Tanzimat Sanatçıları

**Prof. Dr. Sinsi** · 08-03-2012

Tanzimat Edebiyatı 1

Dönem Temsilcileri

Şinasi

• Klasisizmin etkisindedir

• Tanzimat edebiyatını başlatmıştır

• Dil ve folklor çalışmaları yapmıştır

• Noktalama işaretlerini ilk kullanan kişi odur

• Şiirlerinde konu birliğine ve bütün güzelliğine önem verir

• İlk makale(Tercüman-ı Ahval Mukaddimesi) ve ilk tiyatroyu (Şair Evlenmesi) yazmıştır

• İlk şiir çevirisi onundur

• Cümleleri kısaltmış paragraf birimini ilk kez o kullanmıştır

• Tercüman-ı Ahval ve Tasvir-i Efkar gazetelerini çıkarmıştır

Eserleri:

Şair Evlenmesi,Müntehabat-ı Eş’ar(şiir),Terceme-i Manzume(çeviri şiir),Durub-ı Emsal-i Osmaniye(atasözleri derlemesi)

Namık Kemal

• Vatan Şairi olarak anılır

• Romantizmin etkisindedir

• Toplum için sanat anlayışını benimsemiştir

• Bilinçli bir vatanseverdir

• Divan edebiyatı geleneğini reddeder,dilin sadeleşmesini savunur

Şiirleri
Vaveyla,Vatan Mersiyesi,Vatan Şarkısı,Vatan Türküsü,Hürriyet Kasidesi Tiyatro
VatanYahut Silistre,Gülnihal,Akif Bey,Zavallı Çocuk,Celaleddin Harzemşah,Karabela Roman

İntibah,Cezmi

Eleştiri
Tahrib-i Harabat,Takip,Renan Müdafaanamesi,Mukaddeme-i Celal

Anı

Magosa Anıları

Ziya Paşa

• Gazel,Terkib-i Bend ve Terci-i Bendlerin eski temalarını terk ederek,bunları yeni düşüncelerin aktarılmasında araç olarak kullanmıştır

• Doğu kültürü ve batı kültürü arasında bocalamıştır

• Şiir ve İnşa makalesinde Halk edebiyatını savunmuş Divan edebiyatına karşı çıkmıştır

Harabat’ta ise bunun tersini söylemiştir

Bu yüzden Namık Kemal tarafından Tahrib-i Harabat adlı yapıtta sert bir biçimde eleştirilmiştir

Eserleri
Zafername,Terkib-i Bend,Terci-i Bend,Rüya,Defter-i Amal,Harabat,Eş’ar-ı Ziya

Ahmet Mithat Efendi

• Halkı aydınlatması nedeniyle Hace-i Evvel(ilk öğretmen)olarak anılır

• Roman ve hikayelerinde olayın akışını keserek bilgi verir

• Çok okuyup yazdığı için yazı makinesi olarak da anılmıştır

Roman

Felatun Bey’le Rakım Efendi,Hasan Mellah,Hüseyin Fellah,Jön Türk,Henüz 17 Yaşında,Dürdane Hanım

Hikaye
Letaif-i Rivayet,Kıssadan Hisse

Gezi
Avrupa’da Bir Cevelan

Ahmet Vefik Paşa

• Tiyatroya en çok hizmet eden sanatçıdır

• Bursa valisiyken orada tiyatro binası yaptırarak,Moliere’den yaptığı çevirileri oynatmıştır

Eserleri
Lehçe-i Osmani(sözlük),
Hikmet-i Tarih,Fezleke-i Tarih-i Osmani(tarih alanındaki yapıtları)
Zor Nikah,Zoraki Tabip,Meraki,Azorva,Dekbazlık,Yorgaki Dandini(çeviri)

Şemşettin Sami

Tanzimat edebiyatının ilk büyük dilcisi ve ilk telif roman yazarıdır

Roman
Taaşşuk-ı Talat ve Fitnat(ilk yerli roman)

Sözlük

Kamus-ı Türki,Kamus-ı Fransevi,Kamus-ı Arabi
Ansiklopedi:Kamus-ı Alam

Tanzimat Edebiyatı 2

Dönem Temsilcileri

Recaizade Mahmut Ekrem

• Şiirde “fikri güzellik”,”hissi güzellik”,”hayali güzellik” olmak üzere üç türlü güzellik olduğunu söylemiştir

