Türk Dili Ve Edebiyatı Anlatımteknikleri - Anlatım Teknikleri Ödev Ve Konuları

ANLATIM TEKNİKLERİ

Paragrafın dört temel anlatım tekniği vardır Bunları sırası ile görelim

Açıklayıcı Anlatım

Bilgi vermek amacı ile oluşturulan yazılarda kullanılan anlatım tekniğidir

Bu tür yazılarda amaç okuyucuyu bilgilendirmek, ona bir şeyler öğretmek olduğundan sade ve anlaşılır bir dil kullanılır

"Yakup Kadri Karaosmanoğlu edebiyatımızın önde gelen sanatçılarından biridir Roman, hikâye, anı gibi değişik alanlarda eserler vermiş olan sanatçı daha çok romanları ile tanınmaktadır Romanlarında önceleri kişisel konuları işleyen sanatçı daha sonra toplumsal konulara yönelmiştir "Kiralık Konak"ta nesiller arası duygu ve düşünce farklılıklarını işleyen sanatçı, "Yaban" romanında Kurtuluş Savaşı yıllarında köy yaşamını, köylü - aydın çatışmasını işlemiştir"

Yukarıdaki örnekte görüldüğü gibi parçada "Yakup Kadri" okuyucuya tanıtılmış, sanatçının eserleri ile ilgili bilgiler verilmiştir İşte öğreticiliği esas alan bu tür anlatıma açıklayıcı anlatım denir

Tartışmacı Anlatım

Tartışma, kişinin kendisinden farklı düşünen kişi ya da kişileri kendi düşüncesine inandırma çabasıdır Farklı düşünceler, farlı kişiler olacak ki kişi, karşısındakine kendi düşüncesini anlatma, onu kendi görüşüne inandırma çabası içinde olsun

Demek ki tartışmacı anlatımda farklı konular işlenir ve bu farklı konulardan birinin daha doğru, daha güzel olduğu kanıtlanmaya çalışılır

"İyi konuşmasını bilen iyi yazmasını da bilirmiş Konuştuğumuz gibi yazmak olacak iş midir? Yazıda hani bizim konuşmamızın ateşi? Sesimizi de kâğıt üzerinde gösterebilir miyiz? Yazı hiçbir zaman konuşmanın tıpkısı olamaz Konuşurken karşımızdakine başımız, ellerimizin hareketleriyle sesimizin türlü yükselmeli, alçalmaları ile anlatabildiğimiz şeyleri yazı ile anlatamaz, duyuramayız"

Bu paragrafta "iyi konuşmasını bilenin iyi yazıp yazmayacağı" konusu tartışılmıştır Yazar yer yer sorular sorarak ve bu sorulara yine kendi cevaplar vererek biri ile konuşuyormuş izlenimini uyandırmış ve düşüncelerini bu şekilde anlatmıştır

Öyküleyici Anlatım

Bir konunun, bir olayın bir ya da daha çok kahraman etrafında, belirli bir zaman ve yer içinde anlatıldığı anlatım tekniğidir

Öyküleyici anlatım olay kaynaklı bir anlatım tekniğidir Öyküleyici anlatımın olabilmesi için bir kişinin başından geçen bir ya da daha çok olayın olması gerekir Bir kişinin başından geçenler, bir trafik kazası, bir futbol karşılaşması, geçmişte yaşadığı bir takım olaylar öyküleyici anlatımın sınırlarına girmektedir

"Karanlık bir kış gecesi saat üç sularıydı Bilmem nereden eve dönüyordum Herkes derin bir uykudaydı O duruma gelmiştim ki kendisini dinleye dinleye kapılan insanlar gibi "Ah, bir polise rastlasam!" diyordum Birden bire iki gölge gördüm Biri hızlı hızlı sert adımlarla doğuya doğru giden ufak tefek bir adamdı Diğeri sekiz on yaşlarında bir kız çocuğu"

Öyküleyici anlatımda her şey hareket hâlindedir Varlıklar hayatın akışı içinde devamlı bir hareketlilik ve değişme içinde ele alınır Yukarıdaki parçada bu görülmektedir

Betimleyici Anlatım

Yazarın dış dünya ile ilgili gözlemlerini okuyucunun gözünde canlanacak şekilde anlatması ile oluşan anlatım tekniğine betimleyici anlatım denir Görselliğin daha ağır bastığı bu anlatıma tasvir de denmektedir

Betimlemede bir doğa parçası, bir bahçe, bir ev, bir dağ, hatta iç ve dış özellikleri ile bir insan ayırt edici yönleri ile anlatılabilir

Varlıkların değişik yönleri anlatıldığından betimlemelerde sıfatlar çokça kullanılır

"Güneş dağların arkasından çekilirken, son aydınlığını denize bırakıyor Hava rüzgârsız Deniz ince ince dalgalanıyor Mavi sular biraz uzakta pembe oluyor, kırmızılaşıyor Renkler yumuşak hatlarla birbirinden ayrılıyor Karanlık bastırmadan önce renklerin denizdeki valsi bu, büyüsü"

Betimlemelerin insanı konu alan kısmına portre denir

Portrede insanın dış özellikleri ya da iç özellikleri yani karakteri ele alınabilir Bazen ikisi de bir parçada iç içe olabilir

"Kapıda yaşlı bir adam belirdi Üzerinde biraz eski, açık mavi bir takım elbise vardı Ceketin üst cebinde üçgen şeklinde kıvrılmış mendil, kravatıyla aynı renkteydi Yer yer ağarmış saçlarını sol tarafa yatırmış, hâlâ siyahlığını koruyan bıyıklarını üst dudağının üzerini kapatacak şekilde bırakmış Ayağında yıllar önce gençlerin oldukça rağbet ettiği ucu sivri ucu küt biçimli ayakkabılar vardı"