Kaya Tuzu, Kaya Tuzu Çeşitleri

Kaya tuzu, sodyum klorürün mineral formudur İzometrik kristalleri oluşturur Mineral tipik olarak renksiz ya da sarıdır; ancak yabancı maddelerin miktarı ve türüne bağlı olarak açık mavi, koyu mavi ya da pembe de olabilir Genellikle sülfat, halojen tuzu ya da boraks asidi tuzu gibi diğer evaporit minerallerle birlikte oluşur

Yeraltında az veya çok derinlerden katı halde elde edilen tuzlar kaya tuzu olarak tanımlanır Kaya tuzları Deniz tuzlarının aksine kompozisyonlarına giren maddelerin oranları bakımından büyük değişiklikler gösterirler Özellikle saflık oranları her maden için ayrı olabileceği gibi aynı madenden alınan çeşitli numuneler de çok büyük farklılık gösterebilir Kaya tuzlarındaki yabancı maddeler ve kil tuza değişik renkler verir Genellikle gri, siyaha yakın kil renginde olan kaya tuzları, nadiren beyaz, şeffaf beyaz olarak bulunur Tuz kristallerindeki boşluklar da bazen tuza mavi renk verir Yurdumuzda kaya tuzu madenleri genellikle gri renkte olup, bir kısmı da siyaha yakın renktedir

Ülkemizde işletilmiş olan Kaya tuzlalarına örnek vermek istesek Çankırı, Tuzluca (Kars), Kağızman (Iğdır), Tepesidelik (Kırşehir), Sekili (Yozgat), Gülşehir (Nevşehir), Oltu kaya (Erzurum-Oltu), Çiçekli (Kırşehir-Akçakent), Çankırı (Melikağılları) tuzlalarıdır



KAYA TUZU ÜRETİM YÖNTEMLERİ

Yerkabuğu içerisinde birikim yapmış tuz yataklarından üretim bazı klasik madencilik yöntemleriyle yapılır Bu yöntemler iki ana başlık altında toplanabilir Bunlardan biri yeraltına inilerek tuzu yer üstüne çıkarmak için uygulanan oda-topuk yöntemi Diğeri ise yeri ve hacmi kesinlikle belirlenen tuz yataklarına tatlı su enjekte edilerek, suda eriyen tuzun yeryüzüne çıkarılması olan çözelti madenciliği (suda eritme) yöntemidir

Bir çok durumda çok daha ekonomik bir sistem çözelti madenciliği bilgi, deneyim ve teknik isteyen, ilk yatırım maliyetleri fazla olan bir yöntemdir Kaya Tuzlarının yeryüzüne yakın kısımlarında açık işletme rasyonel bir şekil olarak görülebilirse de bu yöntem özellikle bölgenin iklim koşullarına göre olumlu ya da olumsuz olabilir Özellikle bol yağmurlu yerlerde açıkta olan çalışma cephesinin erimesi, üretimi aksatıp durdurabilir Kar ve soğuğu fazla olan bölgelerde ise açıkta çalışmanın, çalışanlar üzerinde olumsuz etkileri olduğu gibi üretimde kullanılan makine ve aletlerde tuzlu suyun verdiği tahribat fazla olmaktadır

Kaya tuzlarından tuz üretiminin esasını oluşturan söz konusu yöntemler aşağıda kısaca özetlenmiştir



ODA TOPUK METODU

Dünyada tüm yer altı Kaya Tuzu Ocakları bu metotla işletilmektedir Bilinen en eski bir metot olmasına rağmen halen çok yaygın olarak kullanılmaktadır Tuz gibi, kalınlıkları 500 metreyi aşan ve süreklilik arz eden, dolayısıyla yüksek rezervlere sahip madenlerde uygulanmaktadır Bu üretim yöntemleriyle tuz yatağının ancak % 50-70’i kazanılmasına rağmen son derece emniyetli bir metottur

Yeraltındaki tuz yatakları düzenli bir şekilde oda ve topuklara ayrılmaktadır Oda kısmında yer alan tuz kütlesi ise tavan göçmelerini önlemek için yerinde bırakılır Tuzun alınmasıyla ortaya çıkan yeni galerilere (Tünellere) sistem uygulanır Tavanı tutmak üzere yerinde bırakılan kare sütunlar (topuklar) tam bir yer altı emniyeti sağlar Sütunların büyüklüğü ve yüksekliği tuz yatağının ve madenin üst tabakasının durumuna göre değişir Tuz ne kadar derinden üretiliyorsa üstten gelecek basınç o kadar fazla olacağından topuk sütunlarını daha da geniş tutmak gerekebilir

Türkiye’de bulunan kaya tuzlalarında oda ve topuk boyutları yer yer farklılıklar göstermekle birlikte Topuk boyutları 10,00 m x 10,00 m ve 8,00 mx 8,00 m arasında değişmekte, yükseklikleri ise 6,00 m ile 10,00 m arasında olmaktadır

