Devletler Coğrafyası - Tayland

Devletler Coğrafyası - Tayland

DEVLETİN ADI: Tayland Krallığı

BAŞŞEHRİ: Bangkok

YÜZÖLÇÜMÜ: 518000 km2

NÜFUSU: 56800000

RESMİ DİLİ: Tay dili (İngilizce, Çince, Malayca)

DİNİ: İslam, Budizm

PARA BİRİMİ: Baht (=100 stang)

Güneydoğu Asya’da, 5° 32’ -20° 28’ kuzey enlemleri ve 97° 21’-105° 38’ Doğu boylamları arasında yer alan, kuzeyden Burma ve Laos, doğudan Laos, Kamboçya ve Siyam Körfezi, güneyden Malezya ve batıdan Burma ve Andaman Deniziyle çevrili, eski adı Siyam olan, mevki itibariyle büyük stratejik önemi haiz bir krallık

Tarihi

Ülkenin ilk yerlileri Güney Çin’den göç eden insanlardır Taylandlılar, 11 yüzyılda bölgeye gelerek bir krallık kurdular Tayland kurulduğundan bu yana Avrupalı güçlerin istilasına ve sömürgeciliğine uğramayan Güneydoğu Asya’nın biricik ülkesidir Şüphesiz bunda, Tayland Kralı Mongkut’un rolü büyüktü Bundan sonra yerine geçen oğlu Kral Chulalongkorn da aynı siyasetle bu durumu devam ettirdi Kral Chulalongkorn 1851 yılından 1910 tarihine kadar tahtta kaldı Ülkesinin gelişme ve kalkınmasında büyük çaba sarfetti İngiltere ve Fransa ile çeşitli ticari anlaşmalar imzaladı

Tayland’da 1932 yılında monarşik idareyi sınırlayıcı kansız bir ihtilal oldu 1941 yılında ülke Japonlarca işgal edildi Harpten sonra batı siyaseti gütmeye başlayan Tayland, Vietnam’a 11000 kişilik bir askeri birlik gönderdi 1972 yılında bu birliklerini tekrar geriye çekti

1976 yılında yeni bir ihtilal oldu Bu sefer ihtilal kanlıydı Bunu 1977 ihtilali takip etti 1983 yılında Vietnam askeri birlikleri, Tayland, Kamboçya sınırı yakınlarında Kamboçya mülteci kamplarına saldırdı 30000’e yakın mülteci Tayland’a sığındı Bunun üzerine Vietnamlılar ülkeye girdiler Fakat çok geçmeden Taylandlılar saldırganları geri püskürttü 1988’de seçimleri kazanarak başbakan olan Tümgeneral Chatichai, 25 Şubat 1991’de yapılan askeri darbeyle yönetimden uzaklaştırıldı Darbecilerin lideri General Suçinda Kraprayun’dır Askeri Cuntanın hazırladığı anayasa gereğince Milli Meclisin 360 üyesinin belirleneceği seçimler 22 Mayıs 1992’de yapıldı Seçimlerde hiçbir parti tek başına iktidara gelecek sandalye sayını elde edemedi Generallerin desteklediği Erdem Birliği Partisi, Cuntanın yolsuzlukla suçlayarak iktidardan uzaklaştırdıkları partilerle bir koalisyon hükümeti kurdu Fakat bir süre sonra çıkan olaylardan sonra hükümet krizi yaşanmaya başlandı Kurulan geçici hükümetin ardından 13 Eylülde yapılan seçimler neticesinde muhalefet partileri 185 sandalye elde ederek yeni hükümeti kurdular (Ocak 1994)

Fiziki Yapı

Tayland mevki itibarıyle güneydoğu Asya’da, Malay Yarımadası ve Hint-Çin’i üzerinde yer alan bir ülkedir

Ülke şekil itibariyle sap kısmı, Malay Yarımadası üzerinde bulunan açılmış bir çiçeğe benzer Çiçeğin sap kısmının doğusunda Siyam Körfezi ve batısında Andean Denizi bulunur Bir bakıma ülke şekil bakımından küçük bir baltaya da bezer Kuzey-güney noktaları arası yaklaşık 1650 km ve doğu-batı noktaları arası ise 800 km kadardır En dar bölge 64 km olan Kra İstnumus’tur

Ülkenin yüzölçümü yaklaşık 518000 km2dir Bu geniş toprakların kuzeydoğusunda toplam yüzölçümün üçte birine yakın genişlikte bir yayla mevcuttur Yayla ortada Chao Phraya Nehrinin verimli alüvyonlu vadisine doğru gittikçe alçalır

Tayland beş coğrafi bölgeye ayrılabilir: Chao Phraya Menam (Merkezi Platolar bölgesi), Korat Yaylası, Güney Tayland (Yarımada bölgesi), Kuzeybatı bölgesi ve Dvaravati bölgesi (Güneydoğu bölgesi)