• Üç çocuğunun ölümü üzerine ölüm konusuna çok değinmiştir

• Batı edebiyatı yolunda gelişen yeni edebiyatı savunmuştur

• Edebiyat-ı Cedide hareketinin başlamasına öncülük etmiştir

• Devrinde Üstad Ekrem olarak anılmıştır

Roman

Araba Sevdası(ilk realist roman)

Hikaye

Muhsin Bey,Şemsa

Tiyatro

Afife Anjelik,Çok Bilen Çok Yanılır,Vuslat,Atala

Diğer eserleri

Nağme-i Seher,Yadigar-ı Şebab,Pejmürde(şiir),Takdir-i Elhan,Zemzeme

Abdülhak Hamit Tarhan

• Romantizmin etkisindedir

• Hayat,tabiat,ölüm gibi konuları işler

• Tanzimat şiirine biçim ve içerik yönünden yenilikler getiren şair Şair-i Azam olarak anılır

• Tiyatroları oynanmak için değil okunmak içindir

• Bu oyunlar sahne tekniği açısından zayıftır

Şiir

Makber,Sahra,Baladan Bir Ses,Ölü,Halce,Validem

Tiyatro

İçli Kız,Macera-yı Aşk,Duhter-i Hindu,Tarık,Nesteren,Fitnen,Serdenapal

Samipaşazade Sezai

• Batı tarzında yazdığı hikayeleriyle tanınır

• En küçük şeylerin bile hikayenin konusu olabileceğini savunur

Eserleri

Sergüzeşt(roman),Küçük Şeyler(hikaye),Şir(oyun),İclal(anı)

Nabizade Nazım

• Realizm ve naturalizm akımlarını benimsemiştir

• İlk olarak köy yaşamını ve köy insanını konu edinmiştir

Eserleri

Karabibik(ilk köy romanı),Zehra(ilk tezli roman)

Muallim Naci

• Eski edebiyat taraftarlarının öncüsüdür

• Türkçeyi bozmadan aruza uydurması yönüyle Tevfik Fikret’i ve Mehmet Akif’i etkilemiştir

Eserleri

Ateşpare,Şerare,Firuzan(şiir),Demdeme(eleştiri )Lug at-ı Naci (sözlük), Ömer’in Çocukluğu(anı)