Tekstil tuzu

Tekstil tuzu genelde tekstil sektöründe boyama işlerinde kullanılmaktadır İçinde bulunan yüksek derecede alkoli ve metal iyonları minimuma düşürerek boyama işlemi sırasında boyanan tekstil ürününün hiçbir zarar görmemesini sağlamaktır Tekstil tuzu tekstil üretimcilerine işlerinde yardımcı olabilmeleri için tuz firmaları tarafından üretilen bir tuz çeşididir Ancak tekstilcilerin kullandığı su, kumaş, boya türleri farklı olduğu için sertleşme oranı yükseklik göstererek boyama esnasında yada öncesinde bu 10 dh seviyesine kadar çıkmaktadır Tuz firmaları genelde tekstil konusunda tuz teknolojisine sürekli ilerleterek yeni hizmetler sunma çabasındadırlar Tuzlar suda çözünürken(-) ve (+) iyonlarına ayrılmaktadır Tekstilciler tekstil tuzu boya yardımcısı yani boya destekleyici, boya akması yapmaması için boya yardımcısı sunma sunma gereksiniminde bulunur Tekstil tuzunun işlevi kumaşın üstündehomojel salınımı ve elektrolit dikkatini maksimuma çıkartarak, boyanın tuzla tamamen birleşerek kumaşın her yerine yayılmasını sağlamaktadır Tekstil firmaları, tekstil tuzu alımlarında yüklü alımlar yaparak rekabet ortamında daha seri üreterek bir adım daha önde olmak için çabalamaktadırlar Tekstil tuzu alımlarının yükselmesi de bu konuda geniş ve büyük bir tuz pazarı ve piyasasının oluşmasına yardımcı olmaktadır Hatta tekstil tuzunun kaya tuzunda da anlattığım gibi gerek ülkemiz gerek yurt dışı ve diğer ülkelerde kullanım oranı yaygın ve tercih edilirliği yüksek seviyededir Üstelik fiyatı, kullanım kolaylılığı açısından da ülkemiz ekonomisine gayet uygun olduğu için diğer tuz çeşitlerine ve katkı maddelerine oranla tekstil tuzu seçilmektedir Ekolojik olmayan madde bulunmadığı için içerisinde geri dönüşüm olan madde sınıfına girerek çevreye hiç bir zararı olmamaktadır

Yem ve hayvancılık tuzu

Yem ve hayvancılık tuzu seviyesini normal oranda tutarken hayvanlarınızın da besililik hallerini arttırmaktadır Yem tuzu yemin içine karıştırılarak verilmekte ve bu tuzu, gıda şeklinde algılayan hayvanın bunu yemesine olanak tanır Yem ve hayvancılık tuzu hem çiftçilik için hem de ülke ekonomisine katkıda bulunarak yem konusunda ve hayvancılık konusunda birçok fayda sağlamaktadır Eğer sizde yem ve hayvancılık tuzu için ihtiyaç duyuyorsanız bu tuzu bizden temin ederek en kaliteli ve en iyi üretim stratejileri ile üretilmiş teknolojimiz ile bizden gönül rahatlığı ile yem ve hayvancılık sektöründe büyük bir yardımcı olarak kullanabilirsiniz Yem ve hayvancılık tuzu satışımız ile hem müşteri memnuniyetini ön planda tutarak hem de karşılıklı alış veriş olabildiğince mutlu ayrılmayı istemekteyiz Bu hizmet sayesinde hayvancılık ve yem sektöründe geniş bir ticari pazar kitlesi kurarak müşteri yelpazesi ile başarmış bulunmaktayız Bu güne kadar firmamız olarak verdiğimiz hizmetler olsun, müşteriler gösterilen güler yüz olsun bir şikâyet almayarak %100 müşteri memnuniyeti sağlayarak sayenizde bulunduğumuz yerden gurur duymaktayız Yem tuzu ayrıca süt veren hayvanlarınızın büyük baş ve küçükbaş olmak üzere bizden alacağınız yem ve hayvancılık tuzundaki minerallerin tamı ile doğal ve yüksek olması ile alacağınız süt, et gibi besin maddelerinin kalitesinde ve bolluğunda önemli bir artış yaşatarak tamamı ile hayvanınızdan alacağınız verim artmaktadır

Karla mücadelede kayatuzu

Herkesin sandığının aksine tuz suyunun içinde şekerin eridiği gibi erimezTuz buzun içine girince onu çözerTuz yine kalır ama buz çözüldüğü için artık o su değil, tuzlu sudur ve erime noktası saf sudan daha düşüktür Buzlanmış yolara tuz döküldüğü zaman, tuz önce buz ile çözümlenerek bir buzlu su tabakası oluşturur ve bu çözeltinin donma noktası düşük olduğundan,sıfırın altındaki sıcaklıklarda bile donmadan kalabilirGünümüzde ABD’de üretilen tuzun yüzde %45 i Yollardaki buzun eritilmesinde kullanılmaktadır
Bilindiği gibi su sıcaklığı sıfır dereceye varında donarsuya tuz ilavesi ile bu donma sıcaklığıda düşersuya yüzde 10 tuz ilavesi donma sıcaklığını -6 dereceye indirirYüzde
20 tuz karıştırılmış su ise -16 derecede donarancak yolun veya buzun üstünde kalarak tekerleklerin kaymasını azaltabilir Dondurma yaparkende karışımın çevresinde çok düşük ısıya ihtiyaç vardırdondurma karışımın etrafındaki ısının çok düşük olamsı,ancak bu düşük ısıda karışımının donması gerekirburada eklenen tuz karışımın sıfır derecenin altında bile donmadan dondurmanın oluşturulamasını sağlar Hatırlarsanız Titanic filminde okyonus suyunun ısısı sıfırın birkeç derece altında olamsına rağmendeniz suyunun yüzeyi,içindeki tuz nedeni ile hala donmamıştı