İstanbul'un Tarihi

İSTanbul Tarihi

İstanbul, yerleşim tarihi 300 bin, kentsel tarihi yaklaşık 3 bin, başkentlik tarihi 1600 yıla kadar uzanan Avrupa ile Asya kıtalarının kesiştiği noktada bulunan bir dünya kentidir Şehir çağlar boyunca farklı uygarlık ve kültürlere ev sahipliği yapmış, yüzyıllar boyu çeşitli din, dil ve ırktan insanların bir arada yaşadığı kozmopolit ve metropolit yapısını korumuş ve tarihsel süreçte eşsiz bir mozaik halini almıştır Uzun zaman dilimleri boyunca her alanda merkez olmayı ve iktidarda kalmayı başaran dünyadaki ender yerleşim yerlerinden biri olan İstanbul geçmişten günümüze bir dünya başkentidir
İstanbul’un tarihi ana hatlarıyla beş büyük döneme ayrılabilir: Tarih öncesi dönem, Byzantion dönemi, Konstantinopolis dönemi, Konstantiniye dönemi ve İstanbul dönemi

İstanbul ve Tarih Öncesi Dönemi (MÖ 300000-MÖ 667)


Küçükçekmece Gölü kenarında bulunan Yarımburgaz Mağarasında yapılan kazılarda insan kültürüne ait ilk izlere rastlanmıştır Bu dönemde gölün çevresinde Neolitik ve Kalkolitik insanların yasadığı sanılmaktadır
İlk belirgin yerleşim sahipleri olarak Megaralılar’ın insanı olarak kabul edilmektedir Megaralılar, bugünkü Kadıköy’e yerleştiler ve “Khalkedon” adını verdiler Ayrıca Kadıköy ‘e bağlı Fikirtepe’de de çeşitli buluntular ortaya çıkmıştır Elen Mitolojisi’ne göre Batum’a doğru yola çıkan 40 Yunanlı, İstanbul Boğazı’ndan geçerken, bugünkü Sarayburnu’nda karaya çıkmış, bulundukları yere, “Altın Boynuz” dedikleri Haliç’e ve Khalkedon’a bakmışlardır “Böyle bir yer dururken, karşı tarafa yerleşmek için kör olmak gerekir” demişler ve Khalkedon’a “Körler ve Ezikler Ülkesi” adını vermişlerdir
Neolitik: İlk yerleşik toplumların oluştuğu çağdır, cilalı taş devridir
Kalkolitik: Bakırın bulunup kullanılmaya başlandığı çağdır, bakır çağıdır

Byzantion ve Bizans Dönemi (MÖ 667-MS 330)
İstanbul, bu dönemde adı Byzantion olan antik bir Yunan şehir devleti olarak kurulacak, kısa zamanda gelişip güçlenecek ve dönemin merkezi gücü Roma İmparatorluğu tarafından ele geçirilecektir Romalilar tarafindan Byzantion, latinleştirilecek ve Byzantium olarak Roma İmparatorluğu’nun önemli şehirlerinden biri haline gelecek, adı değiştirilecek önce Byzantium sonra Augusta Antonina diye anılacaktır
Antik Yunan Şehir Devleti Byzantion ve Antik Yunan Dönemi (MÖ 667-MÖ 196)
Byzantion ve Oligarşi Dönemi (MÖ 667-MÖ 476)
Bugünkü İstanbul’un temelleri MÖ 7 yüzyılda atılmıştır “Byzantion” şehri Megaralılar tarafından MÖ 667′de tarihi yarımadanın doğusunda Sarayburnu civarında kurulmuştur Byzantion uzun süre şehir devlet yapısı göstermiştir MÖ 478′de Byzantion Spartalı Pausanlılar tarafından ele geçirilmiştir
Byzantion ve Demokrasi Dönemi (MÖ 476-MÖ 196)
Byzantion Spartalı Pausanlıların yönetiminde ancak iki yıl kalabilmiş, sonra Pausanlılar şehrin halkı tarafından kovulmuşlardır Böylece MÖ 476′dan itibaren Byzantion demokrasiyi yönetim biçimi olarak belirlemiştir Uzun süre şehir devlet yapısı gösteren Byzantion, stratejik konumuna borçlu olduğu ekonomik gelişme sayesinde tüm antik Yunan bölgesine müdahale edebilen bir güç olmuştur
Roma Şehri Byzantion ve Roma Dönemi (MÖ 196-MS 330)
Byzantion ve Roma Dönemi (MÖ 196- MS 1yüzyıl)
MÖ 196′da Byzantion Roma İmparatorluğu’nun hakimiyeti altına girer Byzantion Roma İmparatoru Septimius Severus tarafından Roma İmparatorluğu’na Roma Bağımsızlık Bildirgesi’yle dahil edilmiştir Şehir Roma İmparatoru Vespasian tarafından 1 yüzyılda imparatorluğa sağlam bir şekilde bağlı kalması için latinleştirilir
Byzantium ve Roma Dönemi (1yüzyıl-3yüzyıl)
Byzantion İmparator Vespasian döneminde hızlı bir Latinleştirme politikasına tabi tutulur, adı Latince Byzantium olur ve Roma İmaparatorluğu’na tam bağlı önemli bir vilayet haline gelir 196′da Byzantion Pers İmparatoru Pescennius ile anlaştığı için Roma İmparatoru Septimius Severus tarafından cezalandırılır ve şehir büyük zarar görür Şehir sonra yine Septimius Severus tarafından baştan başa tekrar inşa edilir

