Dünyada Kullanılan Enerji Kaynakları

Dünyada Kullanılan Enerji Kaynakları



Günümüzde dünya enerji üretiminde öncelikli kaynaklar petrol, doğlagaz ve kömür gibi yenilenemeyen enerji kaynaklarıdır Özellikle doğalgazın çevreyi daha az kirletmesinden dolayı enerji üretimindeki payı gün geçtikçe artmaktadır Yukarıdaki grafikte görüldüğü üzere, dünyanın en çok kullanılan enerji kaynağı petroldür İkinci sırada kullanımı gittikçe azalan maden kömürü ve üçündü sırada üretim ve tüketimi hızla artan doğalgaz bulunmaktadır Her dönem belirli bir enerji kaynağı önem kazanmıştır Kömürün yerini zamanla petrol almış ve sonraki yıllarda doğalgaz önem kazanmıştır Önümüzdeki yıllarda ise alternatif enerji kaynakları değer kazanacaktır

Günümüzde dünya üzerinde kullanılmakta olan alternatif enerji kaynakları ve kullanım oranları şöyledir;

Nükleer Enerji

Nükleer enerji nükleer reaktörlerde atom çekirdeğinin parçalanması veya çekirdek kaynaşması esnasında açığa çıkan enerjidir Nükleer yakıtlar ise uranyum ve toryumdur Bu maddelerden çok yüksek oranlarda elektrik enerjisi üretilmektedir Örnejin bir gram uranyumdan elde edilen enerji dört ton maden kömüründen elde edilen enerjiye denktir Nükleer enerjide en büyük sorun radyasyon tehlikesidir Günümüzde dünyada 31 ülkede 437 ünite ile elektrik üretimi nükleer santrallerden sağlanmaktadır Nükleer enerji ilk olarak II Dünya Savaşı'ndan sonra İngiltere?de kullanılmıştır 80 milyon nüfusa sahip olan Fransa?da 59 tane nükleer reaktör bulunmakta ve tüketilen elektriğin %73′ü nükleer enerjiden sağlanmaktadır Nükleer enerji elektrik elde etmenin yanında tıpta ve sanayide kullanılan izotopların üretilmesinde, gemi ve denizaltının hareket ettirilmesinde kullanılmaktadır

Güneş Enerjisi

Temiz ve masrafsız bir enerji kaynağı olan güneşin en önemli özelliği bol ve sınırsız olmasıdır Kullanımı giderek artan güneş enerjisinden önceleri ısı enerjisi olarak son yıllarda ise gelişen teknoloji ile beraber elektrik enerjisi olarak yararlanılmaktadır Güneş panelleri ve fotovoltaik pillerle giderek azalan maliyetlerle elektrik enerjisi elde edilmektedir Güneş enerjisiyle çalışan otomobiller yapılmıştır Fakat bunlar genellikle tek kişilik ve çok sınırlı güce sahip araçlardır Yapabildikleri hız 5km/h'i geçemediğinden günlük kullanımda yer edinemeyecek kadar verimsizdirler Güneş enerjisiyle çalışan bir diğer şey de güneş ocağıdır Yemek pişirme amaçlı olarak kullanılan güneş ocakları son derece kullanışlı araçlardır Kırsal bölgelerin sosyoekonomik kalkınmasına destek olan, orman tahribatını önlemeye yardımcı olan güneş ocaklarıdır Güneş enerjisinden sıcak su da elde edilmektedir Örneğin Fransa ile İspanya arasındaki Pirene dağları üzerinde kurulu olan güneş kollektörlerinden 320 derece sıcaklık sağlanmaktadır Aynı şekilde evlerin çatısına monte edilen güneş panellerinden sıcak suelde etmek de mümkündür ve yaygın olarak kullanılmaktadır Avustralya, Japonya, İsrail ve ABD güneş enerjisinden yararlanan ülkelerin başında gelmektedir İsrail'de güneş enerjisiyle her yıl 300 bin ton petrole eşdeğer enerji sağlanmaktadır Keşke bütün ülkeler güneş enerjisine bu kadar önem verse, yılda çok büyük miktarlarda fosil yakıt tasarrufu yapılabilmesi mümkün olur

Biyoenerji

Doğal ürünlerden elde edilen enerjidir Biyokütle enerjisi olarak adlandırılan bu enerji türü organik maddelerden elde edilen enerjidir Bitki ve hayvan atıklarından yararlanma yöntemidir

Başlıca biyokütle kaynakları şunlardır;

Odun (çeşitli ağaçlar)

Bazı yağlı tohumlu bitkiler (ayçiçeği, kolza, soya fasulyesi)

Elyaf bitkileri (keten, kenevir, sorgum vb)

Karbonhidratlı bitkiler (patates, buğday, mısır, pancar vb)

Bitkisel artıklar (dal, sap, saman, kök, kabuk vb)

