Cemel Vakası

Cemel Vakası Hakkında - Cemel Vakası Tarihi - Cemel Vakası Nedenleri - Cemel Vakası Sonuçları

Cemel Vakası ya da Cemel Savaşı, 656 yılında, Halife Ali bin Ebu Talib ile Muhammed'in dul eşi Aişe'nin taraftarları arasında gerçekleşen muharebe Müslümanlar arasındaki ilk iç savaştır Cemel Savaşı Ali'nin zaferiyle sonuçlandı Aişe'nin müttefiklerinden Talha bin Ubeydullah savaş sırasında, Zübeyr bin Avvam savaştan vazgeçip Medine'ye dönerken[kaynak belirtilmeli] yolda öldürüldü Aişe, Ali tarafından Medine'ye gönderildi


"Cemel" sözcüğü Arapça'da "deve" anlamına gelir Cemel Vakası, Aişe'nin devesi etrafında gerçekleştiği için bu isimle anılmıştır Cemel Savaşı esnasında Ali, yaklaşık olarak 20 bin kişilik ordusunun 5 binini; Ayşe, yaklaşık olarak 30 bin kişilik ordusunun 13 binini kaybetti

Olayların gelişimi


Muhammed'in ölümünden sonra sırasıyla Ebu Bekir, Ömer ve Osman İslam Devleti'nin başına geçtiler Bu üç halifenin de hilafeti Şia tarafından kabul edilmez


Bazı kaynaklara göre Ümeyye Oğullarından (Emeviler) Osman halife seçildiğinde, Ali ona biat etti Bazı İslam alimlerine göre Ali, Osman'a hiç biat etmemiştir


Osman’ın halife seçilmesine Muaviye’nin babası Ebu Süfyan, çok sevinmişti Haşimoğulları ilk iki halifeye sürdürdükleri yumuşak tutumu halifeliğinin ilk 6 yılında Osman’a karşı da gösterdiler Bu dönemde yapılan fetih hareketlerine katıldılar Ebubekir zamanında Kur’an nüshalarının çoğaltılması ve bir nüsha dışındaki diğer nüshaların imha edilmesi konusunda Ali, Osman’ı destekledi

Ali ve taraftarlarının Osman'dan hoşnut olmayışının sebepleri


Osman’ın halifeliğinin ikinci 6 yılında takip ettiği siyaset, valiliklere akrabalarını tayin ettiği ve onlara aşırı düşkün olduğu iddiaları, Ali ve taraftarlarının halifeye karşı tavır takınmasına sebep oldu Bu dönemde Ali ile Osman arasında sert tartışmalar yaşandı


656 yılında Mısır, Basra ve Kufe’den gelen ve Osman'ın halifeliğini kabul etmeyen isyancılar, Medine yakınında “Zi-Huşub” mevkiinde toplandılar Şehre girip girmeme konusunda Medinelilerin fikrini almak üzere elçi gönderdiler Medineliler isyancıların şehre girişine taraftardılar ancak Ali isyancılara gelmemelerini söyledi

Mervan'ın mektubu


Osman, isyancılara arabulucu olarak Ali’yi gönderdi Durumun düzeltileceğini ve fesadın ortadan kaldırılacağına dair Ali onlara halife adına söz vermiş ve isyancılar Mısır’a gitmek üzere yola çıkmışlardı, fakat yolda rastladıkları bir adamın üzerinde bir mektup çıktı Bu mektupta, Mısır’dan Medine’ye gelen isyancıların öldürülmesi isteniyordu Bunun üzerine isyancılar geri dönerek mektubu ve içeriğini Ali’ye anlattılar Ali, Halife Osman’a bu mektuptan bahsetti O böyle bir mektuptan haberi olmadığını söyledi Sonuçta bu mektubu, Osman'ın kuzeni ve damadı Mervan’ın yazdığı anlaşıldı


Bunun üzerine Ali, arabuluculuğa devam etmek istemediğini söyleyerek evine çekildi Bu sırada isyancılar halife Osman’ın evini kuşatarak ya halifelikten ayrılmasını ya da kendilerine komplo hazırlayan Mervan’ın kendilerine teslim edilmesini istediler Halife’nin her iki teklifi de kabul etmemesi üzerine evini kuşattılar

Osman'ın öldürülmesi


Osman evinin kuşatılmasından Ali, Talha, Zübeyr ve Aişe’yi haberdar etti Ali isyancıların bizzat yanına gelerek onlara çıkıştı, yaptıkları bu hareketin kafirlere bile yakışmadığını söyleyerek halifeye su gönderdi Buna ilave olarak oğulları Hasan ile Hüseyin’i ve kölelerini halifeyi korumaları için gönderdi Bu tedbirler etkisini gösterdi, nitekim isyancılar kapıdan girerek halife’yi öldüremediler ancak komşu evlerin damlarından atlayarak Osman’ı öldürebildiler