Chao Phraya Nehri Bölgesi, küçüklü büyüklü nehir ve kanallarla doludur Kuzeybatı bölgesinde Ping, Wang, Yom ve Nan adlarında dört nehir bulunur Bölge aynı zamanda dağlıktır Ülkenin en yüksek noktası 2756 m’lik Inthanon Tepesidir Başşehir Bangkok, güneydoğuya doğru uzanan Dvaravati bölgesindedir Dördüncü bölge Korat Yaylası, Mekong Nehrinin suladığı geniş bir bölgedir Sonuncu bölge olan Güney Tayland, Malay Yarımadası üzerinde dar bir bölgedir Ülkedeki mevcut ovalar umumiyetle alüvyonludur Sahiller ise kumluk ve düzensizdir

İklim

Tayland’ın iklimi bütün yıl hemen hemen sıcak ve nemlidir Orta bölgelerde yer alan ovalarda sıcaklık nadir olarak 18°C’nin altına iner Kasım ve şubat aylarında hava sıcaklığı aşağı yukarı bu miktardadır Mart ve mayıs aylarında ise bu rakam 38°C’ye kadar yükselir Ortalama sıcaklık 28°C civarındadır

Orta bölgedeki ovalar yağışlı bir atmosfer içerisindedir Fakat, Barmese Dağları buralara gelecek nemli rüzgarları keserek yağış miktarını düşürür Güney kıyı bölgeleri ortalama 5600 mm’lik yağış alırken, diğer bölgelerdeki yıllık yağış ortalaması 1000 mm civarındadır Haziran ayından ekim ayına kadar yaz musonları ülkeye şiddetli yağışlar getirir Tayland’da üç mevsim vardır Mart-mayıs ayları sıcak, Haziran-ekim ayları yağmurlu ve Kasım-şubat ayları serindir

Tabii Kaynakları

Ülkenin bitki örtüsü oldukça zengindir Baştanbaşa bütün topraklar yeşile bürünmüştür Burma sınırında yer alan Salween Nehri civarı bölgeler, kıymetli “tik kerestesi” elde edilen tik ağaçları ve diğer bölgeler teng, yangı ve tekian gibi ağaçlarla kaplıdır Bundan başka mangrov ve cevzülcinan cins ağaçları pekçoktur Muson mevsimindeki sık yağışlarla bir tropik ülke olan Tayland, tropik bitki yetişmesi için çok elverişlidir Sert ve yumuşak ormanların çeşitli yerli türleri ve geniş miktarda bambu ve Hint kamışı vardır

Tayland’da en çok ve meşhur olan hayvan fildir Öyle ki Tay hanedanlığının sembolü olmuştur Maymun, Siyam kedisi, geyik, tapir, uçan maki, papağan, sincap, gibbon ülkede yaşayan diğer hayvanlardır Ayrıca nesli tükenen kooprey (bir cins vahşi öküz) ve hog geyiği gibi nadir bulunan hayvanlar da yaşamaktadır Ülkede pekçok çeşitli tropikal kuş cinsi mevcuttur Serçe, ötleğen, güvencin, bıldırcın, tavuskuşu, kumru, sülün ve leylek bunların başlıcalarıdır

Ülkenin yeraltı kaynakları oldukça zengindir Başlıca mevcut mineraller; antimon, kalay, petrol, gaz, kurşun, tungsten, manganez, demir, tuz, volfram, çinko, linyit ve alçıtaşıdır

Nüfus ve Sosyal Hayat

Tayland yaklaşık 56800000 kişilik bir nüfusa sahiptir Bunun % 80’lik bir ekseriyeti Tay soyu, geri kalanıysa Çinli ve Asyalı milletlerden teşekkül etmiştir Ülkenin nüfus artışı % 3 civarındadır

Sınır dağları ve en güney uç bölgesi üzerinde yaşayanlar hariç, ülke insanları homojen yapıdadır Tay halkı esas olarak Moğol asıllıdır Taylılar Tay lisanını kullanırlar Tay lisanı, ülkenin resmi dilidir Ayrıca İngilizce yaygındır Nüfusun % 10’una yakın bir bölümünü meydana getiren Çinlilerse kendi dilleri olan Çinceyi kullanırlar Tay ve Çin asıllı bu insanlar genellikle budisttirler Ülkedeki Müslüman nüfusu % 7 dolayındadır Tayland’da 200 Müslüman okulu ve 1500 cami vardır Daha çok, etnik olarak üçüncü büyük grup olan Malaylar Müslüman olmakla şereflenmişlerdir Ülkede bir miktar Mon (Pegun), Kamboçyalı, Vietnamlı ve batılı insanlar da vardır

Tay toplumu klan veya sıkı sınıf ayrılıkları taşımayan gevşek bir yapıdadır Monogami aileler temel sosyal birim kabul edilir Çoğunlukla köylerde yaşar ve tarımla uğraşırlar Genellikle iç ticaret ve el sanatları bunların elindedir Yalnız uzak mesafelere yapılan ticaret Çinli tüccarların kontrolü altındadır

