat, bireyin neyi algıladığında önemli bir etkendirDuyuların hepsi algılamada oldukça önemlidir Hatta algılamada görsel algı, önemli yer tutar ve bireyin gördüğünü anlaması ve yorumlayabilmesini sağlar Görsel algılama; görsel ayırım, görsel izleme, görsel hafıza ve göz-hareket iş birliğini sağlar Çocuğun belirli bir olaya ya da nesneye karşı gösterdiği davranış, seçici dikkatin sonucudur Seçicilikte kişisel yaşantılarla ilgili olarak çocuğun olayları önemseme derecesi etkilidir Seçici dikkat süreci ise oldukça karmaşıktırÇocukların görsel algı gelişiminin incelenmesine yönelik plânlanan bu araştırmada da üç ve dört yaş grubu çocukların fotoğraf ve çizimlerdeki bireylerin nereye baktıklarını algılayıp algılayamadıklarını ayrıca fotoğrafa ikinci bir birey eklendiği zaman her iki bireyin de aynı yöne bakıp bakmadıklarını incelemek amacıyla plânlanmıştırÖNERİLERYapılan araştırma, üç ve dört yaş grubu çocukların fotoğraf ve çizimlerdeki insanların bakış yönlerini algılayıp algılayamadıklarını belirlemeyi amaçlamıştır Çocuğun görsel algı gelişimini desteklemek ve algı-dikkat kontrolünü geliştirmek için aileye, eğitimcilere, çocuğun yaşantısında yer alan bireylere önemli görevler düşmektedir; * Aile doğduğu andan itibaren çocukla etkileşim hâlinde olup etrafındaki olayların farkında olabilmesi için ona yardımcı olabilmelidir * Çocuğun bulunduğu ortamda hareketli, renkli ve parlak cisimler ile farklı görsel uyarıcıların bulunmasına özen göstererek algı gelişimi desteklenmelidir * Okulöncesi eğitim kurumlarındaki eğitim-öğretim programlarında çocukların gelişimine uygun olarak görsel algılamalarını geliştirecek etkinliklere yer verilmelidir * Hazırlanan programlarda kullanılacak materyalin işlevine, dikkat edilmeli, çocuğun her gelişim alanını destekler nitelikte olmalıdır * Okulöncesi eğitim kurumlarının çevre düzenlemesine önem verilmeli ve sınıf içinde çocuklar için uygun görsel uyarıcılar bulunmalıdır * Aileler, çocukları için seçtikleri oyuncak, kitap vb eğitim materyallerinin çocuğun yaşına uygun seçimine önem vermelidir * Çocuğun sosyal yönden desteklenmesine özen gösterilmelidir * Çocukların sinema, tiyatro vb görsel sanatlara eğilimini artırmak için etkinlikler düzenlenmelidir

ProfDr Duyan MAĞDEN(*)

AraşGörSemra ŞAHİN(**)

Yasemin ÇETİNKAYA (***)


Kaynak: Anneyiz