08-03-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Tanzimat Sanatçıları Tanzimat Edebiyatı 1 Dönem Temsilcileri Şinasi • Klasisizmin etkisindedir • Tanzimat edebiyatını başlatmıştır • Dil ve folklor çalışmaları yapmıştır • Noktalama işaretlerini ilk kullanan kişi odur • Şiirlerinde konu birliğine ve bütün güzelliğine önem verir • İlk makale(Tercüman-ı Ahval Mukaddimesi) ve ilk tiyatroyu (Şair Evlenmesi) yazmıştır • İlk şiir çevirisi onundur • Cümleleri kısaltmış paragraf birimini ilk kez o kullanmıştır • Tercüman-ı Ahval ve Tasvir-i Efkar gazetelerini çıkarmıştır Eserleri: Şair Evlenmesi,Müntehabat-ı Eş’ar(şiir),Terceme-i Manzume(çeviri şiir),Durub-ı Emsal-i Osmaniye(atasözleri derlemesi) Namık Kemal • Vatan Şairi olarak anılır • Romantizmin etkisindedir • Toplum için sanat anlayışını benimsemiştir • Bilinçli bir vatanseverdir • Divan edebiyatı geleneğini reddeder,dilin sadeleşmesini savunur Şiirleri Vaveyla,Vatan Mersiyesi,Vatan Şarkısı,Vatan Türküsü,Hürriyet Kasidesi Tiyatro VatanYahut Silistre,Gülnihal,Akif Bey,Zavallı Çocuk,Celaleddin Harzemşah,Karabela Roman İntibah,Cezmi Eleştiri Tahrib-i Harabat,Takip,Renan Müdafaanamesi,Mukaddeme-i Celal Anı Magosa Anıları Ziya Paşa • Gazel,Terkib-i Bend ve Terci-i Bendlerin eski temalarını terk ederek,bunları yeni düşüncelerin aktarılmasında araç olarak kullanmıştır • Doğu kültürü ve batı kültürü arasında bocalamıştır • Şiir ve İnşa makalesinde Halk edebiyatını savunmuş Divan edebiyatına karşı çıkmıştırHarabat’ta ise bunun tersini söylemiştirBu yüzden Namık Kemal tarafından Tahrib-i Harabat adlı yapıtta sert bir biçimde eleştirilmiştir Eserleri Zafername,Terkib-i Bend,Terci-i Bend,Rüya,Defter-i Amal,Harabat,Eş’ar-ı Ziya Ahmet Mithat Efendi • Halkı aydınlatması nedeniyle Hace-i Evvel(ilk öğretmen)olarak anılır • Roman ve hikayelerinde olayın akışını keserek bilgi verir • Çok okuyup yazdığı için yazı makinesi olarak da anılmıştır Roman Felatun Bey’le Rakım Efendi,Hasan Mellah,Hüseyin Fellah,Jön Türk,Henüz 17 Yaşında,Dürdane Hanım Hikaye Letaif-i Rivayet,Kıssadan Hisse Gezi Avrupa’da Bir Cevelan Ahmet Vefik Paşa • Tiyatroya en çok hizmet eden sanatçıdır • Bursa valisiyken orada tiyatro binası yaptırarak,Moliere’den yaptığı çevirileri oynatmıştır Eserleri Lehçe-i Osmani(sözlük), Hikmet-i Tarih,Fezleke-i Tarih-i Osmani(tarih alanındaki yapıtları) Zor Nikah,Zoraki Tabip,Meraki,Azorva,Dekbazlık,Yorgaki Dandini(çeviri) Şemşettin Sami Tanzimat edebiyatının ilk büyük dilcisi ve ilk telif roman yazarıdır Roman Taaşşuk-ı Talat ve Fitnat(ilk yerli roman) Sözlük Kamus-ı Türki,Kamus-ı Fransevi,Kamus-ı Arabi Ansiklopedi:Kamus-ı Alam Tanzimat Edebiyatı 2 Dönem Temsilcileri Recaizade Mahmut Ekrem • Şiirde “fikri güzellik”,”hissi güzellik”,”hayali güzellik” olmak üzere üç türlü güzellik olduğunu söylemiştir • Üç çocuğunun ölümü üzerine ölüm konusuna çok değinmiştir • Batı edebiyatı yolunda gelişen yeni edebiyatı savunmuştur • Edebiyat-ı Cedide hareketinin başlamasına öncülük etmiştir • Devrinde Üstad Ekrem olarak anılmıştır Roman Araba Sevdası(ilk realist roman) Hikaye Muhsin Bey,Şemsa Tiyatro Afife Anjelik,Çok Bilen Çok Yanılır,Vuslat,Atala Diğer eserleri Nağme-i Seher,Yadigar-ı Şebab,Pejmürde(şiir),Takdir-i Elhan,Zemzeme Abdülhak Hamit Tarhan • Romantizmin etkisindedir • Hayat,tabiat,ölüm gibi konuları işler • Tanzimat şiirine biçim ve içerik yönünden yenilikler getiren şair Şair-i Azam olarak anılır • Tiyatroları oynanmak için değil okunmak içindir • Bu oyunlar sahne tekniği açısından zayıftır Şiir Makber,Sahra,Baladan Bir Ses,Ölü,Halce,Validem Tiyatro İçli Kız,Macera-yı Aşk,Duhter-i Hindu,Tarık,Nesteren,Fitnen,Serdenapal Samipaşazade Sezai • Batı tarzında yazdığı hikayeleriyle tanınır • En küçük şeylerin bile hikayenin konusu olabileceğini savunur Eserleri Sergüzeşt(roman),Küçük Şeyler(hikaye),Şir(oyun),İclal(anı) Nabizade Nazım • Realizm ve naturalizm akımlarını benimsemiştir • İlk olarak köy yaşamını ve köy insanını konu edinmiştir Eserleri Karabibik(ilk köy romanı),Zehra(ilk tezli roman) Muallim Naci • Eski edebiyat taraftarlarının öncüsüdür • Türkçeyi bozmadan aruza uydurması yönüyle Tevfik Fikret’i ve Mehmet Akif’i etkilemiştir Eserleri Ateşpare,Şerare,Firuzan(şiir),Demdeme(eleştiri )Lug at-ı Naci (sözlük), Ömer’in Çocukluğu(anı)