Bangkok, ülkenin en büyük ve en gelişmiş şehri olup, Tayland’ın başşehridir Yaklaşık iki milyonun üzerinde bir nüfusa sahiptir Bangkok ile Tayland’ın diğer köyleri ve şehirleri arasındaki kültür ve ekonomik farklılık oldukça büyüktür Tayland’ın diğer önemli şehirleri Ayuttuya, Korat ve Çiengmai’dir

Tayland halkının yaklaşık % 84’ü okur yazardır Özellikle 1950 yılından sonra eğitim ve öğretime önem verilmiştir Yerli okullar yanında, birçok İngilizce öğretim yapan yabancı okullar mevcuttur Ülkede yüksek öğrenim olarak, toplam 18 üniversite vardır Eğitimle birlikte sağlık ve sosyal hayatta da önemli gelişmeler 1950 yıllarından sonra kendini göstermiştir Uzun yıllar pekçok insanın ölümüne sebep olan sıtma hastalığı son yıllarda tamamen kontrol altına alınmıştır

Siyasi Hayat

Tayland krallıkla idare edilen bir ülkedir Ülke, bir anayasaya sahip monarşik bir yönetim sistemi içindedir İdari olarak 72 eyalete (Changwat) ayrılmıştır Tayland’da her eyalet bir vali tarafından idare edilir Eyaletler, bölgelere (Amphoe), onlar da küçük bölgelere (Tambol) ve bunlar da köylere (Muban) ayrılır Önceki kral, aynı zamanda hükümet başkanlığı da yapıyordu Sonraları bu görevi ortadan kaldırıldı Yasama yetkisi 360 üyeli Milli Meclisin elindedir Meclis üyeleri dört yılda bir halk tarafından seçilir Tayland, Güneydoğu Asya ülkeleri teşkilatı ASEAN (Association of Southeast Asion Nations) üyesi bir ülkedir

Ekonomi

Tayland ekonomisi esas itibariyle tarıma dayanır Toprak ve toprak mülkiyeti ülkede çok önemlidir Orta bölgelerde yer alan ovalar, ülkenin ekilebilen en müsait topraklarıdır Başlıca tarım ürünleri mısır, pancar, meyve-sebze, pirinç, şekerkamışı, kokonat, tütün, biber, baharat, jüt, manyok kökü, hindistancevizi, fasulye ve pamuktur Pirinç ülkenin dış ticaretinde en önemli üründür

Tayland’ın toplam yüzölçümünün beşte üçüne yakın bir bölümü ormanlıktır Kereste çok önemli bir gelir kaynağıdır Diğer orman ürünleri arasında tik ağacı, mangal kömürü, hezaren (hintkamışı), lak ve reçine (çam sakızı) de üretilir

Tayland maden bakımından çok zengin bir ülkedir Dünyada kalay üreten ülkeler arasında beşinci büyük ülkedir Antimon, tungsten, demir ve manganez diğer önemli minerallerdir Ülkede tabii gaz üretimi gelişmiştir Ayrıca petrol bulma çalışmaları son yıllarda artmış ve kıyı bölgelerde petrol bulunmuştur Ülke tuz yönünden çok zengindir

Tayland’da başlıca endüstri dalları; çimento, kağıt, lastik, gıda, çelik, dokuma, elektronik, plastik, tahta, seramik, otomobil, montaj, ilaç, tekstil, elektrik aletleri, kereste, şeker, pamuk, tütün, ipek ve ipekli dokumadır Son yıllardaki hükümet harcamaları geniş ölçüde, gübreleme, çimento, kalay tasfiyeciliği, petrol rafinerileri, asfalt yapımı, askeri güç üsleri, sulama kanalları ve havayolu ulaşımı alanlarına yapılmaktadır Cam ve kağıt endüstrileriyse gelişme yolundadır

Tayland’ın en büyük ihraç maddesi pirinçtir Bundan başka çeşitli tarım ve orman ürünleri de satar Ticareti daha çok, Japonya, ABD, Suudi Arabistan, Hollanda ve Singapur iledir Turizm, ülkenin büyük bir gelir kaynağıdır

Ülkenin güney bölgeleri Siyam Körfezine ve Andeman Denizine açıktır Dolayısıyla bir kısım ticaretini Bangkok ve Sattahip limanlarından deniz yoluyla yapar Ülkenin en işlek limanı Bangkok’tur Kanalların bulunduğu alanlarda gemi servisleri mevcuttur Yaklaşık 84764 km karayolu mevcut olup bunun % 40’ı asfalttır Demiryolları yaklaşık 4000 km’dir Ülkede tarifeli sefer yapılan 23 havaalanı olup, Bangkok yakınlarındaki Don Muang Havaalanı milletlerarasıdır

Balıkçılıkta, hem tatlı su hem de denizde balık avlanmasının geliştirilmesi hedef alınmıştır Ormancılığın geliştirilmesi için ormanların sürekli bir program içinde çoğaltılmasına çalışılmaktadır