Ali'nin halife oluşu


Osman’ın öldürülmesinden 5 gün sonra Ali, halife seçildi ve Medine halkı ona mescitte biat etti Talha ve Zübeyr'in de biat etmesi halk tarafından çok iyi karşılandı Çünkü Talha ve Zübeyr, Ali’nin haricinde halifeliğin en güçlü adaylarındandı Diğer şehirlerden temsilciler de Medine’ye gelerek biatlarını yaptılar ve böylece Müslümanların çoğu Ali’nin halifeliğini kabul etmiş oldu


Halife Osman’ın öldürülmesi ve yerine Ali’nin halife seçilmesi ile birlikte Emevi-Haşimi mücadelesi yeniden başladı Şam Valisi Muaviye, öldürülen akrabası halife Osman'ın kanını Ali'den talep ederek onun ölümünden Ali’yi sorumlu tuttu

Muaviye'nin Ali'den hoşnut olmayışının nedenleri


Ali halife seçildiğinde ilk iş olarak Osman zamanında atanmış olan valileri görevden aldı ve böylece valileri değiştirmede acele etmemesi kendisine tavsiye edilmiş olmasına rağmen bunu dikkate almamış oldu


Görevden alınan ve çoğu Emevi sülalesinden olan valiler, yeni halifeye tepkilerini gösterdilerBunun üzerine Şam Valisi Muaviye isyan bayrağını açtı Öldürülen halifenin kanlı gömleğini Şam halkını galeyana getirmek için camide teşhir etti Mısır Valisi görevinden ayrılarak Muaviye’nin yanına Şam’a gitti Yemen ve Basra valileri, görevlerinden ayrılarak Osman’ın kanını talep etmek üzere Mekke’de biraraya gelen Aişe, Talha ve Zübeyr’e katıldılar

Aişe'nin Ali ile sorunları


Aişe, Osman’a karşı isyan başlayınca hac için Mekke’ye gitmişti Katilleri yakalamakta yavaş davrandığı gerekçesiyle Ali’ye karşı tavır aldı Talha ve Zübeyr'i de yanına aldı ve birlikte Ali’nin halifeliğinden memnun olmayanların çoğunlukta olduğunu düşündükleri Basra şehrine gittiler


Aişe, Osman’ın öldürülmesinden önce, “O (Osman) kitabın hükmünü çiğnemiştir,” derken, Osman’ın öldürülüp yerine Ali’nin seçildiğini duyunca “Mazlum olarak öldürülmüştür," dedi Bu dönüşün nedeni tam olarak bilinmiyor ancak “İfk hadisesi” dolayısıyla Aişe'nin Ali’ye kin duymuş olabileceği düşünülür

Talha ve Zübeyr'in Aişe'ye katılması


Talha ve Zübeyr ise Osman hayatta iken onu eleştirmişler ve aleyhinde bulunmuşlardı Bunlar başlangıçta Ali’ye biad etmişler fakat umdukları valilik taleplerine olumlu cevap alamayınca ona karşı tavır almışlardı


Basra Valisi Abdullah ile Talha ve Zübeyr’in Mekke’ye gidip hac dolayısıyla burada bulunan Aişe’ye katılmaları ve Osman’ın kanını talep etmek üzere biraraya gelmeleri, Emevioğulları için bulunmaz bir fırsattı


Bu arada Ali, kendisine ilk tepki Muaviyeden geldiği için ona karşı savaş hazırlığı yapıyordu Fakat Aişe ve diğerlerinin Basra’ya gittiklerini haber alınca, onların Basra’ya girmelerine engel olmak için hemen harekete geçti Fakat geç kalmıştı ve Basralılar Aişe’nin yanında yer aldılar

Cemel Savaşı


Kasım 656’da meydana gelen Cemel Savaşı’nda Aişe ordusunun mağlubiyeti, bu savaşa katılan Ümeyye oğulları kanadının da mağlubiyeti oldu Talha bin Ubeydullah savaş sırasında, Zübeyr bin Avvam savaştan vazgeçip Medine'ye dönerken[kaynak belirtilmeli] yolda öldürüldü Ali, savaşı kaybeden Aişe'ye zarar vermedi ancak Medine’ye sürgün etti


Muaviye, Cemel Savaşı’na fiilen katılmadı ancak savaştan önce Ali’ye karşı ayaklanmaları için Talha ve Zübeyr’e mektuplar yazmıştı

Savaşın sonuçları ve önemi


Cemel Vakası, İslam Devleti'nde yaşanan ilk iç savaştır ve İslam aleminin ikiye bölünmesinde kilometre taşı olan olaylardan birisidir