Vucudumuzu örten Tabaka Deri

Vucudumuzu örten tabaka: Deri

Derimiz vücudumuzu örten en büyük organımızdır



Bir anlamda bedeni ve organizmayı çevreden ayıran dış duvardır Bu niteliğiyle; mekanik, kimyasal ve biyolojik dış etkilere karşı bedeni koruyucu fonksiyonu vardır Yaklaşık iki m2 alanı kapsar Bedenle ilgili çok önemli bazı işlevleri yerine getirir: Herşeyden önce sağlığın aynasıdır, vücut su dengesini ve ısısını düzenler, vücudun kurumasını engeller, ter bezleri vasıtası ile zararlı maddeleri atar, solunum yapar Bir duyu organıdır: derimizle dokunur ve hissederiz Ayrıca duygularımızı ifade etmede de yardımcımızdır İnsanlar kızardıklarında veya sarardıklarında aslında duyguları görünür hale gelmektedir Cilt aynı zamanda bağışıklık süreçleriyle de ilgilidir ve metabolik fonksiyonlara (D2vitamini ve kolesterol sen¤¤¤i) sahiptir

Derinin yerine getirdiği işlevler karmaşık bir yapıyı gerekli kılmıştır Bu nedenle deri, her biri farklı bir doku yapısına sahip üç ayrı katmandan oluşur Yüzeyden derine doğru bu tabakalar şunlardır:

ÜST DERİ (Epidermis),
ALT DERİ (Dermis),
DERİ ALTI(subkutis)


ÜST DERİ (Epidermis):




Epidermis derinin en dıştaki tabakasıdır Asıl olarak "Keratinosit" adı verilen hücrelerden oluşur Kalınlığı vücudun bölümüne, yaşa ve cinsiyete bağlı olarak değişir Epidermis de kendi içinde dört farklı tabakaya ayrılabilir En alttaki tabaka "stratum basale epidermidis" adını alır ve tek sıra hücrelerden oluşur Bu Üst deri hücrelerinin oluştuğu ilk tabakadır İkinci tabaka "stratum spinosum epidermidis" veya, "stratum granulosum epidermidis" adını alır Bu alttaki tabakada oluşan hücrelerin evrimleşmesi ve üstüste birikmesiyle oluşmuştur En üstte de neredeyse tümüyle ölmüş hücrelerden ""stratum corneum epidermidis" tabakası vardır

En alt tabakada oluşan Keratinositler yaklaşık 21-25 günlük bir süreç içinde yapılarını değiştirerek üst tabakalara doğru yol alırlar Bir keratinositin bütün tabakaları kat ederek cansız bir keratin tabakasıhaline gelmesine kadar geçen süre "derinin çevrimi (turnover)" olarak adlandırılır

Epidermiste mevcut diğer hücreler arasında adına "melanosit" denilen deriye rengini veren yani pigment üreten hücrelerle birlikte, derinin korunmasında rol oynayan Meckel hücreleri, Langerhans hücreleri, lenfositler bulunur

Derinin bir alttaki tabakası olan "Dermis" ten farklı olarak bu tabakada damarlar bulunmaz Beslenme, altta bulunan dermisten doğrudan geçiş (difüzyon) yoluyla olur

ALT DERİ (Dermis):




Asıl deriyi oluşturan "alt deri(Dermis)" deriye elastikliğini veren lifli ve damarlarla sinirleri içeren bir dokudur Bunun da aslında iki tabakası vardır: "stratum papillare" ve "stratum reticulare"

İnce yüzey tabakası olan stratum papillare ince elastik lifler içerir ve adeta bir parmak gibi çıkıntılar oluşturarak daha üstteki tabakanın deriye sağlam bir şekilde tutunmasını sağlar Bu parmaksı çıkıntıların içinde yoğun bir kılcal damar ağı mevcuttur ve epidermise kan gitmesini sağlarlar Stratum papillare aynı zamanda çeşitli savunma hücreleri de içerir (histositler, fibroblastlar, mast hücreleri ve bağışıklık hücreleri) Ayrıca hissetmemizi sağlayan serbest sinir uçları ile dokunma ve basınç algılayıcıları gibi yapılar da bu tabakada bulunmaktadır

Daha alttaki "Stratum reticulare" ise asıl olarak vücut yüzeyine paralel uzanan kalın kollajen lif demetleri ve elastik liflerden ibaret bir ağ yapısı oluşturmaktadır Çeşitli tipte salgılar üreten ter ve yağ bezleriyle bunların salgılanmasında rol oynayan kas hücreleri ile birlikte kıl ve tüylerle ilgili yapılar da bu tabaka içinde yer alır Ayrıca tüm bu yapıları birleştiren ve desteğini sağlayan bağ doku hücreleri de bu tabaka da yer alır

Daha alttaki deri altı dokusuna bitişik olan asıl deri bölümü ana işlevi vücut sıcaklığı ile kan basıncını düzenlemek olan küçük ve orta boy damarların oluşturduğu bir ağ yapısına da sahiptir

DERİ ALTI(Epidermis):




