Ozanlarımız - Aşık Şenlik

Aşık Şenlik



Asıl adı Hasan olup 1850'de Çıldır'ın Suhara (Yakınsu) köyünde doğmuştur Aşık Şenlik Terekeme (Karapapak) boyundandır Karapapak ağzını en yetkin biçimde kullanan Şenlik, 14 yaşında kuş avcılığı yaparken dere boyunda uyuya kalmış, düşünde aşk badesini içmiş Kalkınca şiir söylemeye başlamış 19 yaşında iken Ahılkelek'in Lebis köyünden Aşık Nuri'den saz çalmayı öğrenmiştir Kars, Ahıska, Borçalı, Tiflis, Gürü ve Revan'ı , dolaşmış, çağının birçok aşığıyla karşılaşmalar yapmıştır

Edebiyat araştırmacısı Nejat Birdoğan, Şenlik'in şiir dünyasına eğilirken şunları söyler: "Artık, ozanlığa ve deyişlere bir düşle boşlamalarının gerçek* olduğunda şüphe, kalmayan bütün halk ozanlarının düşünü Şenlik de görmüştür Bu düşte bade yoktur Sadece Salatın isminde bir kız görmüş, bu görüş kızın ardı sıra yanıp tutuşmasına yetmemiştir Nitekim ozanımız da Huri isminde bir kızdan başkasına yanıp tutunma ve bağlanma yoktur Huri de çabuk unutulmuştur

Dinleyin ahbaplar, yaran yoldaşlar
Bir sağalmaz derde düştüm bu gece

dizeleriyle şenlik hayatına başlayan ozan, güvenlidir Bu tatlı derdin bir yandan kendini kemirirken diğer yandan da kendine bir ün bırakacağına emindir O, dizelerinde bazen bir altın, bazen bir aşra vurulan direk olarak kendisini görür:

Men bir zerem zer kadrini bilene
Aşkın metahını satmak isterem

veya,

Rütbem arşa direk oldu, hak ile yaksan menem


Bütün bu güvenle ve gururla beraber ustaya saygı, konusu, deyiş ve Sanat bakımından zorlanmama, güler yüzlülük deyişlerde ana temdir Din konu*sunda halka özgü olağanüstü bilgileri bile kapsayan duyuşlarla dolu fakat asla ısrarlı değildir Zaten Şii mezhebinin etkisiyle bir toleransı da vardır O yörede kadınlarda kaç göç yoktur Doğa konularında çiçeklere, gelin kız dedim-dedilere bağlanır Şenlik vefadan yakınır Toplumdan şikayetçi değildir Toplum içerisinde bir insan düşmüşse bu toplumun değil kişinin suçudur Kişi, Sakınarak gezmeli ve konuşmalıdır

Manasız mantıksız sözü bilmenin faydası ne?
Az anlayıp çok söyleyip gülmenin faydası ne?

İtibar dediğin elde bir muhalif şişedir
Boş yere kaldırıp taşa çalmanın faydası ne?



veya

Kadir Allah budur senden dileğim
Mert olanı salma baştan ayağa,

Men ezzinam ayağa

Nazlım olurup ayağa
Göreydim gül zünü
Yüz süreydim ayağa

Aman aman mağıl dolan mert yiğit
Seyragıplar salar seni ayağa



Şenlik çağı, halk ozanları bakımından geniş ve güçlü bir çağdır Ozanımız bu ozanlardan Feryadi, Mazlumi, Sümmani, Aşık Abbas ve İzani ile karşılaşmıştır Sümmani, ile bütün hayatları boyunca bir kardeş gibi yaşamışlardır Söylentiye göre bir karşılaşmalarında uzun boylu çaba sarf edip, yorulunca Şenlik'in annesi içeri girerek her ikisine de kardeşsiniz anlamına gelmesi için göğüslerini göstermiş ve ozanları ayırmıştır"

Dil olarak ağdalı bir dil kullandığı görülse de, çağının ozanlarında genel olarak görülen bu durum, salt Şenlik için eleştiri konusu edilebilecek bir özellik değildir

1877-1878 Osmanlı-Rus savaşının olduğu dönemde Şenlik kahramanlık destanlarıyla, koçaklamalarıyla yöredeki milis kuvvetlerin direnç kaynağı olmuştur

