Ağartma-beyazlatma

Ağartma-beyazlatma

Renkli bir kumaşı beyazlatmak ya da başka bir renge boyamak için önce kumaşın doğal rengini gidermek gerekir Sanayide birçok ürüne uygulanan ağartma işleminin özü budur Bu işlem özellikle iplik, dokuma, kağıt hamuru, şeker ve un üretiminde çok önemlidir Örneğin, doğal rengi grimsi kahverengi olan keten lifleri önceden ağartılmazsa, ketenden dokunan masa örtüleri, çarşaf ve mendiller istenen beyazlıkta olmaz Bugün çeşitli kimyasal maddelerle uygulanan ağartma işlemi eskiden çok daha basit, ama çok uzun zaman alan yöntemlerle yapılıyordu

Ölülerini kar gibi beyaz keten bezlere sararak mumyalayan Eski Mısırhlar'ın keteni nasıl ağarttıkları bilinmiyor Büyük olasılıkla bezleri suyla ıslattıktan sonra açık havada kurumaya bırakıyorlar, böylece nemin ve güneş ışığının etkisiyle ketenin doğal rengi yavaş yavaş açılıyordu

12 yüzyılda Hollandalılar yeni yöntemler geliştirerek ağartma konusunda ustalaştılar Keten kumaşları beyazlatmak için sırayla birkaç kez küllü su ve yağı alınmış süt (yayık ayranı) banyosuna batınyorlar, her banyo arasında güneşe sererek kurutuyorlard Yöntemleri çok etkiliydi, ama altı ay gibi uzun bir süre gerektiriyordu Oysa bugün kumaşların ağartılması için bir-iki gün yeterlidir

Fransız kimyacı Claude Berthollet'nin 1785'te klor gazının ağartıcı özelliğini bulması çağdaş ağartma yöntemlerinin başlangıcı oldu O tarihten 14 yıl sonra İskoçyalı kimyacı Charles Tennant, klor gazıyla aynı işlevi gören, ama kullanımı daha kolayolan kimyasal bir madde üretti Bugün ağartma tozu ya da kireçkaymağı olarak bilinen bu madde kireç (kalsiyum oksit) ve klordan oluşan katı bir bileşiktir Kullanılacağı zaman suda eritilir ve ağartılacak ürün bu sıvıya batınlarak beyazlaşmaya bırakılır

Ağartma tozu bugün de kullanılmaktadır; ama sanayide, sıvılaştırılmış klor ile kireçkay-mağının karışımı olan ve ağartma tozunun suda eritilmiş haline benzeyen sıvı ağartıcıla-nn kullanımı daha yaygındır Keten, pamuk, reyon denen yapay ipek ve öbür dokumalar ile kağıt hamuru genellikle bu tür sıvılarla ağartılır Yün, ipek ve pamuklu dokumaların ağartılmasmda hidrojen peroksit de çok kullanılır Gerektiğinde naylon, orlon, perlon gibi yapay elyafın beyazlatılmasında da ağartıcı maddelerden yararlanılabilir Ama bu ipliklerin üretimi sırasında, morötesi ışınları emerek sarımsı ipliklerin daha beyaz görünmesini sağlayan bazı kimyasal maddeler kullanıldığı için, çoğu kez yapay elyafın ağartıl-masına gerek kalmaz