Ağaçların Özellikleri - 100 Ağacın Özellikleri |
09-11-2012 | #1 |
Prof. Dr. Sinsi
|
Ağaçların Özellikleri - 100 Ağacın ÖzellikleriAğaçların Özellikleri - 100 Ağacın Özellikleri Ağaçların Özellikleri - 100 Ağacın Özellikleri Ağaçların özellikleri Ağaçlar, yaşamları boyunca büyümeyi sürdüren odunsu bitkilerdir Ağaçların biçimleri, büyüklükleri ve yaşam süreleri, türden türe değişkenlik gösterir Yeryüzünde, narin süs ağaçlarından, dev sekoyalara kadar 20000 kadardan fazla ağaç türü olduğu bilinmektedir Bilinen en yaşlı ağaç, Kaliforniya'da bulunan 4700 yaşındaki bir çam ağacıdır Bilinen en uzun boylu ağaçsa, Avustralya'da bulunan yaklaşık 150 m boyundaki bir okaliptüs ağacıdır Ağaç türlerinin en çeşitli olduğu yerler, tropikal yağmur ormanlardır Ülkemizde de çok sayıda ağaç türü bulunur Ağaçların biçimleri ve büyüklükleri birbirinden ne kadar farklı olursa olsun, iki bitki grubundan birine aittirler Açık tohumlular ya da kapalı tohumlular Kapalı tohumlu bitkiler, tohumu koruyucu bir tabakayla kaplı, çiçekli bitkilerdir Bilinen bitki türlerinin %90'ı kapalı tohumludur Açık tohumlu bitkilerse, koruyucu bir tabaka ile kaplanmamış tohumlar üreten ağaçlar ve çalılardır Bunlar, çiçek açmazlar En bilinenleri, servi, çam, ladin, ginko gibi ağaçlardır Dünyanın en büyük ağacı sekoya Sekoyalar dünyanın enbüyük ağaçlarıdır Sekoyalar dünyanın enbüyük ağaçlarıdır Kışın Almanya'nın Schwarzwald bölgesinden bir ağaç görüntüsü Kışın Almanya'nın Schwarzwald bölgesinden bir ağaç görüntüsü Bir meşe ağacı Bir meşe ağacı Yapraklar ağaçların en önemli organlarıdır Resimde kayın ağacı yaprakları görülüyor Yapraklar ağaçların en önemli organlarıdır Resimde kayın ağacı yaprakları görülüyor Ağaç, tek gövdesi bulunan, beslenmeyi ana ve yan köklerden alan 4-5 m boyundaki odunsu bitki Toprağa düşen tohumdan en önce fide meydana gelir Fide bir yıl sonra fidan halini alır Hücrelerinin çoğalmasıyla dal ve yapraklar, gövde ve kök olarak üç parçadan ibaret bir ağacın küçük bir modeli olur Her yıl ağacın dallarında ve köklerinde yeni sürgünler çıkarken, gövdede de bir tane yıllık halka meydana gelir Bu halkalar, ağacın enine büyüyerek yaptığı odun tabakasıdır Yağışı bol yıllarda, geniş bir halka; kurak geçen yıllarda ise, ince ve küçük bir halka meydana gelir Bu halkalardan ağacın yaşı kolayca anlaşılabilir Gövdesinden enine kesilen bir ağaç incelenecek olursa, en dışta kabuk, sonra yıllık halkaları meydana getiren hücre tabakaları ve en içte de öz kısım görülür Bir ağacın gerçekten canlı olan biricik kısmı, kabuğun altında odunun yüzeyindeki ince bir hücre tabakasıdır Buna katman doku tabakası denir Bu tabaka ağacı geliştiren ve büyümesini sağlayan tabakadır Genç bir ağaca çivi çakıldığında veya ağaç bir dal verdiğinde, çivinin ve dalın yerden yüksekliği hiç değişmez Bütün canlı varlıklar gibi ağacın da dokularının arasında devamlı bir su dolaşımı olur Bu su dolaşımının sağlanabilmsi için ağacın devamlı ve bol miktar suya ihtiyacı vardır Çok büyük bir kayın ağacı, kuru ve sıcak bir günde 250 litre, küçük bir ayçiçeği ise 1 litre su harcar Okaliptüs ağaçları ise günde ortalama 400 litre su