Kars'ın Ermenilerle dolu olduğu günlerde, Çıldır'dan Kars'a gelen Aşık Şenlik, durumun kötü olmasından, geri döner Dönerken yolda arkasında süvarileriyle, bir Rus Generali rastlar Kendisinden vaziyet hakkında ve Rus Çarlığını mı, yoksa Osmanlıların yanında mı yer alacağını soran Rus generaline şu yanıtı verir:

Hulusi gabilden bilsen fikrimi

Men Allah'tan Al'osmanı isterem
Merhamet sahibi ol rahmi gani
Nesli mürsel hökmü hanı isterem

Süleyman mülkünde bergarar duran
Muhammet vekili makamı nuran
Hıfsının ezberi ayeti Kur'an
Selavatl, o Sulfanım isterem

Al'osman şahım var şahlar serveri
Dilinde salavat zikri ezberi

Kaftan kafa zirü zeminden beri
Hükmetmağa bir tek onu isterem

Emri Hak yedinden çekilip kalem

Var imiş ettiğim yetişti belam

Mülkünde saltanat hükmünde alem

Divanında Şevket Şam isterem

Gam günlü Şenlik'in gönlünün şadı

Çıkmaz hatırımdan Al'osman adı,

Gidipti dünyanın lezzeti tadı

Mahşer günü bir mekanı isterem

Bunu dinleyen Çarlık Rusyası nın generali bu büyük ozanımızı kutlayarak "Eğer Çarlık Rusyasını istiyorum deseydin, hemen boynunu vurduracaktım Tam dinine sadıkmışsın" diyerek, yirmi beş lira da mükafat verir Zamanın tanınmış bir çok aşıklarıyla karşılaşmalarda bulunan Şenlik, istilacılarla mücadele veren en güçlü aşık olarak bilinir

1913 yılında, Revan'da hanlar arasında yapılan bir düğünde, toy babası seçimi için bilinmedik bir hikaye yarışı başlar "Latif Şah" hikayesi Revan'lı Bala Mehmet tarafından, okununca, aldığı birincilikle, başını belaya sokar Toy babası seçimini kazanan Bala Mehmet, bazı hanlar tarafından sıkıştırılarak, hikayenin ustasının gelmemesi halinde başının vurulacağını belirtirler Hanların baskısı üzerine Şenlik'e gelen aşık, onu da alıp, Revan'a giderler Oradaki aşıklar Şenlik'in atışmalarda yendiği, bağladığı kişiler olup, Aşık Şenlik'e kin besleyenlerdir Revan'da yapılan atışmalarda da yenilirler Zaten kinli olana bu aşıklar, Şenlik'e bir tuzak kurarak, yemeğine zehir katarlar Has*talanan Aşık Şenlik, trenle Arpaçay'a kadar gelir, Dilaver köyünde iyice has*talanır ve ölür Cenazesi Akbaba'nın Hozu köyüne ve oradan Çıldır'ın Suhara köyüne getirilir Mezarı buradadır



Ehl-i islam olan işitsin bilsin,
Can sağ iken yurt vermeniz düşmana
İsterse Uruset ne ki var gelsin
Can sağ iken yurt vermeniz düşmana

Guşanın kılıcı geyinin donu

Gavga bulutları sardı her yanı
Dağda goç yiğidin şan alma günü
Can sağ iken yurt vermeniz düşmana

Gavga günü namert sapa yer arar
Er olan göğsünü düşmana gerer
Cemi ervah bizden meydana girer
Can sağ iken yurt vermeniz düşmana

Asker olan bölük bölük bölünür
Sandınız mı Kars kalası galınır

Boz atlar üstünde gılıç çalınır

Can sağ iken yurt vermeniz

Hele Alosrnan'ın görmemiş zorun

Din gayreti olan tedarik görün
Al tepip baş kesin Kazak'ı kırın

Can sağ iken yurt vermeniz düşmana

Benesferdir bilin Urus'un aslı

Orman yabanisi balıkçı nesli

Nınzır sürüsüne dalıp kurt misli

Can sağ iken yurt vermeniz düşmana

Şenlik durursuz atlara minin

Sıyra gılıç düşman üstüne sürün
Artacaktır şanı bu Al'osmanın
Can sağ iken yurt vermeniz düşmana