Augusta Antonina ve Roma Dönemi (3yüzyıl-330)
Augusta Antonina adı baştan başa yeniden inşa edilmiş ve düzenlenmiş şehre İmparator Septimius Severus (193-211)tarafından, oğlu Antonius’un şerefine verilmiştir 3 yüzyılda bu ad kullanılmıştır 330 yılında Byzantion I Konstantin tarafından Roma İmparatorluğu’nun başkenti ilan edilir

Konstantinopolis ve Bizans İmparatorluğu Dönemi (330-1453)
İstanbul’un bu dönemde adı Konstantinopolis olarak değişecek, önce Roma İmparatorluğu’nun sonra Bizans İmparatorluğu’nun başkentliğini yapacaktır Bizans başkenti Konstantinopolis yaklaşık 1000 yıl boyunca Orta Doğu’ya hakim bir şehir konumuna yükselecektir

Roma Başkenti Konstantinopolis ve Geç Roma Dönemi (330-395)
İstanbul’un başkentlik tarihi Roma İmparatorluğunun Doğu-Batı ayrışmasından 65 yıl önce başlamıştır Byzantion 330 yılında İmparator Büyük Konstantin’in isteğiyle ‘Nova Roma (Yeni Roma)’ olarak Roma İmparatorluğu’nun başkenti yapılır, kentin ismi imparatorun ölümünden sonra onun anısına Byzantium’dan Konstantinopolis’e çevrilir Roma’nın istilası ve yıkılmasıyla onun yerine geçen Konstantinopolis, 395′de ikiye bölünen Roma İmparatorluğu’nun ardılı devlet Doğu Roma İmparatorluğu’nun başkenti olur

Bizans Başkenti Konstantinopolis ve Bizans İmparatorluğu Dönemi (395-1204)
Konstantinopolis, önce Doğu Roma İmparatorluğu adıyla kurulan ve Batı Roma İmparatorluğu’nun yıkılmasından sonra zamanla adı Bizans İmparatorluğu’na dönüşen devletin de 395′de başkenti olmuştur Konstantinopolis erken ortaçağda da dünyanın en parlak ve zengin şehridir

Latin Başkenti Konstantinopolis ve Latin İmparatorluğu Dönemi (1204-1261)
1204-1261 yılları arasında Latinlerin işgaline uğrayan Konstantinopolis Latin İmparatorluğu’nun başkenti haline gelmiştir

Bizans Başkenti Konstantinopolis ve Geç Bizans İmparatorluğu Dönemi (1261-1453)
Latin egemenliğinden sonra Konstantinopolis daha sonra tekrar 1453′e kadar Bizans İmparatorluğu’nun başkenti olmuştur

Konstantiniyye ve Osmanlı İmparatorluğu Dönemi (1453-1922)
İstanbul bu dönemde büyük bir cihan imparatorluğunun başkenti olacak, üç kıtada yayılan toprakları 400 yıldan uzun süre hakimiyetinde bulunduracaktır

• Kentin 29 Mayıs 1453′te Fatih Sultan Mehmet tarafından fethedilmesinden sonra Osmanlı başkentlik dönemi başlar
• Müslümanlarca Konstantiniyye olarak adlandırılan şehri, Rumlar ‘E Stin Polis’ (Başkente/Şehirden) takma adıyla andmışlardır Osmanlılar da bu ismi kullandılar ve İstanbul şekline getirdiler Ruslar ise şehre Çarigrad (Çarın şehri) adını verdiler Şehrin Balkanlar’daki adı ise Stambul olmuştur
• 13 Kasım 1918 tarihinde İtilaf devletleri tarafından işgal edilen şehir, 6 Ekim 1923 tarihinde Türk ordusunun şehre girmesiyle sona ermiştir

Abdullah Biraderler tarafından çekilmiş ve 1895 öncesi Süleymaniye Camii ve etrafını gösteren bir görüntü

İstanbul ve Türkiye Cumhuriyeti Dönemi (1923)

• 13 Ekim 1923′te Ankara’nın Türkiye Cumhuriyeti’nin başkenti ilan edilmesiyle İstanbul, 330′dan beri sürdürdüğü başkentlik özelliğini kaybetmiştir
• 28 Mart 1930′da Konstantinopolis adı tamamen yürürlükten kaldırılmış ve şehrin resmi adı İstanbul olmuştur

1696 İstanbul