harcadıklarından bataklıkları kurutmada faydalanılır Ağacın ihtiyacı olan su, büyük ağaç türlerinde 50 metrenin üzerinde bir yüksekliğe çıkmak mecburiyetindedirler Bu hadisede önemli olan birinci kuvvet kılcallık olayıdır Odun boruları demetlerinde 20 metreye kadar etkilidir İkinci kuvvet ise, kök basıncıdır Bu basınç ile ağaçta su 30 metre kadar yüksekliğe çıkarılabilmektedir Bir diğer önemli kuvvet de yapraklardan suyun buharlaşması (terleme) ile meydana gelen emme kuvvetidir Buna kohezyon gerilimi de denir Terlemenin (transpirasyon) büyük kısmı gözeneklerle, az bir kısmı da diğer yüzeylerle sağlanır Kohezyon kuvveti su moleküllerini birbirine bağlar Bu gerilim, suyun kopmayan bir sütun halinde yükselmesini sağlar 100 metreye kadar etkilidir Sekoya gibi yüksekliği 100 metreyi bulan dev ağaçlarda su tepelere kadar kohezyon kuvvetiyle yükselir Bir ağaç kendi besinini doğrudan doğruya toprak ve havadan güneş ışığı vasıtasıyla üretir Bu, hiçbir canlı hayvan vücudunun yapamadığı son derece karmaşık bir hadisedir Yapraklardaki klorofil denilen yeşil madde sayesinde, havanın karbondioksitinden, güneş ışığı altında fotosentez denilen olay sonucunda kendisi ve diğer canlılara faydalı besinleri meydana getirir Her yaprak, kendini dışarıya karşı koruyacak çok etkili bir tabaka ile sıkı sıkıya örtülüdür Hava, yaprakların altındaki çok küçük deliklerden girebilir Suyun buharlaşması da, yine bu deliklerden (por) sağlanır Yaprak ihtiyaca göre bu delikleri açar veya kapatır Ağaç kabuğu çok etkili bir su geçirmeyici zırhtır Bir ağaç, başından ayaklarına kadar, su buğusunun dışarı sızmasına karşı sırlanmıştır Ağaçlar günlük hayatın her kısmında son derece çeşitli ve o derece yaygın olarak kullanılır Kağıt yapımından mobilya yapımına, meyvelerinin besin olarak kullanımından süs ağaçlarına kadar, sayısız denebilecek kullanılış yeri vardır Büyük ağaç toplulukları olan ormanlar ise, bir memleketin iklimini, hatta ekonomisini etkileyecek kadar önemlidir Eski jeolojik devirlerde yaĞPKLşamış, bugün nesli tükenmiş dev ağaçlara dünyanın bazı bölgelerinde nadiren rastlanabilmektedir Ağaçların boyları ve yükseklikleri bir hayli değişiklik gösterir Boyları üç metreden yüz on metreye kadar; yaşları otuz-kırk yıldan beş bin yıla kadar olan ağaçlara rastlanmaktadır Dünyanın en yaşlı ve yüksek ağaçlarından olan ve ABD'de Sierra Nevada Dağlarında bulunan sekoyalar (Sequoia) yüz on metre yüksekliğe ve 6-9 m çapa erişebilir Bunların yaşları da dört bin yılı bulmaktadır Avustralya'da yüksek boylu ormanlar meydana getiren okaliptus ağaçları da yüz metreyi bulmaktadır Ağaçların yaşları bir hayli farklılıklar göstermektedir Son yıllarda dünyanın en yaşlı ağacının higori çamının (Pirus aristata) olduğu belirlenmiştir Ağaçların gelişmesi için en elverişli şart bol yağmur olup, bu da tropik iklimlerde görülür Tropikal iklimlerde kurak bölgelerin cüce bitkileri ağaç haline gelir Fırtınalar, seller, yıldırım, yangın gibi tabii afetler, usulsüz kesimler gibi insanların yaptığı tahripler, bitki hastalıkları, ağaçların en büyük düşmanları olarak sayılabilir Türkiye'de yetişen bazı ağaçların yaşları: Meşe, ıhlamur, köknar 1000 yıl Kayın 900 yıl Zeytin 400 yıl Elma, armut 300 yıl Türkiye'de yetişen bazı ağaçların yükseklik ve kalınlıkları: Ağaç Boyu Çapı Köknar 75 m 3 m Ladin 60 m 2 m Çam 50 m 1 m Kayın 44 m 2 m Meşe 53 m 4 m Dişbudak 30 m 1,7 m Cinsler [değiştir] Abies, Göknar Acacia, Akasya Acer, Akçaağaç Actinostrobus, Servi çamı Athrotaxis, Tazmanya sediri Aesculus, At kestanesi Agathis Ailanthus, Kokarağaç Albizia, Gülibrişim Alnus, Kızılağaç Amentotaxus Araucaria, Arokarya Arbutus, Koca yemiş Aucuba, Akuba Austrocedrus, Şili sediri Berberis, Kadıntuzluğu Betula, Huş Biota Doğu mazısı Broussonetia, Kağıt dutu Buxus, Şimşir Calocedrus, Su sediri Camellia Carpinus, Gürgen Carya Castanopsis Catalpa, Katalpa Cathaya Cephalotaxus Celtis, Çitlenbik Ceratonia, Keçiboynuzu Cercidiphyllum, Katsura ağacı Cercis, Erguvan Chamaecyparis, Yalancı servi Citrus, Limon,Portakal,Greyfurt,Mandalina Clematis, Akasma Cornus, Kızılcık Corylus, Fındık Cotinus, Sumak Cotoneaster, Dağ muşmulası Crataegus, Alıç Cryptomeria, Japon çamı Cunninghamia, Tırpan ağacı Cupressocyparis, Melez servi Cupressus, Servi Cydonia, Ayva Daphne Dalbergia, Pelesenk ağaçları Diospyros, Trabzon hurması, Abanoz ağaçları Dipteronia j Elaeagnus, İğde Eriobotrya, Malta eriği Eucalyptus, Okaliptüs Euonymus, Papazkülahı Fagus, Kayın Ficus, İncir Fitzroya Patagonya servisi Forsythia, Altınçanak Fraxinus, Dişbudak Fuchsia, Küpe çiçeği Ginkgo, Mabet ağacı Gleditsia, Yabani keçiboynuzu Hedera, Sarmaşık Hibiscus, Ağaçhatmi Hippophae, Yalancı iğde Hydrangea, Ortanca İlex, Çobanpüskülü Jacaranda Jasminum, Yasemin Juglans, Ceviz Kalmia Keteeleria, Yalancı göknar Koelreuteria, Fener ağacı Laburnum, Sarısalkım Lagerstromeia, Oya ağacı Larix, Melez Laurus, Defne Ligustrum, Kurtbağrı Liquidambar, Sığla ağacı Liriodendron, Lale ağacı Lithocarpus Lonicera, Hanımeli Maclura, Yalancı portakal ağacı Magnolia, Manolya Mahonia, Sarıboya ağacı Malus, Çiçek elması Melia, Tespih ağacı Mespilus, Muşmula Metasequoia, Su ladini Microbiota Morus, Dut Myrtus, Mersin Nerium, Zakkum Nothofagus, Yalancı kayın Olea, Zeytin Osmanthus Ostrya, Kayacık Paulownia Pavlonya, İmparator pavlonyası Phellodendron, Mantar ağacı Phillyrea, Akçakesme Phoenix, Hurma Picea, Ladin Pinus, Çam Pistacia, Sakız ağacı, Menengiç Pittosporum Platanus, Çınar Podocarpus Taşporsuğu Populus, Kavak Prunus, Kiraz,Erik,Şeftali,Kayısı Pseudolarix, Yalancı melez Pseudotaxus Çin yalancıporsuğu Pseudotsuga, Duglas göknarı Pterocarya, Kanatlı ceviz Punica, Nar Pyracantha, Ateşdikeni Pyrus, Armut Quercus, Meşe Rhamnus, Cehri Rhododendron, Ormangülü Robinia, Yalancı akasya Salix, Söğüt Sambucus, Mürver Sassafras Sciadopitys, Japon şemsiye çamı Sequoia, Sekoya Sequoiadendron, Mamut ağacı Sophora, Sofora Sorbus, Üvez Syringa, Leylak Taiwania Tamarix, Ilgın Taxodium, Bataklık servisi Taxus, Porsuk ağacı Tetraclinis Berberistan mazısı Thuja, Mazı Thujopsis, Yalancı mazı Tilia, Ihlamur Torreya Tsuga, Suga Ulmus, Karaağaç Vaccinum, Yaban mersini Viburnum, Kartopu Washingtonia, Kanarya palmiyesi Wisteria, Morsalkım Yucca, Avize ağacı Zelkova, Zelkova Ziziphus, Hünnap |
|