Sanayi atıkları

Hayvansal atıklar

elde edilmektedirBazı organik bazlı atıkların oksiyensiz ortamdaki fermantasyonu (mayalanma) sonucu ortaya çıkan renksiz, kokusuz, mavi bir alevle yanan gazdır Çin ve Hindistan?da biyogaz üretimi çok önemlidir Çin'de hayvan ve insan atıklarının kullanıldığı yedi milyon biyogaz üretim ünitesi bulunmaktadır Biyogaz enerjisi için bitkiler de kullanılmaktadır Bitki atıkları arasında şeker kamışı, mısır, kauçuk ve kavak vardır Bu bitkilerin atıklarındaki çürüme bazı yakıtların meydana gelmesine yol açar Brezilya?ya mısır ve şeker kamışından alkol elde edilmekte, bu alkol da motor yakıtı olarak kullanılmakta ve %20 oranında da petrole katılabilmektedir Almanya?nın Münih kentinde kurulan çöp santralinde saatte 70 ton çöp yakılarak büyük enerji Bazı yağlı tohum bitkilerinden(kolza, aspir, ayçiçeği gibi) elde edilen yağların bir katalizör eşliğinde alkol ile reaksiyonu sonucu ortaya çıkan yakıt biyodizeldir Kızartma yapları ve hayvansal yağlar da biyodizel hammaddesi olarak kullanılır

Hidrojen Enerjisi

Hidrojen kolay ve güvenli olarak taşınabilen, her yerde kullanılabilen, tükenmeyen, temiz ve ekonomik bir yakıttır Bu yüzden 21 yüzyıla damgasını vuracak en önemli enerji kaynağıdır Atmosferde saf olarak bulunan hidrojen, oksijenle beraber reaksiyona girdiğinde su oluşmaktadır Artan çevre sorunları ve fosil yakıtların tükenmeye başlaması gibi nedenler hidrojen yakıtını çok önemli bir duruma getirmiştir Motor yakıtı olarak, sanayide, elektrik üretiminde ve konutları ısıtmada hidrojen enerjisi kullanılabilir Gaz ve sıvı olarak depolanarak uzun mesafelere taşınabilmektedir

Rüzgar Enerjisi

Temiz ve yenilenebilen bir enerji kaynağı olan rüzgardan eskiden yel değirmenleri sayesinde günümüzde ise modern türbinler yardımıyla elektrik elde edilmektedir Yel değirmenleriyle elektrik elde etme ilk olarak 1890 yılında Danimarkalılar tarafından bulunmuştur Rüzgar gücünden elektrik elde eden ülkelerin başında Almanya gelmektedir Almanya dünya rüzgar enerjisi üretiminin %27′sine tek başına sahiptir %255 ile ABD ikinci sırada, %14,7 ile Danimarka üçüncü sırada yer alır Danimarka'da 4000′e yakın rüzgar türbini çalışmaktadır Bir yılda elde edilen rüzgar enerjisinin iki milyar yüz milyon ton petrole eşdeğer olduğu hesaplanmıştır

Jeotermal Enerji

Yerkabuğunun derinliklerindeki ısının fay hatlarından sıcak su veya buhar olarak kendiliğinden ya da sondajlarla çıkartılmasıyla elde edilen enerjiye jeotermal enerji denir Sıcak su kullanımı çok eskilere kadar gitmektedir Fakat modern anlamda ilk olarak İtalyanlar jeotermal enerjiyi elde etmişlerdir Dünya üzerindeki jeotermal enerji kapasitesinin 7000 Megawatt dolayında olduğu tahmin edilmektedir 1790-1980 yılları arasında jeotermal enerji kullanımı 10 kat artmıştır Fakat potansiyel daha fazladır Japonya 270 MW'lık kapasiteye sahip olmasına rağmen bunun 69 MW'lık kısmını ancak kullanabilmektedir Jeotermal enerjiden ısıtmada, endüstride, tarımda ve elektrik elde etmedeyararlanılmaktadır İzlanda'da 1943 yılından beri konutlar jeotermal enerji ile ısıtılmaktadır Ayrıca yollar ve kaldırımların ısıtılmasında da kullanılmaktadır Yeni Zelanda'da kağıt ve kereste işletmelerinde, ABD'de sebze kurutma tesislerinde jeotermal enerji kullanılmaktadır

Dalga Enerjisi

Denizlerde rüzgarların etkisiyle oluşan dalgalardan enerji elde edilmektedir Dalga enerjisi suya yerleştirilen tribünlerle veya dalgaların kıyıya çarptıkları yerlerde kullanılan merceklerle elde edilir Bütün dünyada dalgalardan 200 milyon ton taşkömürünün vereceği enerjiyi karşılayacak enerji elde edilebilir Okyanusların kıyı şeridi yaklaşık 100000km'dir Bu kıyı şeridinin ortalama potansiyel gücü 4 milyar kWh'yi bulmaktadır Bu da dünyadaki bütün su gücünden 7 kat fazladır

Hidroelektrik Enerjisi

Hidroelektrik enerjinin kaynağı sudur Akan suyun kinetik enerjisi türbinler ve jeneratörler sayesinde elektrik enerjisine dönüştürülür Dünya elektrik üretiminin %17′si hidroelektrik enerjisi tarafından karşılanmaktadırHisroelektrik santraller termik santraller gibi çevreyi fazla kirletmezler Fakat baraj yapılacak alanın sular altında kalmasıyla çevrede değişiklikler meydana gelmektedi

Gel-Git Enerjisi

Okyanuslardaki suyun alçak ve yüksek olduğu zamanlar arasındaki farktan doğan enerjidir Gel-git enerjisi tesisi ilk olarak 1966 yılında Fransa'nın kuzeybatısında Rance Nehri'nin ağız kısmındaki haliçte inşa edilmiştir Bu tesisten 240MWh elektrik üretilmektedir Rusya'da 400, Çin'de 10, Kanada?da 18 MWh enerji üreten tesisler kurulmuştur Hindistan'da ise proje aşamasında olan tesisler vardır