Bor Elementi Hakkında Kimya Dersi Konu Anlatımı

BOR ELEMENTİ Periyodik sistemin üçüncü grubunun başında bulunan ve atom numarası 5 olan bor elementi, kütle numaraları 10 ve 11 olan iki kararlı izotopundan oluşur Bor, yeryüzünde toprak, kayalar ve suda yaygın olarak bulunan bir elementtir Toprağın bor içeriği genelde ortalama 10-20 ppm olmakla birlikte ABDnin batı bölgeleri ve Akdenizden Kazakistana kadar uzanan yörede yüksek konsantrasyonlarda bulunur Deniz suyunda 05-96 ppm, tatlı sularda ise 001 - 15 ppm aralığındadır Yüksek konsantrasyonda ve ekonomik boyutlardaki bor yatakları, borun oksijen ile bağlanmış bileşikleri olarak daha çok Türkiye ve ABDnin kurak, volkanik ve hidrotemal aktivitesinin yüksek olduğu olan bölgelerde bulunmaktadır (Woods, 1994) Tarihte ilk olarak 4000 yıl önce Babiller Uzak Doğudan boraks ithal etmiş ve bunu altın işletmeciliğindede kullanmışlardır Mısırlıların da boru, mumyalamada, tıpta ve metalurji uygulamalarında kullandıkları bilinmektedir İlk boraks kaynağının Tibet Göllerinden elde edilmiştir Boraks; koyunlara bağlanan torbalarda Himalayalardan Hindistana getirilmiştir Eski Yunanlılar ve Romalılar boratları temizlik maddesi olarak kullanmıştır İlaç olarak ilk kez Arap doktorlar tarafından MS 875 yılında kullanılmıştır Borik Asit 1700lü yılların başında borakstan yapılmış, 1800lü yılların başında ise elementer bor elde edilmiştir (Moseman, 1994) Elementel bor 1808 yılında Fransız Kimyacı Gay-Lussac ile Baron Louis Thenard ve bağımsız olarak İngiliz kimyacı Sir Humpry Davy tarafından bulunmuştur Bor, biri amorf ve altısı kristalin polimorf olmak üzere, çeşitli allotropik formlarda bulunur Alfa ve beta rombohedral formlar en çok çalışılmış olan kristalin polimorflarıdır Alfa rombohedral strüktür 1200 °Cnin üzerinde bozulur ve 1500 °Cde beta rombohedral form oluşur Amorf form yaklaşık 1000 °Cnin üzerinde beta rombohedrale dönüşür ve her türlü saf bor ergime noktasının üzerinde ısıtılıp tekrar kristalleştirildiğinde beta rombohedral forma dönüşür Bor elementinin kimyasal özellikleri morfolojisine ve tane büyüklüğüne bağlıdır Mikron ebadındaki amorf bor kolaylıkla ve bazen şiddetli olarak reaksiyona girerken kristalin bor kolay reaksiyona girmez Bor yüksek sıcaklıkta su ile reaksiyona girerek borik asit ve diğer ürünleri oluşturur Mineral asitleri ile reaksiyonu, konsantrasyona ve sıcaklığa bağlı olarak yavaş veya patlama şeklinde olabilir ve ana ürün olarak borik asit oluşur Bor elementinin fiziksel özellikleri Özellik Değeri Atom ağırlığı 10811±0005 veya 0007 Ergime noktası 2190+20 °C Kaynama noktası 3660 °C Isıl genleşme katsayısı(25-1050 °C arası, 1 °C için) 5x106-7x106 Knoop sertliği 2100-2580 HK Mohs sertliği (elmas-15) 11 Vickers sertliği 5000 HV BOR MİNERALLERİ KRİSTAL SUYU İÇEREN BORATLAR Kernit (razorit) :Na2B4074H2O Tinkalkonit :Na2B4075H2O Boraks (Tinkal) :Na2B40710H2O Sborgit :NaB5085H2O Eakwrit :Na4B100177H2O Probertit :NaCaB5095H2O Üleksit :NaCaB509H2O Nobleit :CaB6O104H2O Gowerit :CaB6O105H2O Florovit :CaB2O44H2O Kolemanit :Ca2B6O115H2O Meyerhofferit :Ca2B6O117H2O İnyoit :Ca2B6O11 13H2O Preseit(pandermit) :Ca4B10O197H2O Tercit :Ca4B10O192H2O Ginorit :Ca2B14O238H2O Pinnoit :MgB2O43H2O Kaliborit :HKMg2B12O219H2O Kurnakavit :Mg2B6O1115H2O İnderit :Mg2B6O1115H2O Predorazhenskit :Mg3B10O184 1/2H2O Hidroborasit :CaMgB6O116H2O İnderborit :CaMgB6O1111H2O Larderellit NH4)2B10O164H2O Ammonioborit NH4)3B15O20(OH)84H2O Veatçit :SrB6O102H2O p-Veatçit Sr, Ca) B6O102H2O BİLEŞİK BORATLAR (HİDROKSİL VE/VEYA DİĞER TUZLAR İLE) Teepleit :Na2B (OH) 4Cl Bandilit :CuB (OH) 4Cl Hilgardit :Ca2BO8(OH) 4Cl Borasit :Mg3B7O13Cl Fluoborit :Mg3(BO3) Hambergit :Be2(OH, F) BO3 Suseksit :MnBO3H Szaybelit Mg, Mn)BO3H Roveit :Ca2Mn22+((OH)4 (B4O7(OH)2) Seamanit