Sözlük ve Sözlükçülüğün Tarihi

**Şengül Şirin** · 12-14-2009

Sözlük ve Sözlükçülüğün Tarihi

Dünyada ilk sözlüğü kimin, nerede, ne zaman hazırladığı konusunda bilgimiz yoktur

Bazı kaynaklarda İskenderiye Kütüphanesi görevlisi Aristophanes'in (İÖ 257-180) hazırladığı kitap ilk sözlük olarak kabul edilmektedir

İskenderiyeli Pamphilus'un Yunanca sözlüğü ile Latin Marcus Verrius Flaccus'un sözlüğü ilk örnekler arasında sayılmaktadır

John Garlarıd, Latince bir sözcük olan dictionarium'u ilk kez 1225'te "sözlük" anlamında kullanmıştır

Dünya sözlükçülüğünde doğulu ulusların da payı büyüktür

Ebu Nasr İsmail Cevheri'nin (ölümü 1010) Sıhah-ı Cevheri diye de bilinen Tacü'l-Luga ve Sıhahü'l-Arabiye'si ("Arapça Gerçek Sözlük Kitabı") Arapça sözlükler arasında özel bir yer tutar

İran asıllı Arap dilcisi Ebu Tahir Muhammed bin Yakub Firuzabadi'nin (1329-1415) kısaca Kamusu -Muhit adıyla tanınan Arapça sözlüğü de ünlüdür

Alman gezgin Peter Simon Pallas (1741-1811) ilk çokdilli sözlük örneğini ortaya koydu: Linguarum Totius Orbis, Vocabularia Comparativa (1787; "Dünyanın Bütün Dillerinin Karşılaştırmalı Sözlüğü")

Sözlük çalışmalarında özellikle 19

yüzyılda büyük gelişmeler oldu

Alman Jacob Grimm ve kardeşi Wilhelm Grimm Alman dilinin en büyük sözlüğünü hazırlamaya giriştiler

Bu çabanın sonucunda 16 ciltlik Deutsches Wör-terbuch (1854-1960; "Almanca Sözlük") ortaya çıktı

Bu bağlamda Fransız dilci Emile Littre'nin (1801-81) Dictionnaire de la larıgue française (1863-73; "Fransızca Sözlük"), Pier-re Larousse'un (1817-75) le Grand dictionnaire üniversel du XIXe siecle (1866-76; "19

Yüzyılın Büyük Evrensel Sözlüğü"), Paul Robert'in (1910-80) Grand Robert de la larıgue française (1950-64; "Fransız Dilinin Büyük Robert'i"), ABD'li dilci Noah Webster'in (1758-1843) ABD'de konuşuları İngilizce'yi göz önüne alarak hazırladığı American Dictio-nary of the English Larıguage (1828; "İngiliz Dilinin Amerikan Sözlüğü") adlı sözlükleri ve 1879-1928 arasında tamamlarıan The Oxford English Dictionary ("Oxford İngilizce Sözlüğü") adlı sözlük özellikle belirtilmelidir

Bugün dünyada konuşuları hemen bütün dillerin sözlükleri yapılmış durumdadır

Ayrıca yabancı dil öğretimine katkıda bulunmak için de ikidilli ya da çokdilli sözlükler yaygınlaşmıştır

12-14-2009	#1
Şengül Şirin	Sözlük ve Sözlükçülüğün Tarihi Sözlük ve Sözlükçülüğün Tarihi Dünyada ilk sözlüğü kimin, nerede, ne zaman hazırladığı konusunda bilgimiz yoktur Bazı kaynaklarda İskenderiye Kütüphanesi görevlisi Aristophanes'in (İÖ 257-180) hazırladığı kitap ilk sözlük olarak kabul edilmektedir İskenderiyeli Pamphilus'un Yunanca sözlüğü ile Latin Marcus Verrius Flaccus'un sözlüğü ilk örnekler arasında sayılmaktadır John Garlarıd, Latince bir sözcük olan dictionarium'u ilk kez 1225'te "sözlük" anlamında kullanmıştır Dünya sözlükçülüğünde doğulu ulusların da payı büyüktür Ebu Nasr İsmail Cevheri'nin (ölümü 1010) Sıhah-ı Cevheri diye de bilinen Tacü'l-Luga ve Sıhahü'l-Arabiye'si ("Arapça Gerçek Sözlük Kitabı") Arapça sözlükler arasında özel bir yer tutar İran asıllı Arap dilcisi Ebu Tahir Muhammed bin Yakub Firuzabadi'nin (1329-1415) kısaca Kamusu -Muhit adıyla tanınan Arapça sözlüğü de ünlüdür Alman gezgin Peter Simon Pallas (1741-1811) ilk çokdilli sözlük örneğini ortaya koydu: Linguarum Totius Orbis, Vocabularia Comparativa (1787; "Dünyanın Bütün Dillerinin Karşılaştırmalı Sözlüğü") Sözlük çalışmalarında özellikle 19 yüzyılda büyük gelişmeler oldu Alman Jacob Grimm ve kardeşi Wilhelm Grimm Alman dilinin en büyük sözlüğünü hazırlamaya giriştiler Bu çabanın sonucunda 16 ciltlik Deutsches Wör-terbuch (1854-1960; "Almanca Sözlük") ortaya çıktı Bu bağlamda Fransız dilci Emile Littre'nin (1801-81) Dictionnaire de la larıgue française (1863-73; "Fransızca Sözlük"), Pier-re Larousse'un (1817-75) le Grand dictionnaire üniversel du XIXe siecle (1866-76; "19 Yüzyılın Büyük Evrensel Sözlüğü"), Paul Robert'in (1910-80) Grand Robert de la larıgue française (1950-64; "Fransız Dilinin Büyük Robert'i"), ABD'li dilci Noah Webster'in (1758-1843) ABD'de konuşuları İngilizce'yi göz önüne alarak hazırladığı American Dictio-nary of the English Larıguage (1828; "İngiliz Dilinin Amerikan Sözlüğü") adlı sözlükleri ve 1879-1928 arasında tamamlarıan The Oxford English Dictionary ("Oxford İngilizce Sözlüğü") adlı sözlük özellikle belirtilmelidir Bugün dünyada konuşuları hemen bütün dillerin sözlükleri yapılmış durumdadır Ayrıca yabancı dil öğretimine katkıda bulunmak için de ikidilli ya da çokdilli sözlükler yaygınlaşmıştır __________________ Arkadaşlar, efendiler ve ey millet, iyi biliniz ki, Türkiye Cumhuriyeti şeyhler, dervişler, müritler, meczuplar memleketi olamaz En doğru, en hakiki tarikat, medeniyet tarikatıdır