Menkıbeler Bize Neyi Anlatır?

Menkıbeler bize neyi anlatır?

Günümüz hastalıklarından biri de Allah dostlarına karşı tavır almaktır Büyükleri küçük gösterme veya onları kendi seviyemizde insanlar olarak değerlendirme korkunç bir düşünce çarpıklığıdır

Böylelerinin hezeyanlarına kulak verirseniz şunları duyarsınız: "İmam-ı Azam Ebu Hanife, İmam Şafiî, Ahmed b Hanbel, İmam Mâlik, Gazalî, İmam Rabbanî, Şazilî, Abdülkadir Geylanî gibi kişiler de bizim gibi insanlardır Dolayısıyla da onlara âit menkıbelerin aslı-astarı yoktur" Böyle müfrit veli düşmanları, şunu kat'iyen bilmelidirler ki, onları küçültmeye çalışmakla onlar küçülmedikleri gibi, böyle bir gayretle kendileri de asla büyüyemezler Böylelerinin kazandıkları başka değil sadece mahrumiyettir büyüklerin feyiz ve bereketlerinden mahrumiyet büyüklüğe inanmadıkları için kendileri adına mahrumiyet

Birinci mahrumiyetten kasdettiğimiz ma'nâ açıktır ve izah istemez zannediyorum, ikinci mahrumiyetle ise şunu kasdediyoruz: İnsan bir neticeye inanmadıkça, onun yolunda olsa dahi, o neticeye ulaşamaz Diyelim ki, bir insan evliyaya âit kerameti inkâr ediyor Bu insan, velayet yoluna girmiş olsa bile, keramet ufkunu yakalayamaz Çünkü o böyle bir şeye inanmamaktadır Bu basit misali daha başka sahalara da teşmil etmek mümkündür Meselâ; rûh ve kalbin kendilerine göre birer derece-i hayatları bulunduğuna inanmayan insanın, kat'iyen o mertebelere çıkması söz konusu değildir Bu bölüme dâhil mahrumiyetler çoktur Biz birkaçına işâret edip geçelim:

1 Allah dostları velilere karşı takınılan menfî tavır, himmetin kolunu kanadını kırdığı için büyük bir mahrumiyettir Zira onlar, İmam Rabbanî'yi, Abdülkadir-i Geylanî'yi kendi seviyelerine indirmekle, kendi ufuklarını kapatmış sayılırlar Yani bu nasipsizler, onlarla aynı seviyede olduklarına göre, gidecek yol, alınacak mesafe kalmamış ve yolun sonuna varılmış demektir Eğer yolun sonu bu zavallıların vardığı yerse, bu ne kötü sondur! Çünkü insan herkesi kandırsa da kendini kandıramaz ve vicdanını aldatamaz Vardığı yeri netice kabul eden bu insanlar, herşeye rağmen kat'iyen bilmektedirler ki, yolun sonu bu olamaz Ayrıca bir üst dereceyi kabul etmeme, ümide indirilmiş büyük bir darbedir Ümidi mefluç bir insanın ise rûhî hayat adına en küçük bir kıpırdanışa dahi mecali yoktur

2 Büyükleri saran bunca İlâhî lütufları görmemezlikten gelmek, bir yönüyle Cenâb-ı Hakk'ın lütuflarına da göz kapamak demektir "Kul Allah'ı nasıl bilirse Cenâb-ı Hakk'tan öyle muâmele görür" prensibinden hareketle, böyle bir göz kapamayı değerlendirecek olursak, o kişinin mahrumiyetinin büyüklüğü kendiliğinden ortaya çıkar

3 Büyükleri kendi seviyelerine indirenler büyük bir zulüm içindedirler Zira o makamı onlara Cenâb-ı Hak vermiştir Allah tarafından verilen böyle bir makamı onların elinden almaya yeltenmek -zaten almak da imkânsızdır- zulüm değil de ya nedir? Birçok ayetin işâretiyle, mütecaviz ve saldırganlar felah bulmayacaklarına göre, bu haddini bilmezlerin de bir yere varması mümkün değildir

MENKIBEYLE TESELLİ OLMAK YETMEZ

İşte evliya menkıbelerinin nakledilmesini tenkîd edenlerden bir kısmı böyle insanlardır Onların tenkidlerinin temelinde, evliyayı inkâr ve kerameti tezyif vardır Çıkış noktaları hata olduğu için de iddia edip ortaya koydukları mes'elelerde hatadan kurtulamamaktadırlar

Ancak ikinci bir grup insan daha vardır ki, zâhiren onların söyledikleri de tenkîd gibi görülebilir Fakat diğerleriyle bunların arasında ciddi farklar söz konusudur İkinciler, kat'iyen evliya menkıbelerinin nakline karşı değillerdir Onların şikâyetleri bu menkıbelerin hayata geçirilemeyişidir Yani onlar da, bir İmam Rabbanî'nin, İmam Şazilî'nin, Şah-ı Nakşibendî'nin ve diğer büyüklerin menkıbelerinin anlatılması hususunda hemfikirdirler; ama sadece bu menkıbeleri dinlemek onların mazhariyetlerini elde etme adına yeterli değildir Eğer bu menkıbeler, bizlerde teşvik adına bazı latifeleri uyandırıyorsa, en azından menkıbelerini okuduğumuz zatlara benzemeye özenmeli ve onları yükselten amelleri hayatımıza tatbik etmeliyiz, derler Bu ikinci görüş gayet masumdur, yerindedir ve kat'iyen birinci görüş sahipleriyle iltibas edilip aynı kefede değerlendirilmemelidir

Biz de, kanaat olarak son görüşü destekliyor ve diyoruz ki: Menkıbelerle teselli olma, bir ölçüde menkıbe kahramanı olamamanın ifadesidir Öyleyse bizler, sadece büyüklere âit menkıbeleri dinlemek ve okumakla yetinmemeli; himmetlerimizi âli tutarak onlar gibi olmaya çalışmalıyız Zira İslâm, mebde ile müntehayı birleştiren bir dindir İşin başındaki bir insan, kendine göre ondan istifade edebileceği gibi, Cibril de kendine göre istifade edebilmektedir Öyleyse her insan, kendi istifadesi açısından işin zirvesine ve en münteha noktasına talip olmalıdır ve Allah'a kurbiyette "daha yok mu?" ufkunu yaşamalıdır Bu da ancak, büyüklük yolunda yürünürse imkân dâhiline girecektir Bu yol ise azami takvâ, ihlâs, zühd ve vera gibi esaslar üzerine kurulmuştur Onlarsız Allah'a yaklaşmak ve onlarsız büyüklere benzemek mümkün değildir

1- Günümüz hastalıklarından biri de Allah dostlarına karşı tavır almaktır Büyükleri küçük gösterme veya onları kendi seviyemizde insanlar olarak değerlendirme korkunç bir düşünce çarpıklığıdır

2- İnsan bir neticeye inanmadıkça, onun yolunda olsa dahi, o neticeye ulaşamaz Evliyaya âit kerameti inkâr eden insan, velayet yoluna girmiş olsa bile, keramet ufkunu yakalayamaz Çünkü o böyle bir şeye inanmamaktadır

3- Menkıbelerle teselli olma, bir ölçüde menkıbe kahramanı olamamanın ifadesidir Öyleyse bizler, sadece büyüklere âit menkıbeleri dinlemek ve okumakla yetinmemeli; himmetlerimizi âli tutarak onlar gibi olmaya çalışmalıyız

ZAMAN