"Subcutis" denilen deri altı tabakası dermisin altında bulunur Aslında bu iki tabaka arasında net bir sınır bulunmaz ve her iki bölümün kalınlıkları ve geçiş özellikleri cinsiyete, yaşa, beslenme durumu ve yaşam koşullarıyla, vücudun hangi bölgesinde olduğuna göre değişir Deri altı doku yapı olarak yağ ve bağ dokusundan oluşur Temel işlevi taşımak ve bağlamaktır Enerji deposu ve mekanik tampon görevi de yapar ve vücudu sıcaklık dalgalanmalarından korur Bu tabaka bir altta yer alan kas tabakanın etrafındaki kılıfa (fasya) kadar uzanır

Deri altı doku içinde de kan damarları, sinirler ve lenf damarlarının geçtiği bağ doku perdelerinin birbirine bağladığı yağ dokusu topkaçıkları (lobülleri) bulunur

Yaşlanma ve ihtiyarlama ile birlikte derinin gelişimi tersine döner Epidermis ve dermis incelir, melanosit yoğunluğu azalır Dermisteki damar ağı ve adneksler zayıflar ve elastin fibrilleri kalınlaşır, ileri yaşlarda kıl folikülleri, yağ bezleri, apokrin ve ekrin bezler atrofiye uğrar Zamanla deri kendisini koruyucu, duysal ve iletişimsel özelliklerini kaybeder İlerleyen yaşla birlikte, deri, yeterli yağ ve su depolayamaz doğal elastikiyetini kaybeder ve incelir

Deri, en büyük duyu organımızdır ve vücudumuzun dışını tamamen kaplar Ayrıca vücut ısısını ayarlar, solunum ve boşaltıma yardımcı olur ve vücudu dış etkilerden korur Derinin üzerinde dokunmayı, basıncı, ağrıyı, sıcağı, soğuğu vb duyuları algılayan almaçlar vardır
Aşağıdaki şekli inceleyerek derinin bölümleri hakkında bilgi edinelim
Deri, üst deri ve alt deri olmak üzere iki tabakadan oluşur

Derinin bölümleri

a) Üst deri: Derinin alt bölümlerini koruyan tabakadır Bu tabakada kan damarları ve sinirler bulunmaz Üst derinin en dış bölümü ölü hücrelerden meydana gelmiştir Bu bölümün altında canlı hücrelerden oluşan bir tabaka bulunur Bu tabaka, deriyi güneşten gelen zararlı ışınlardan korur Üst deride ayrıca derinin rengini belirleyen hücreler de vardır
b) Alt deri: Üst deriye göre daha kalın olan alt deri, canlı hücrelerden oluşur Alt deride kan damarları, kıl kasları, sinirler, ter bezleri, yağ bezleri, kıl kökleri ve duyu almaçları yer alır Bu bölümün en altında ise yağ tabakası bulunur Yağ tabakası vücudu çarpmalara ve vurmalara karşı korur ve vücudun ısı kaybını önler Burada yer alan ter bezleri, terleme ile boşaltıma yardımcı olur


Derimizle nasıl hissederiz?

Alt derideki duyu almaçları sıcak, soğuk, basınç, sertlik, yumuşaklık gibi duyuları algılar Duyu almaçları ile alınan duyular, sinirler yoluyla beyne iletilir ve burada değerlendirilip algılanır Derinin her yerinde aynı oranda duyu almacı yoktur Bu yüzden de algılama duyusu derimizin her bölgesinde aynı değildir Parmak uçları, dudaklar gibi bölgelerde algılama daha fazladır


Deri Hastalıkları ve Bu Hastalıkların Tedavi Yolları

Deri hastalıkları fiziki sebeplerle (kesici, ezici vb cisimler ile kimyasal maddeler gibi) oluşabildiği gibi parazitler sebebiyle de ortaya çıkabilmektedir Bunlardan bazıları mantar hastalıkları ile pire ve kene gibi parazitlerin ısırmalarından meydana gelen deri bozukluklarıdır Deri iltihaplanmalarına yol açan bazı mikroorganizmalar da derideki herhangi bir yaranın üzerine kolayca yerleşebilir Alerjik deri hastalıkları arasında ise kurdeşen ve egzama sayılabilir Bazı deri hastalıklarının teşhisinde dermatoskop adı verilen cihaz kullanılır

Dermatoskop:

Açık tene sahip ve vücudunda çok sayıda ben bulunan kimselerle, daha önce aile üyelerinden biri deri kanserine yakalanmış kişilerin vücutlarındaki güneş lekeleri ve benler dermatoskop ile incelenir Dermatoskop ile yapılan inceleme sonucunda risk altında olduğu belirlenen kişilere ya ilaç tedavisi uygulanır ya da cerrahi müdahalede bulunulur


Önemli NOT:
Derinin vücudun dışını tamamen kaplayan en büyük duyu organımızdır
Derinin görevi vücut ısısını ayarlamak, solunuma ve boşaltıma yardımcı olmak, vücudu dış etkilerden korumaktır
Derinin üzerinde dokunmayı, basıncı, ağrıyı, sıcağı vb duyuları algılayan almaçların verdır