Kişilik Kavramı Hakkında

Kişilik Kavramı Hakkında

Günümüze kadar hakkında birçok fikir üretilen ve kuram oluşturulan ‘kişilik’ kavramının değişik yönleriyle birçok tanımı yapılmıştırBunlardan bazıları şunlardır:

● kişilik doğuştan gelen biyolojik özelliklerle çevreden gelen sosyal etmenlerin birbiri üzerine yaptıkları etkilerin meydana getirdiği ahenkli bir bütündürDemekki kişilik hem kalıtsal özelliklerin hem de çevrenin bir ürünüdür

● Kişilik kişide yapıların davranış biçimlerinin düşünüş özelliklerinin ilgi ve eğilimlerin yetenek kabiliyet veyönelişlerin ruhsal durumların karakteristik bir bütünleşmesidir

● Kişilik bir insanı nesnel veya özel yanlarıyla diğerlerinden farklı kılan duygu düşünce ve davranış özelliklerinin tümüdür



Bu tanımlara göre kişilik dediğimiz şey kişinin bütün bedensel özelliklerinin içgüdülerinin dürtülerinin eğilimle rinin kazanılmış deneyimlerinin bir bütünüdürDeneyimden kastedilen insanın yaşantısıdırBu yaşantı süresince kişiliğimizde mutlaka küçük veya büyük bazı değişiklikler olmuşturKişiliğimiz bir yerde durmaz değişiklikler hayat boyu devem ederBeden yapısının gelişmesi gibi kişilik de uzun yıllar boyu değişirAncak bu sezilmesi çok zor olan yavaş bir oluşumdur

Kişiliğin geçirdiği değişiklikler hayat boyu devam eder ama bu değişimlerin hızı belli bir dönemden sonra oldukça düşerYani kişiliğin oturduğu yaştan sonra meydana gelen değişiklikler ufak tefek değişikliklerdir

Bugünkü kişiliğimiz çocukluğumuzdan beri karşılaştığımız herşeyin bir sonucudurİnsanlarla ilişkilerimiz başımızdan geçen tüm tecrübeler şimdiki kişiliğimizi yaratmakta rol almışlardırHiçbir zaman şu an bulunduğumuz yerde olduğumuz gibi kalmayızÇünkü hiçbir günümüz aynı geçmezFarklı çevrelere farklı ortamlara girer farklı kişi ve durumlarla karşılaşırızBöyle oluca birçok etki altında kalırız ve bu etkiler de kişiliğimizin değişim geçirmesine yatabilirkişiliğimiz herşeyi tamamlanmış değişmez birşey değildir

İnsanlar gençlik yıllarında yeni düşüncelere ve yeni şeyler denemeye yatkındırlar ellerinden gelen herşeyi yapmaya isteklidirlerYaşlandıkça heyecanları ve davranışları esnekliğini kaybeder belirli alışkanlıklar yerleşirBuna rağmen kişilik hala değişebilirliğini korur

İnsan büyüdükçe ufku genişler ve çevresindeki insan ve eşyalar insanların nitelikleri temas halinde bulunduğu herkes ailesi akrabaları arkad aşları çalışmaları i ş hayatı karşılaştığı problemler başından geçen olaylar onda etki bırakırBu durumda bazı şeylerin değişmesi gerekebilirDeğişen de kişiliğin bazı yönleridir

İnsanın beden durumu da kişiliğin gelişmesine ve değişmesine etki yapabilirÖrneğin ergenliğe girmeden önce olumlu bir kişilik yapısı sergileyen bir çocuğun ergenlik döneminde arkadaşlarından daha çabuk veya geç büyümesi onun gözüne batarBunun kendini sevimsiz yaptığını zanneder sonuçta aşağılık duygusuna kapılırBu da kişilik açısından olumsuz sonuçlar doğurabilir

Kişilik bireyin yapısı ve deneyimleri sonucu oluşurKişilik bir yapısal temelin veya çekirdeğin çerçevesinde deneyimlerin kurulmasıyla gelişirher birey kendine özgü kişilik yapısı çerçevesinde yaşam deneyimlerini gerçekleştirirKazanılan deneyimler hem kişiliğin oluşmasında hem de bazı etkenler karşısında değişmesine olanak sağlar

Bireyin ortak ve benzersiz deneyimleri kalıtımla edinilmiş potansiyelle etkileşimde bulunarak kişiliği şekillendirirDeneyimlerini tüm yaşamında karşılaştığı herşeyden kazanırYani kişilik onun tüm yaşantısının etkilerine dayanır

Allport kişilk konusunda şunları söyler;kişilik bireyle doğmaz ancak onun doğumuyla başlarSüt çocuklarında ilk özel uyumlarda izlenen kendiliğinden etkinlikler ve heyecansal belirtilerdeki ayrıcalıklar kalıtımsaldırBebekte dördüncü aydan önce olgunlaşma ve öğrenmeyle edinilen davranışlar yokturAltıncı aydan sonra fizik çevreye ve kişilere gösterdiği tepkilerde farklılaşmalar görülürYaşamın ilk evrelerinde elde edilen farklılaşmış davranışlar devam etme eğilimi gösterirlerBundan sonra da ortama duruma ve kişilere bağlı olarak yine farklılıklar gösterebilirler

Bir insanın duygu düşünce yetenek ilgi tut um davranış ve eylemleri kişiliğini oluşturan başlıca öğeler arasındadırKişiliğin bütünlüğü içinde her insanın öteki insanlardan farklı olmasını sağlayan kendine özgü özellikleri vardırKişilik değişen birşey olmasaydı ilk insandan bu yana herkesin kişilik yapısı aynı olurduİnsanın kendine özgü özellikleri kişiliğin belli öğeleriyle bağlantılıdır ve bunların dışarı yansımasıdırÖrneğin iyi ya da kötü hatırlama çabuk duygulanma öfkelenme alınganlı k kolay ve çabuk düşünüp karar verme iyi konuşma insanların birbirlerinden farklı özellikleridirBunların yanısıra insanın giyinişi yürüyüşü el ve kol hareketleri ses tonu beğenisi bile kişiliğin bir parçasıdırSonuçta tüm bu sayılanlar kesin bir değişmezlik taşımaz

Ruhbilim açısından kişilik sorununa yaklaşanların yorumları şöyledir;Kişilik bir insanın gelişme evrelerinde gerçekleştirdiği bağlantıların bütünüdürBu bütünlük içinde tutum ve davranışa yansıyan özellikler yeralırİnsan gelişimi sırasında birçok şeyle karşılaşırİzler yorumlar yapar bunun sonucu olarak da kişiliğin değişmesi ortaya çıkar

Kişilik eğilim ve deneyimlerin belirli evreler içinde bütünleşmesi sonucu oluşan bir süreçtirDeneyimler insanı hiç de ummadığı çok farklı yerlere doğru çekebilir bakış açısını davranış tarzını değiştirebilirBu da insanın kişiliğine yansır

Kişilik bir insanın çevreye uyum sağlamak amacıyla yaptığı davranışların bütünüdürBu da demektir ki insan çevreye intibak etmeye çalışırken bazı değişiklikler geçirir ve bu değişiklikler kişiliği de etkiler

Sonuçta kişilik olmuş bitmiş değil fakat devamlı oluşmakta ve değişmekte olan bir yapı olarak kabul edilirAncak bu oluşum ve değişimin hızlandığı ve yavaşladığı dönemler vardırBununla beraber kişiliğin çoğu zaman değişmeyen uzun yıllar boyu süren yönleri de vardır